Het verhaal begint op school in de stad Armenia, in de lieflijke koffieregio van Colombia waar Bahamar lesgaf. “We waren een maatschappelijk project aan het doen en zeiden tegen onszelf, als dit economische systeem waarin we gevangen zitten niet werkt, dan moeten we een alternatief zoeken. Toen zijn we in de klas het concept van het ecodorp gaan uitwerken.
Een tijdje later gingen we kamperen in Tayrona en ‘s avonds raakten we aan de praat met onze twee kinderen over dat thema. Toen zeiden we ‘Laten we een ecodorp bouwen'. We sloegen onze vuisten tegen elkaar en namen dat besluit.
Natuurlijk hadden we geen idee hoe het moest. We gingen terug in Armenia allemaal dingen bestuderen, een cursus permacultuur doen, praten met mensen die ervaring hadden. Een vriend van ons, Marcos, bracht ons hier naartoe. Twee jaar later, in 2007, konden we hem de grond betalen.”
Geen geld voor een aannemer
Bahamar is een gedrongen vijftiger met ogen die alles lijken te zien. Hij is de leider van de kleine gemeenschap Anthakarana, op een uurtje rijden over een onverhard weggetje van Armenia. Bahamar is niet zijn doopnaam, maar de naam die hij heeft aangenomen in zijn ecogemeenschapje van zeven zielen: hij, zijn vrouw Deyanira, die nog les geeft op school, hun zoon Nicolás, hun dochter Oriana, zwanger van haar tweede kind, haar man Osiris en hun dochtertje Taíni, en tenslotte huisvriend Jaime, die zich aangetrokken voelde tot het idee en in 2012 mee kwam doen.
In de schoolvakanties en de weekends kwamen Bahamar en de zijnen om te bouwen en tuintjes aan te leggen. “We waren geen boeren en geen bouwvakkers en we hadden geen geld voor een aannemer”, lacht Bahamar bij de herinnering, “Maar we waren bezig met onze droom te ontwerpen.” In 2009 besloot hij zijn baan als onderwijzer op te geven. “Als ik er niet woon, heeft het geen zin”, vond hij. En in maart 2010 was het echt zo ver.
Rook en onbegrijpelijke woorden
Ze hebben nu een keuken die helemaal open is, waardoor je midden in de natuur zit, de kleine woonhuisjes liggen erbij in de buurt en ertussenin liggen tuintjes waar onder andere bonen, aardappelen en fruit worden verbouwd, plus oesterzwammen, die het opvallend goed doen in de streek. Er liggen 1400 boompjes klaar om geplant te worden in het kader van een herbebossingsproject. Verder maken ze ecologische zeep.
Een van de huzarenstukjes die ze hebben gebouwd is de maloca, van oudsher een spirituele ruimte waar indianen in Colombia hun bijeenkomsten en rituelen houden. Door dit soort tradities laten ook de bewoners van de ecodorpen in Colombia zich inspireren. Spiritualiteit is belangrijk voor de meeste bewoners van ecodorpen, al wordt iedereen daarin vrijgelaten.
Bahamar laat een staaltje van zijn kunnen zien als ik wil dat de regen ophoudt. Hij steekt een sigaar op waar hij af en toe aan trekt en die hij rondzwaait, waardoor hij in rook wordt gehuld en hij prevelt onbegrijpelijke woorden. Ik mag geen foto’s maken, want dan ben ik toeschouwer. Ik moet deel uitmaken van het ritueel. Op mijn eigen manier wens ik in stilte dat de donkere wolken opdonderen. En zie, aan de rand van de berg in de verte begint het blauw door de wolken heen te breken. Dankzij Bahamars liefdevolle geprevel en niet mijn stille gedram, denk ik toch.
Organische koffie van de buren
Anthakarana leeft van zijn organische producten en het organiseren van healing-bijeenkomsten. Extra steun komt er van de lessen op school van Bahamar – hij geeft er nog theaterlessen – en Deyanira. Het idee is ‘s ochtends werken op het land en ´s middags dingen die je leuk vindt. “We hebben hier geen vervuild water”, benadrukt Bahamar. Plastic zakjes en bekertjes zijn in geen velden of wegen te bekennen.
“We hebben geconstateerd dat we kunnen veranderen”, zegt Bahamar. “In een klein groepje kun je grote dingen doen. Het is gemakkelijk om een pleidooi te houden over hoe het moet, maar je moet het ook doen."
Mensen die mee willen doen zijn welkom in Anthakarana. Maar ze moeten er wél komen wonen. “Vooral jongeren zijn welkom. Het is belangrijk dat hier veel kinderen wonen.”
De buren in de streek, die koffie verbouwen en/of vee houden, vonden Bahamar en de zijnen in het begin maar raar. Maar dat is bijgetrokken. Nu proberen de ecobewoners hun buren ervan te overtuigen dat ze ook voedsel verbouwen, om meer zelfvoorzienend te zijn. Plus ze drinken zelf de organische koffie van hun buurman. “We zijn geen eilandje, we onderhouden contact met de omgeving.”
Het gemeenschappelijke zoeken
De Nederlandse Heidi van Hoof en haar Colombiaanse man Jefry Moncada zijn met Bahamars vriend Marcos in overleg om ook een stuk grond te kopen bij Anthakarana. Ze wonen in een ander ecodorp, op een uurtje rijden, maar missen daar de gemeenschappelijkheid die in Anthakarana wel heerst.
Samen hebben ze besloten om een leven in een ecodorp op te bouwen: Jefry die zich al langere tijd wijdt aan healing en Heidi die beleidsmedewerkster was in de non-gouvernementele sector, maar allengs ontdekte dat ze op een andere manier wilde leven.
Het is leven in plaats van overleven, en rust in plaats van stress, vinden ze. Heidi: “Je ziet in de geschiedenis dat mensen eerst in gemeenschappen leefden. Daarna lag de nadruk op het individualisme, maar nu beginnen mensen het gemeenschappelijke weer te zoeken, met ruimte voor het individu. Veel mensen die voor een leven in een ecodorp kiezen, verlaten beetje bij beetje hun baan.”
Laatste model tv
De ecogemeenschappen moeten zich hoe dan ook economisch staande houden en dat is de grootste uitdaging, onderkennen Jefry en Heidi. In Colombia hebben ze een eigen munt opgericht, de montaña (berg). Jefry legt het uit: “Een montaña is gelijk aan de waarde van 2 eieren. We hebben een bank, de Cordillera (bergrug). Ik verkoop een boek over acupunctuur aan de bank en krijg daar 10 montañas voor. Daar kan ik hier in onze dorpen eten voor kopen. En degene die een boek over acupunctuur wil hebben, kan mijn boek kopen bij de bank.”
Er wordt in de ecogemeenschappen veel gebruik gemaakt van ruilhandel. Ook wordt vaak betaald met werkzaamheden in plaats van geld. Sommige gemeenschappen stemmen met elkaar af wat ze telen om de ruilhandel van voedingswaren te vergemakkelijken. En hoe dan ook, zeggen Heidi en Jefry lachend, dit is niet geschikt voor mensen die van het laatste model tv en een dikke auto houden.
‘Geen geld voor de kapper’
Heidi deed een cursus ontwerp van een ecodorp en kwam zo te weten over het ecodorp Findhorn in Schotland. Ze verbleef er een week om de ervaringen daar te zien: “Je ziet er alle leeftijden, maar met name veel grijs. De bekende Canadese schrijfster van boeken over spiritualiteit Dorothy Maclean, die al 92 is, woont er ook.” Deze oudere mensen hebben wél het voordeel dat ze vaak al een werkzaam leven achter de rug hebben en van hun pensioen of een uitkering kunnen leven. Maar Heidi vond het hoe dan ook een bijzondere ervaring door de harmonieuze manier waarop mensen met elkaar omgingen en de liefde waarmee ze alledaagse klusjes deden: “Voor het eerst kon ik het centrum van mijn hoofd naar mijn hart verplaatsen.”
In hun ecogemeenschap in Colombia willen zij en Jefry een centrum voor ontspanning en healing creëren, een plek waar mensen die het even niet meer aankunnen in de overlevingsmaatschappij terecht kunnen om op te laden.
De keuze om in een ecogemeenschap te gaan wonen is geen gemakkelijke. Veel mensen begrijpen niet hoe deze mensen afstand doen van een carrière en financiële zekerheid en het over een hele andere boeg gooien. “In Nederland praat ik er bijna niet over”, bekent Heidi, die geen zin heeft om zich steeds voor haar beslissing te moeten verantwoorden. Bahamars dochter Oriana heeft het ervaren met haar man Osiris, die uit een welgestelde familie uit de stad Medellín komt. “Zijn familie had er moeite mee. Ze dachten dat Osiris hier alleen maar vanwege mij was en dat ik hem het hoofd op hol had gebracht. Als zijn haar wat langer was, dachten ze dat hij geen geld had om naar de kapper te gaan. Maar nu accepteren ze het en zeggen ze ‘Zij zijn gelukkig zo’.”
Algemene informatie
Ecodorpen zijn te vinden in de hele wereld. Op de website gen.ecovillage.org vind je informatie. Het Nationale Netwerk van Ecodorpen in Colombia heet RENACE. CASA bestrijkt heel Latijns Amerika. Heidi van Hoof is lid van CASA Colombia.
