Een rel rond een nieuw asielzoekerscentrum in Berlijn heeft de discussie in Duitsland over de omgang met vluchtelingen doen oplaaien. Volgens commentatoren en politici hebben de protesten in de Oost-Berlijnse wijk Hellersdorf tegen de komst van asielzoekers uit landen als Syrië en Afghanistan een ‘racistische achtergrond’. Omwonenden wijzen erop dat hen niets is gevraagd. ‘Als we bezwaar maken worden we uitgescholden voor nazi’s. Zelfs door politici uit onze eigen wijk,’ zei een vrouwelijke demonstrante. De buurtbewoners zeggen bang te zijn voor een toename van de criminaliteit.
Oostblokflats
Het probleem hangt samen met overpopulatie van dertig asielzoekerscentra in andere delen van Berlijn. Sinds 1999 kwamen er niet zoveel vluchtelingen naar Duitsland als nu. In 2013 wordt rekening gehouden met honderdduizend. Die aantallen vinden hun weerslag in overbevolkte vluchtelingencentra.
In Hellersdorf, tussen de Oostblokflats, stond een voormalig schoolgebouw uit de DDR-tijd leeg. Om de druk op andere wijken weg te nemen besloten de autoriteiten hier een vluchtelingenopvang te vestigen.
De initiatiefnemers dachten met een informatie-avond voor de omwonenden te kunnen volstaan. Maar bewoners keerden zich tegen de plannen. Hun protest werd politiek explosief toen neo-nazi’s zich tussen de demonstranten mengden. Ultra-linkse ‘antifascisten’ kregen hier lucht van en trokken eveneens naar de wijk. Het kwam tot ongeregeldheden en een aantal mensen – onder wie een man die de Hitler-groet bracht – werd gearresteerd.
‘Als we bezwaar maken worden we uitgescholden voor nazi’s. Zelfs door politici uit onze eigen wijk' (demonstrante tegen asielzoerscentrum in Berlijn)
Backpackers
Politici en commentatoren reageerden geschokt. Berlijn heeft internationaal een ijzersterke reputatie als verzameloord van jonge backpackers, ondernemers en avonturiers uit alle mogelijke landen. Met tien miljoen bezoekers was Berlijn vorig jaar, na Londen en Parijs, de meest bezochte stad in Europa. Meer dan tien miljard euro levert het toerisme jaarlijks op.
En nu dit. Notabene tijdens de campagnes voor de Bondsdagverkiezingen.
‘De rellen in Hellersdorf dreigen het aanzien van Berlijn en Duitsland te schaden,’ waarschuwde Hans-Peter Friedrich (CSU), de minister van Binnenlandse Zaken. Bild, de grootste krant van Duitsland, schreef onder een foto van de Hitler-groet brengende demonstrant: ‘Nazi-malloot, hoe hoog is jouw IQ eigenlijk?` De Süddeutsche Zeitung commentarieerde: ‘Schande’ en hakte in op het ‘alledaags racisme in het Oosten van Duitsland’.
Mobieler
Inmiddels gaan er steeds meer stemmen op om asielzoekers het recht te geven een opleiding te volgen en werk te zoeken en in het algemeen veel mobieler en actiever te zijn.
Over de vraag waarom de – vaak laagopgeleide en van een minimum levende – inwoners van Hellersdorf niet beter waren voorgelicht over de plaatsing van vierhonderd asielzoekers in hun wijk, ging de discussie niet of nauwelijks.
Enkele journalisten namen de moeite ter plekke poolshoogte te nemen, stuitten op een genuanceerdere werkelijkheid. Met het aantal nazi-sympathisanten valt het in de wijk wel mee, in Hellersdorf stemt bijna 50 procent op Die Linke. Ook, normaal gesproken, huisvrouw Annika Petzsche (38). ‘Maar ik ga niet meer stemmen,’ zei Petzsche. ‘Ik heb niks tegen buitenlanders. Maar wij zijn door iedereen in de steek gelaten.’
