Voor het eerst ligt in de traditionele vakantiemaand augustus niet het hele openbare leven stil in Spanje. Door het hele land hebben scholen de deur open gezet voor kinderen onder de armoedegrens. Die onder het mom van ´bijles´ vooral worden bij-gevoerd.
Onze Kees van tien maakt de drie maanden vakantie vol met strand, zwembad, loungen bij beachclubs, zumba-dansen op het zand en vooral veel en lekker uit eten gaan. Het zijn de dagen van lang uitslapen, beetje pielen op de iPad, skypen met oma en ´s avonds de kermis op.
Voetbalkamp
Kees is rijk, wij zijn rijk, voor Spaanse begrippen. Dat beseft hij inmiddels wel. Want Spaanse vriendjes komt hij niet tegen, bij de houten cocktail-chiringuitos op het strand. Hij zwaait naar ze, als wij op het terras aan de tapas zitten tijdens de processie van de Heilige Maagd door het dorp. En houdt de verhalen over een fantastisch voetbalkamp van Arsenal voor zichzelf.
Hij ziet om zich heen dat bijna de helft van de vaders werkloos thuis zit. Dat gezinnen leven van een uitkering, hulp van familie of van helemaal niets. Dat rond de 25 procent van de Spaanse kinderen onder de armoedegrens leeft. Ook in ons idyllische witte bergdorp Vejer de la Frontera. Het mooiste van het hele land, volgens de kenners.
Kees weigert te eten in de comedor, de eetzaal op zijn lagere school. Daar is-ie te kieskeurig voor. Maar er zijn een hoop klasgenootjes die er een moord voor doen, zo blijkt. Die de hitte – zonder airco – trotseren en uren in de schoolbank zitten voor die ene warme maaltijd.
Hongerwinter
Verspreid over het land worden deze maand tienduizenden kinderen dagelijks bijgevoerd. Onder de noemer ´buitenschoolse activiteiten´. Het doet me denken aan de verhalen van mijn moeder. Na de bevrijding werd ze – in 1945 – zes weken lang op kamp gestuurd. Om bij te eten, aan te komen, te leren overleven na een verwoestende hongerwinter. Hier is het zomer, heeft er geen oorlog gewoed, en toch lijken de beelden op elkaar.
De regio Andalusië heeft 1,6 miljoen euro uitgetrokken om deze zomer in totaal 57 scholen open te houden. Voor extra activiteiten en vooral: de eetzaal. Al in juni werd een programma opgestart om leerlingen drie maaltijden per dag te ´garanderen´. Op meer dan 100 colegios, voor zo´n 11.000 scholieren. Een reactie op steeds meer seintjes van leerkrachten dat kinderen in slaap vielen tijdens de les, zonder ontbijt op school verschenen en broers en zusjes ruzie maakten over dat ene broodje dat ze van huis mee hadden gekregen.
Macaroni
Na de lunch krijgen de kids een plastic tasje mee. Met daarin avondeten en ontbijt voor de volgende dag: een pakje vruchtensap, broodje met ham, een banaan en twee pakjes koek.
Rosalio van tien, net als Kees, wordt er heel gelukkig van. ,,Thuis eten we niet goed”, vertelt ze. ,,Fruit zien we nooit en alle dagen komt er alleen maar macaroni op tafel.” Vast bestanddeel van de pakketten van de voedselbank. ,,Ik kijk er steeds naar uit om naar school te gaan, om gewoon te eten.”
De lunch is in Spanje de belangrijkste maaltijd van de dag en een groot deel van de schoolgaande kinderen verorbert die in de comedor. Kosten van drie warme gangen in de eetzaal: tussen de vier en vijf euro per dag. Gezinnen met financiële problemen kwamen tot voor kort in aanmerking voor een tegemoetkoming, maar die is zo goed als weg bezuinigd. Afgelopen schooljaar brachten veel kinderen daarom hun eigen eten mee. Maar zelfs dat leverde nauwelijks een besparing op. Voor het opwarmen van de zogenaamde tupperware-maaltijd brengen colegios 50 euro per maand in rekening.
Honger, wat was dat ook alweer? Die knor in je buik bij het opstaan, lekkere trek om een uur of vier? Voor veel Spaanse kinderen is het de dagelijkse realiteit. En Kees weet dat.
