Wie is Robert Schmidt? Duitsland gist naar de identiteit van de man of vrouw die, onder dekking van dit pseudoniem, onderzoek doet naar de proefschriften van Duitse politici. 'Schmidt', die inmiddels het 'fantoom van de voetnoten' wordt genoemd, speurt naar mogelijk bedrog. De mysterieuze plagiaatjager heeft sinds kort een nieuwe prooi: Norbert Lammert, christendemocraat en voorzitter van de Bondsdag, de Duitse Tweede Kamer.
Robert Schmidt heeft in Lammerts proefschift uit de jaren '70 op 42 plekken 'onnauwkeurigheden' opgespoord. Met zeer Duitse grondigheid ploegde de plagiaatjager door Lammerts studie. De daarin geconstateerde onregelmatigheden maakte Schmidt publiek op een speciaal in het leven geroepen website.
Bronvermelding
Norbert Lammert heeft alle reden om zich zorgen te maken. Eerder zorgde dezelfde plagiaatjager er immers voor dat de minister van Onderwijs, Annette Schavan – een vertrouwelinge van bondskanselier Angela Merkel (CDU) – moest opstappen. Schavan bleek op 94 van haar 325 pagina's tellende proefschrift tekstfragmenten te hebben gebruikt zonder bronvermelding. Schmidts beschuldigingen werden onderzocht door een onafhankelijke commissie en bevestigd. Schavan verloor haar doctorstitel en trad terug als minister.
Robert Schmidt doet er alles aan om zijn anonimiteit te waarborgen. De plagiaatjager versleutelt zijn of haar communicatie op internet en correspondeert met journalisten uitsluitend per fax. Zelfs in contacten met gelijksgestemde activisten van de internet-groep Vroniplag, die dissertaties op hun wetenschappelijke betrouwbaarheid onderzoeken, laat Schmidt geen traceerbare sporen achter.
Bedrog
Sommige commentatoren vragen zich af of plagiaatjagers als Schmidt politieke doelen nastreven, met de Bondsdagverkiezingen van 22 september in het achterhoofd. Maar Schmidt ontkent dit. In een interview met weekblad Der Spiegel schreef de klokkenluider vooral veel plezier te bleven aan het 'detective-werk'. Bovendien vindt Schmidt dat mensen die 'academisch bedrog' hebben gepleegd daarvoor moeten boeten.
In Duitsland legt de doctorstitel veel gewicht in de schaal. Angela Merkel, die gepromoveerd natuurkundige is, wordt bijvoorbeeld steevast als 'Frau Doctor Merkel' aangekondigd. Om die felbegeerde doctorstitel te verkrijgen maakte Merkels voormalige Defensie-minister Karl-Theodor zu Guttenberg, telg uit een oude Frankische adelsfamilie, zich eveneens schuldig aan plagiaat. Ook Zu Guttenberg moest, toen de fraude in 2011 bekend werd, aftreden. Hij emigreerde later naar de Verenigde Staten.
Klikspaan
Langzamerhand vraagt een deel van het Duitse publiek zich af wat fanatieke lastpakken als Robert Schmidt eigenlijk bezielt. Uit Schmidts activiteiten op diens plagiaatwebsite valt op te maken dat de speurneus vooral 's avonds, 's nachts en in de weekeinden actief is. Om onregelmatigheden op te sporen moet Schmidt de originele bronnen lezen en die vergelijken met passages in de proefschriften. Alleen zo kan het de plagiaatjager opvallen dat bijvoorbeeld Norbert Lammert in diens dissertatie gedachten aan zichzelf toeschrijft, die hij van anderen heeft overgenomen. Het is, kortom, enorm veel werk.
Critici noemen Schmidt een 'pedante klikspaan', een 'irritante Besserwisser' en een 'anonieme lafaard, die een psychiater nodig heeft'. Maar anderen prijzen het nauwgezette en tijdrovende speurwerk van het spook van de voetnoten. Zoals deze reageerder bij Spiegel Online: 'Schmidt is een held, al die pseudo-academici doen het in hun broek van angst. Goed zo!'.
