Veel sectoren hebben Sociale Fondsen die premies innen en beheren voor sociale voorzieningen zoals pensioenopbouw, werkloosheidsuitkeringen, en ziekteverzuim Het optreden van het Sociaal Fonds past in de lijn van staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit, Belastingdienst en Douane) die Zzp Nederland wil opschonen.
Hij heeft de schrik er bij werkgevers en zelfstandigen zonder personeel flink ingejaagd door te dreigen met en opleggen van boetes voor wie zich niet aan de wet houdt. Hij heeft zijn toon inmiddels wat gematigd door aan te kondigen dat in 2025 niet met terugwerkende kracht boetes zullen worden opgelegd, maar bedrijven – op kwaadwillende na – tijd krijgen om hun zaakjes op orde te brengen. De zachte aanpak stuit op verzet bij de Nederlandse Veiligheidsbranche.
Die vindt dat wetsovertreders daarmee worden ontzien en de bedrijven en beveiligers die zich wel aan de wet houden daardoor worden benadeeld. Werkgevers worden opgeroepen de banden met zzp’ers te verbreken en ze eventueel in loondienst te nemen. De deur wordt echter niet helemaal dichtgeslagen want mocht er toch een tekort aan eigen personeel zijn dan kan een beroep worden gedaan op de inhuur via het bedrijf van een collega, aldus de Veiligheidsbranche.
De reden voor handhaving van de wet is niet ver te zoeken. Schijnzelfstandigheid leidt er namelijk toe dat opdrachtgevers geen loonheffingen en sociale premies afdragen, die in loondienst wel worden afgedragen. Hierdoor loopt de schatkist miljoenen euro’s mis. Bovendien profiteren zelfstandigen van belastingvoordelen zoals zelfstandigenaftrek en de mkb-winstvrijstelling. Als zij feitelijk als werknemers zouden moeten worden beschouwd, zouden deze voordelen vervallen wat beter is voor de schatkist. Aan de andere kant gebruiken bedrijven schijnzelfstandigheid als strategie om kosten te drukken en belasting en werkgeversverplichtingen te ontduiken, wat de druk op de reguliere arbeidsmarkt vergroot en oneerlijke concurrentie in de hand werkt.
Voorzitter Frank Alfrink van Vereniging ZZP Nederland met 55000 leden zegt dat veel opdrachtgevers zenuwachtig worden van de hernieuwde handhaving van de Wet DBA. Dat opdrachtgevers geen zelfstandigen zonder personeel meer willen inhuren, vindt hij niet terecht.
De aankondiging van de handhaving heeft volgens hem al het gewenste effect gehad om schijnzelfstandigheid de kop in te drukken, maar hij vindt de manier waarop opdrachtgevers op de Wet DBA reageren, overdreven. Hij voorziet een gapend gat op de arbeidsmarkt als gestopt wordt met het inschakelen van zzp’ers en zzp’ers die niet de overstap wagen om in loondienst te gaan.
Alfrink hoopt dat de onrust vooral bij opdrachtgevers om geen zzp’ers meer in te schakelen, kan worden weggenomen door een motie van Tweede Kamerlid Thierry Aartsen (VVD). Die pleit voor handhaving van de arbeidsrechtelijke toetsing onder de grens van € 32,24 waar volgens Alfrink veel schijnzelfstandigheid voorkomt en zzp’ers die voldoen aan de fiscale toetsing boven dat bedrag met rust te laten. ‘Daarmee is overigens niet gezegd dat iedereen onder dat bedrag gelijkgesteld kan worden met een werknemer ’, aldus Alfrink.
Een bedrag van €32,24 per uur wordt als normbedrag gezien. Op basis van zestienhonderd declarabele uren zou dit leiden tot een omzet van rond € 51.000,- wat voldoende zou moeten zijn om van te kunnen leven en ondernemersrisico’s af te dekken. ‘Het is discutabel’, zegt Alfrink, ‘maar bij een afwashulp die € 15,00 krijgt, kun je je afvragen of die daarvan kan leven en risico’s kan afdekken.’
Hij raadt opdrachtgevers ‘in vredesnaam’ aan zzp’ers vooral niet op een zijspoor te zetten als de samenwerking tot tevredenheid stemde. Die opdrachtgevers moeten volgens hem gewoon durven door te gaan. Hij zegt dat het kan als er aan tafel afspraken moeten worden gemaakt over een begin – en einddatum van een project waaruit een eigen verantwoordelijkheid en het behalen van een resultaat spreekt. ‘Het is dan altijd een ondernemersopdracht’, zegt hij. ‘Dan zit je goed.’
Als een opdracht op het laatste moment binnenkomt, zou de € 32,24 per uur volgens de voorzitter als ondergrens moeten gelden. Een lager bedrag is vatbaar voor de arbeidsrechtelijke toetsing waar de nadruk van de handhaving nu op ligt om schijnzelfstandigheid eruit te filteren. Is het bedrag hoger volgt alleen een fiscale toetsing. Alfrink: ‘Iemand moet toch aangifte doen, dus het toetsingsinstrument heb je al geregeld. Ook al wordt iemand voor een dag ingevlogen en die is aan alle kanten ondernemer vind ik dat niet erg en de instelling ook niet.’
Om iedere twijfel weg te nemen, weet de opdrachtgever bij een fiscale toetsing van € 50,00 per uur naar zijn mening al dat hij veilig is. Hij zegt: ‘Of het geen of wel een ondernemer is, de gevolgen zijn voor de zelfstandige als opdrachtnemer. ‘De opdrachtgever kan met een gerust hart zeggen: ”Ik werk met zzp’ers, want ik betaal ze allemaal voldoende om te zorgen dat ik niet onder die handhaving val.”
Van de overheid vindt hij het mooiste voorbeeld dat slachtoffers van de toeslagenaffaire die zzp’ers zijn gewoon door mogen gaan en de eventuele boetes van de Belastingdienst worden betaald door het ministerie van Financiën. ‘Dan denk ik van ja als die een dispensatie of uitzonderingspositie krijgen, vind ik de zorg en het onderwijs ook belangrijk. Gaan de boetes dan naar VWS of wat gaan we daarmee doen?’
Iedereen werkt volgens Alfrink mee aan de vraag hoe de rust terug te krijgen en aan te geven wat allemaal wel mogelijk is om de samenwerking met de zzp’er niet op het spel te zetten. Om dat te stroomlijnen, praat ZZP Nederland mee in werkgroepen met de Belastingdienst en het ministerie van SZW. ‘Het doel is niet om de zzp’er te pesten, maar wel onoorbaar gedrag weg te werken of in ieder geval misbruik weghalen.
ABN AMRO heeft becijferd dat van de 1,25 miljoen zzp’ers in Nederland 250.000 niet aan de regels voldoen.
