Homo’s ‘genezen’ – het klinkt even absurd als achterhaald. Maar vorige maand nog sneuvelde er in Brazilië een wetsvoorstel dat psychiaters weer in staat zou hebben gesteld om homo’s en lesbiennes voor hun ‘ziekte’ te behandelen. Dat soort kuurtjes is sinds 1999 verboden.
Homo’s ‘redden’ mag wel. Evangelisch-christelijke kerken, in Brazilië de laatste twintig jaar bezig aan een enorme opmars, hebben er zelfs speciale brigades voor. Daarvan richtte Sergio Viula (44) er hoogstpersoonlijk een op.
“Tijdens de gay parade stond ik zieltjes te winnen,” vertelt hij. “In bars en discotheken lokte ik homo’s en lesbiennes naar evangelische bijeenkomsten.”
Het doel van de mede door Viula opgerichte ‘Beweging voor Gezonde Seksualiteit’ Moses, die nog steeds actief is: homoseksuelen bekeren en op die manier tot ‘gezonde’ heteroseksuelen omtoveren.
Van katholiek jochie tot baptistenpredikant
Viula, een geboren en getogen Carioca, groeide zoals de meeste Brazilianen van zijn generatie op in een traditioneel katholiek gezin. Maar toen hij vijftien was ging hij met een vriend mee naar een pinkstergemeente – en wat hij daar zag sprak hem aan. Zodanig zelfs dat hij zich nog hetzelfde jaar bekeerde en dat de rest van zijn familie zijn voorbeeld volgde.
“In die tijd waren er in Brazilië bijna geen protestanten. We – ik zeg nog steeds ‘we’, want ik maakte nu eenmaal jarenlang deel uit van deze groep – werden min of meer voor duivelsaanbidders aangezien.”
Dat waren de jaren negentig. Hoe anders zijn de zaken nu: tegenwoordig is Brazilië op Oeganda na het land waar het evangelisch christendom het snelst groeit. Bij de volkstelling van 2010 gaf 22,2% van de Brazilianen aan zichzelf als evangelisch christelijk te beschouwen.
Op zijn twintigste was Viula getrouwd met een geloofsgenote en werd hem van alle kanten verteld dat hij een fantastische predikant zou zijn. Hij zei zijn baan bij een oliebedrijf vaarwel, veranderde van kerkstroming en deed toelatingsexamen voor het baptistenseminarium van Rio. Hij eindigde op de eerste plaats.
Homo’s bekeren
In 1997, in zijn beginjaren als predikant, richtte Viula met twee collega’s de organisatie Moses op, die zich ten doel stelt homo’s en lesbiennes te evangeliseren en op die manier hun seksuele voorkeur te veranderen.
“Wat ik niet zag, of niet wilde zien, was dat de mensen die ik naar dit soort bidgroepjes en bijbelbijeenkomsten lokte het meestal na een paar avonden gezien hielden, omdat ze er doodongelukkig van werden.”
Viula was zelf nog altijd getrouwd, maar had de ene homo-erotische droom na de andere. “Als ik niet van jongs af aan door religie geconditioneerd was, zou ik nooit getrouwd zijn, in ieder geval nooit met een vrouw.”
Verlossing in Singapore
In 2000 reisde Sergio voor een internationaal congres van evangelisch-christelijke kerken af naar Singapore. In een winkelcentrum, op de op een na laatste dag, kruiste zijn blik die van een Filipijnse zeebonk. De twee brachten de nacht in elkaars armen door. “Die man heeft mijn leven gered.”
De volgende dag moest Sergio een slottoespraak houden. “Ik voelde me een verrader. Daar stond ik een zaal vol streng gelovigen toe te spreken terwijl ik de hele nacht met een man gevreeën had. Maar ik wilde de mensen die mij hadden uitgekozen om die toespraak te houden niet voor schut zetten, dus deed ik mijn best en gaf een preek als ik nog nooit gegeven had.”
Een staand applaus was Sergio’s deel – en dat was het moment dat hij van zijn geloof viel. “Als ik daar leugens stond te verkondigen en de mensen dat prachtig vonden, dan betekende dat óf dat dat God geen barst uitmaakte, óf dat God gewoon helemaal niet bestond.”
Weg bij kerk en vrouw
Al met al duurde het, nadat hij naar Brazilië terugkeerde, toch nog twee jaar voor Viula kerk en vrouw verliet. “Jarenlang is er voor me gebeden, maar hoe meer er voor me gebeden werd, hoe meer ik twijfelde aan het bestaan van God en aan het nut van de zorgen die ik me maakte over mijn seksualiteit. Dus uiteindelijk vertelde ik het mijn vrouw, wat ertoe leidde dat ik met alleen de kleren die ik aanhad het huis verliet en een nieuw leven begon – als homo en atheïst.’
Één grote familie
Vandaag de dag woont Viula met zijn vriend vlak naast het huis van zijn ouders, waar zijn dochter (21) en zoon (18) inwonen omdat Viula’s eigen huis te klein is. “Ze wilden niet bij hun moeder en haar nieuwe man blijven wonen, dus het huis van hun grootouders was de oplossing. Maar we zijn daar één grote familie.”
Een familie waarin iedereen evangelisch christelijk is, behalve Viula zelf. “Ik was als tiener zó overtuigd van mijn gelijk dat mijn hele familie in navolging van mij de katholieke kerk verliet en protestant werd. Maar mijn atheïsme is nog een brug te ver voor ze.”
‘Uitdekast.net’
Naast zijn werk als leraar Engels is Sergio Viula vandaag de dag vooraanstaand homoactivist. Zijn blog, waarvan de titel in het Portugees ‘uitdekast.net’ betekent, is een belangrijke onafhankelijke stem in het roze medialandschap van Brazilië. Met steun van de Nederlandse overheid reisde hij vorig jaar naar ons land af om daar over de Amsterdam Gay Pride te livebloggen.
Van homohuwelijk tot ‘homogenezing’
Er is in Brazilië de laatste paar jaar nogal wat gebeurd op het gebied van homorechten. Sinds 2011 kunnen koppels van hetzelfde geslacht een partnerschap registreren en sinds een jaar later ook een volwaardig huwelijk. In april dit jaar maakte het Hooggerechtshof een einde aan het fenomeen weigerambtenaar.
Maar nog geen maand geleden deed een wetsvoorstel dat psychiaters zou toestaan homo’s te ‘genezen’ – en van homoseksualiteit dus weer een ‘ziekte’ zou maken – veel stof opwaaien. Het voorstel was één van de tientallen oorzaken van de protestgolf van vorige maand. Bang dat het onder druk van de demonstranten in het Congres zou sneuvelen, trok afgevaardigde João Campos van de middenpartij PSDB zijn voorstel – voorlopig – terug.
Evangelisch politiek front
‘Homogenezing’ kreeg vooral veel steun van de zeer machtige bancada evangélica, een verbond van evangelisch-christelijke afgevaardigden en senatoren in het Congres. Uit diezelfde hoek kwam deze week een nieuw wetsvoorstel, dat reclamespotjes waarin koppels van hetzelfde geslacht voorkomen wil verbieden.
“Het wemelt in Brasília nu van de evangelisch-christelijke volksvertegenwoordigers en om gekozen te worden maken die bijna zonder uitzondering gebruik van homohaat,” zegt Viula. “Ze moeten wel, want op andere gebieden – onderwijs, landbouw, economie – presteren ze niets.”
Toekomst een vraagteken
Viula ziet de toekomst voor homorechten in Brazilië dan ook met enige zorgen tegemoet. “Veel hangt af van of president Dilma Rousseff volgend jaar herkozen wordt. Zij moet haar evangelisch-christelijke coalitiegenoten tevreden houden, en dat is gevaarlijk. Dat wil niet zeggen dat een andere kandidaat niet nóg meer problemen zou kunnen opleveren. Aan de andere kant heb ik veel vertrouwen in de gerechtelijke macht en in de maatschappij als geheel, die – met uitzondering van een bepaald segment van het evangelisch-christelijke volksdeel – steeds toleranter wordt.”
Lees ook Dichterbij God in de evangelische kerk van Wies Ubags
