Zoals elk jaar kiezen ze in het buitenland ook een woord-van-het jaar. De keuze van de Oxford University Press viel op ‘brain rot’ – een term die wordt gebruikt om de bezorgdheid weer te geven over de impact van het consumeren van buitensporige hoeveelheden online inhoud van lage kwaliteit, vooral op sociale media.
Ook in Australië kozen ze een woord dat de tijdgeest weergeeft: ‘Enshittification‘ – het gevoel dat onze dagelijkse ervaringen steeds minder waarde hebben.
Bij onze oosterburen werd het ‘Ampel-Aus‘. Ampel betekent stoplicht en de Duitse regeringscoalitie van SPD, de FDP en de partij Alliance 90/De Groenen werd de Ampel-coalitie genoemd. De partijkleuren rood, geel en groen komen namelijk overeen met de stoplichtkleuren. Op 6 november kwam een einde aan die coalitie: Ampel-Aus.
Afijn, hieronder treffen jullie mijn persoonlijke keuze van het jaar 2024 aan. In chronologische volgorde weergegeven (van januari tot december) en met bronvermelding.
Benieuwd wat jullie het leukste, dan wel beste woord vinden.
Woestijnpijn
Ja, herinneren jullie je deze nog?
Het lijkt alweer een eeuwigheid geleden, maar aan het begin van het jaar dook plotseling het gerucht op dat oud-Liverpool speler Jordan Henderson wel bij AJAX zou willen spelen in seizoen 2024-2025.
Henderson speelde op dat moment bij Al-Ettifaq, een voetbalclub in Saoedi-Arabië. Naar verluidt voelde de Britse speler er zich niet thuis, ondanks het vorstelijke salaris (er werd een bedrag van 800.000 dollar per week genoemd).
Ondanks het feit dat John van ’t Schip als coach ad interim de toenmalige selectie weer op het goede pad trachtte te brengen, bleven de resultaten mager.
AJAX leed op 21 december 2023 een pijnlijke nederlaag tegen de amateurs van USV Heracles (3-2) in de strijd om de KNVB-beker.
En dus klampten AJAX-aanhangers én de voetbalpers zich vast aan elk bericht dat een herrijzenis van de ooit zo dominante club uit Amsterdam zou kunnen inluiden.
Het AD had eerder al gemeld dat Henderson last had van ‘woestijnspijt’, dus eigenlijk komt die krant de eer toe. Maar Wagendorp maakte er ‘woestijnpijn’ van: in zijn woorden ‘een zeldzame aandoening die sinds de exodus van voetballers naar de woestijn steeds vaker voorkomt’.
Net iets, ehh, pijnlijker…
BRON: column Wagendorp, de Volkskrant, 16-1-2024
Breedbeeldbluf
Ik kan iedereen aanraden om op zaterdag de NRC te lezen, al was het maar voor de autorecensies van Bart van Putten. Hij paart op onovertroffen wijze vakkennis aan taalgevoel, waardoor zijn artikelen behalve informatief, ook nog eens een plezier zijn om te lezen.
Zo testte Van Putten in juni een nieuw model van het Chinese merk Zeekr.
Over het interieur: ‘Behaaglijk, voor de swing een chique designlichtshow in de deuren, interieurkleuren expressief maar gedekt licht- en donkergrijs, messing sieraccenten. Zen met een griffel. Het wordt alleen nooit jouw huis, het blijft een hotelketen, een no man’s land met vijf sterren.’
In januari fileerde hij de nieuwe BMW i5: ‘Tussen de met stoelverwarming en ventilatoren, elektromotoren en massagetech opgeblazen stoelen steeds bredere middentunnels voor de huisvesting van elektronica, versnellingsbakken, armsteunen, laadplateaus en opbergvakken. (…) Plus: het moet indruk maken. De koper van zo’n wagen wil gezien worden, denkt BMW.’
Elke keer als ik zo’n auto voorbij zie rijden, moet ik nu denken aan het woord dat Van Putten ervoor heeft gemunt: ‘breedbeeldbluf’.
BRON: Autotest, NRC, 22-1-2024
Bananenbal
In het verslag van een voetbalwedstrijd tussen de vrouwenelftallen van AZ en PEC Zwolle (1-1) wordt de trainer van AZ, Wouter de Vogel, geciteerd: ‘Die voorzet van Mirte van Bentum noemen wij de bananenbal.’
BRON: Noordhollands Dagblad, 22-1-2024
Babboebelt
In BNNVARA’s ‘Even tot hier’ (NPO1) zongen Niels van der Laan en Jeroen Woe het in elke aflevering terugkerende item ‘Een best wel ingewikkeld onderwerp in één minuut’.
Ditmaal was het onderwerp de dreigende mazelenuitbraak, als gevolg van een toenemend aantal ouders dat weigert hun kinderen te laten vaccineren. In dat lied werd als mogelijke infectiehaard niet alleen de ‘biblebelt’ genoemd, maar ook de ‘Babboebelt’.
BRON: Even tot hier (BNNVARA, NPO1), seizoen 11 aflevering 4 (vanaf 27:36 min.), 27-4-2024
Hopklots
Naar aanleiding van de eindexamens op middelbare scholen schreven vakexperts dagelijks een rubriek in de Volkskrant. Het eindexamen Geschiedenis was natuurlijk een kolfje naar de hand van Maarten van Rossem.
Volledig in overeenstemming met zijn imago van ‘mopperkont’ was hij ‘stomverbaasd’ over de vragen die de oudheid, de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd tot onderwerp hadden.
Van Rossem: ‘Er zijn actuele toponderwerpen, zoals het ontstaan van de verzorgingsstaat of de EU.’
En: ‘Dit is gewoon een hopklots van de ganse wereldgeschiedenis. Ik ben er eigenlijk gewoon verontwaardigd over en heb diep medelijden met degene die dit na moeten kijken.’
BRON: de Volkskrant, 22-5-2024
Jack van Gelderisering
Oud-sportverslaggever Jack van Gelder had in het SBS-programma ‘Oranjezomer’ opgebiecht dat hij bij de Europese parlementsverkiezingen op de PVV had gestemd. Om er even later aan toe te voegen: ‘Ik haat iedere vorm van discriminatie en ik hoop dat hij (Wilders) dat ook doet.’
Columnist Frank Heinen bespeurde een nieuwe tendens: nieuwsfeiten, zonder ogenschijnlijke context.
‘Elke uitspraak, elke daad staat op zichzelf, er zijn slechts wat losse momenten zonder verband.’
Heinen noemt dat ‘algehele JvG’isering’.
BRON: de Volkskrant, 13-6-2024
Klassenpopulisme
In zijn wekelijkse column in de Volkskrant haalde Sander Schimmelpenninck een bericht op X van Nadia Ezzeroili aan, waarin zij het woord ‘klassenpopulisme’ introduceerde.
Het woord is de vrucht van een fittie tussen Eva Hoeke en eerdergenoemde krant. Hoeke moest afgelopen zomer haar column in Volkskrant magazine opgeven.
Hoeke had zich gestoord aan de argumentatie van hoofdredacteur Pieter Klok voor haar ontslag. Klok had in een radioprogramma gezegd dat ‘je niet steeds dezelfde stemmen uit dezelfde wereld wil laten horen’.
En Hoeke vond dat zij niet uit ‘dezelfde wereld’ (lees: de grachtengordel) afkomstig was, maar uit de Zaanstreek.
Hoe dan ook, de Nederlandse taal is een woord rijker. We kenden natuurlijk ‘klassenstrijd’ en ‘klassenjustitie’ – daar kunnen we nu ‘klassenpopulisme’ aan toevoegen.
In de definitie van Schimmelpenninck betekent het: ‘zelfbedrog, een uitvergroting van een piepklein kloofje tussen rijk en nóg rijker, door middel van het romantiseren en overdrijven van een gewoonheid die vrijwel iedere Nederlander bezit, anders was het immers niet gewoon.’
BRON: de Volkskrant, 5-8-2024
Moraalpaal
In talkshow ‘Eva’ (NPO1) was Wouter de Winther (politiek verslaggever de Telegraaf) te gast. Eva vroeg hem of het niet raar was dat premier Schoof presidentskandidaat Trump al had gefeliciteerd, nog vóórdat de officiële uitslag van de verkiezingen in de VS al bekend was?
In zijn uitgebreide antwoord zei De Winther o.m. het volgende: ‘Ook de kabinetten-Rutte hebben met Trump gewerkt destijds, en daar nooit echt de moraalpaal beklommen, om het zo maar te zeggen – de pragmatische kant opgezocht, in het Nederlands belang denken.’
BRON: Eva, NPO1 (vanaf 21:00 min.), 6-11-2024
Strandstretcherselfies
Marieke de Ruiter schreef een artikel over hoe Urban Nomads in het buitenland (m.n. Portugal, maar ook in Mexico en Zuid-Afrika) de prijzen opdrijven. Gevolg is dat de lokale bevolking verdwijnt, omdat de huizenprijzen voor hen onbetaalbaar zijn geworden.
De digitale nomaden trekken vooral naar bestemmingen waar de kosten voor levensonderhoud laag zijn, zo blijkt uit onderzoek.
Op sites als Nomadlists kunnen ze ‘precies zien hoeveel ze kwijt zijn in bijvoorbeeld Chiang Mai of Medellin. (…) De opkomst van internetplatformen speelt daarin ook een rol. Op sociale media als Instagram en TikTok wordt met strandstretcherselfies eindeloos reclame gemaakt voor #digitalnomadlive.’
BRON: de Volkskrant, 9-11-2024
Ophefdwang
Tom-Jan Meeus was jarenlang politiek verslaggever voor NRC. In 2014 kreeg hij de Anne Vondelingprijs. Hij schrijft nu een wekelijkse nieuwsbrief voor abonnees van die krant, getiteld ‘Machtige Tijden’.
De onlusten in Amsterdam na afloop van voetbalwedstrijd AJAX-Maccabi brachten hem tot de volgende observatie:
‘De kwestie van de nachtelijke geweldsincidenten tegen Israëlische voetbalsupporters legt een tijdsverschijnsel bloot: ophefdwang. Een onverwachte gebeurtenis wordt online razendsnel geïnterpreteerd en gedefinieerd. Vanaf dit moment zitten alle debatdeelnemers eraan vast.’
BRON: Nieuwsbrief ‘Machtige tijden’, NRC 15-11-2024
Dat zijn ze alle tien!
Mijn persoonlijke Top-3: breedbeeldbluf, bananenbal en moraalpaal.
Heel benieuwd welk woord jullie voorkeur heeft!
