Een leven, ‘gebouwd op het drijfzand van de schande’. Meer zit er niet in voor de personages van Oscar Wilde. De grootste schande (die geen naam mocht hebben) van de schrijver zelve moest toen nog komen: op het moment dat hij De ideale man schreef (1895), was hij voor de buitenwereld nog de getrouwde dandy met de in arsenicum gedoopte penseel. De gevierde artiest, die met De ideale man een enorm succes scoorde.
Splijtzwam
De ideale man van het toneelstuk is politicus/financier Robert Chiltern. Voorbeeldig getrouwd met een vrouw die haar dagen met liefdadigheid slijt, totdat er een splijtzwam arriveert in de persoon van zakenvrouw Laura Chevely. Geld verdienen, dat stinkt! Bij het Nationale Toneel wordt Robert natuurlijk gespeeld door Mark Rietman, kampioen der foute mannen. Eerder schitterde hij als ultieme graaier Rijkman Groenink in de theaterversie van De Prooi (nu op tv met Pierre Bokma), nu is hij de politicus met fout verleden en zonder goede toekomst. In deze messcherpe komedie (gemoderniseerd door Nobelprijswinnaar Elfriede Jelinek, wie zei er dat Oostenrijkers niet grappig kunnen zijn?) toont Rietman drie methodes om een Ideale Hufter te zijn.
1 Principes verloochenen
Als politicus doet Robert alsof hij bergen wil verzetten. Maar bij de eerste de beste gelegenheid zwicht hij voor de geur van geld, en laat hij zich als lobbyist gebruiken door een industrieel. Grote bek over hoe het moet, en zelf subiet bij tegenstand de handdoek in de ring gooien (denk Bert Brussen of Geert Wilders): hufterig. En altijd overtuigd blijven van je eigen gelijk, gelijk Bert of Geert.
2 Je vrouw bedriegen
Bij de katholieken schuilt de zonde al in de verleiding: al denk je maar aan je buurvrouws lendenen, dan zit je al fout. Robert vergrijpt zich niet aan zakenvrouw Laura (een verrukkelijke Ariane Schluter), maar hij komt wel in de verleiding. Sowieso heeft hij zijn vrouw vanaf de eerste dag bedrogen over de oorsprong van hun rijkdom. Een hufter mag liegen, maar ga dan niet principieel doen.
Een ideale hufter weet dat niemand weerstand aan hem kan bieden, mannen noch vrouwen
3 IJdelheid der ijdelheden
Tevreden, de handen soepel in de pantalon, de heup licht gebogen, pommade in het haar en ietwat te gebronsd staart Mark Rietman het publiek in. Ook zijn tips aan de zaal om te overleven in de wereld van de haute finance, getuigen van een groot geloof in eigen kunnen. Een ideale hufter weet dat hij het beter weet dan de rest van de wereld.
4 Charisma
Een ideale hufter weet dat niemand weerstand aan hem kan bieden, mannen noch vrouwen. Het enige verbeterpuntje voor Robert: hij loopt soms wanhopig over het toneel. Geen seksueel roofdier. Daarom houden we het op drie hufterige methodes in Oscar Wildes stuk. Betekent het, dat we dit stuk in de Theu Boermans-versie moeten laten passeren? Echt niet, zelden zo’n heerlijke komedie gezien. Voor de pauze vlijmscherp, daarna meer een klucht met instortend decor en overdreven hysterie. Bij voorbaat een van de hits van dit theaterseizoen.
Ww.nationaletoneel.nl, De Ideale Man, t/m 21 december
