Met drommen komen ze uit de Europese crisislanden naar Duitsland: avonturiers van Spanje tot aan Roemenië, die hopen in de Bondsrepubliek een betere toekomst te vinden. In Duitsland zijn nog banen, de werkloosheid is er laag en het leven in een stad als Berlijn is goedkoop.
En toch maken uitgerekend de Duitsers, die door de rest van Europa zo worden beneden, zich het meeste zorgen van alle Europeanen. Over werkelijk van alles, zo blijkt uit het rapport Challenges of Europe 2013 van onderzoeksinstituut GFK Verein. Aan dertienduizend mensen in elf Europese landen werd de vraag gesteld welke problemen zij als de meest dringende ervaren. Duitsers schudden er zo een aantal uit de mouw: de angst voor werkloosheid, de angst voor inflatie, angst voor de economische crisis, bezorgdheid over de staat van het onderwijs en de vrees dat de pensioenen over een tijdje niets meer waard zijn.
Immigratie
Angst voor problemen door de massale immigratie uit – met name – Oost-Europa en voor de falende integratie van buitenlanders kennen Duitsers nauwelijks. Dat is opmerkelijk in het licht van een alarmerend rapport dat de Duitse Städtetag (de Duitse Vereniging van Gemeenten) enkele maanden geleden uitbracht. Daarin wordt gewaarschuwd voor de ontwrichtende gevolgen van het grote aantal nieuwkomers uit Roemenië en Bulgarije – Roma vooral – dat zich de laatste jaren nestelde in de probleemwijken van Duitse steden.
Dat Duitsers zich met de Russen samen het meeste zorgen maken over inflatie, heeft historische redenen. In Duitslands collectieve geheugen wordt de hyperinflatie uit de jaren ’30 van de vorige eeuw nog altijd gezien als een horrorscenario. Voor Russen zijn de nog recente herinneringen aan de jaren ’90 extreem bitter, toen de torenhoge inflatie hun roebelsalarissen en -pensioenen opvrat en men in sommige regio’s zelfs overstapte op ruilhandel.
Lindenberg
Dat Duitsers zich van alle ondervraagde Europanen verreweg het meeste zorgen maken – hoewel de problemen in landen als Ierland, Spanje en Griekenland veel groter zijn – past in het beeld van de sombere, piekerende Duitser die een leven lang op zoek is naar zekerheid, om die nooit te vinden. ‘Denk an Krise und Inflation – sonst landest du später bei der Bahnhofsmission’, zong Udo Lindenberg al. Dus zo heel vreemd is die uitkomst niet.
Maar Duitse commentatoren zijn wel verbaasd over de luchtigheid waarmee Ieren en Fransen naar de toekomst kijken. Hen valt gemiddeld 1,5 probleem in, als hen wordt gevraagd naar zaken waar zij zich zorgen over maken, tegenover gemiddeld 2,5 problemen bij Duitsers. Bovendien lijken overheidstekorten en werkloosheid hen maar weinig te deren. Zoveel lichtzinnigheid werd de commentator van Spiegel Online te veel: ‘Het is bijna grotesk dat de inwoners van een land als Ierland, waar de staatsschuld sinds 2007 met tientallen procenten toenam, dit nauwelijks als een probleem ervaren.’ Het ligt vast aan de Monthy Python-levenshouding van de Ieren, vermoedt Der Spiegel: ‘Always look on the bright side of life’ -een levens-motto waar de meeste Duitsers helemaal niets mee kunnen.
