Vraag een Braziliaan wat het meest typische gerecht uit zijn land is, en negen van de tien keer zal het antwoord ‘feijoada’ zijn. Bijna gegarandeerd volgt er dan verdere uitleg: dat dit beroemde bonengerecht vroeger ‘slavenvoedsel’ was, wat zou moeten verklaren waarom er oren, poten en andere obscure stukjes varken (en soms koe) tussen de bonen drijven. Het is natuurlijk een prachtig underdog-verhaal: de slaven, die het met de door de dames en heren slavenhouders minder gewaardeerde stukjes vlees moesten doen, creëerden van de weeromstuit Brazilië’s nationale gerecht! Maar of het waar is…
Portugal
Historici nemen aan dat feijoada oorspronkelijk uit het noordoosten van Portugal komt, waar het van oudsher gegeten wordt – zij het met witte of rode bonen in plaats van de zwarte bonen die de Braziliaan gebruikt. Versies van feijoada staan ook in vele andere voormalige Portugese kolonies op het menu, wat aannemelijk maakt dat het gerecht zich vanuit Portugal verspreid heeft.
Vele monden vullen
De hedendaagse Braziliaanse feijoada wordt vaak met de stad Rio de Janeiro geassocieerd, maar het gerecht wordt, vaak in het weekend of op hoogtijdagen, in het hele land gegeten. Dat is niet zo vreemd, want het is een bijzonder praktisch gerecht waar je, als het moet, een hele menigte mee voedt.
De verenigingskas spekken
Van Rio’s beroemde sambascholen tot de voetbalclub om de hoek: elke zichzelf respecterende Braziliaanse vereniging houdt op zijn minst één keer per jaar een feijoada om de kas te spekken, maar er zijn sambascholen in Rio waar het elke maand feijoada is. Bij de lokale voetbalclub kost een bordje bonen dan een real of tien (€3,20) maar populaire sambascholen als Mangueira en Salgueiro schrikken er niet voor terug om bij de deur veertig tot vijftig real (€13 – €16) te rekenen. Maar dan heb je ook wat: bij je bordje bonen krijg je een hele middag samba.
Voor de hele familie
Natuurlijk is feijoada ook een gerecht bij uitstek om te serveren als de hele familie bij elkaar is. Wat kon ik dus anders doen, toen ik laatst in Nederland op bezoek was, dan een dampende pan Braziliaanse bonen op tafel zetten.
Hieronder mijn recept voor feijoada, waaraan ik een behoorlijke Nederlandse draai gegeven heb, omdat sommige fundamentele ingrediënten – waaronder de zwarte bonen – in Nederland buiten speciaalzaken moeilijk te vinden zijn.
Feijoada op z’n Hollands (4 – 6 personen)
4 – 5 blikjes zwarte bonen (bijvoorbeeld van Bonduelle, 425ml)
250gr spekreepjes
500gr bieflappen
1 (ja, serieus!) rookworst
2 middelgrote uien
4 teentjes knoflook
2 laurierblaadjes
zout
peper
komijn
1 bosje verse koriander
1 bosje verse bosuitjes
4 sinaasappels
voor de pimenta:
1 Spaanse peper
1 tomaat
1 teentje knoflook
een takje verse koriander
een bosuitje
olijfolie
1 limoen
Let op
De feijoada is het lekkerst als je hem een dag van tevoren maakt.
Bereiding
Bak de spekreepjes in een grote pan uit. Snij knoflook en uien fijn en voeg die, samen met de in blokjes gesneden bieflappen, toe. Als die gaar zijn kunnen de bonen en de in plakjes van ongeveer een centimeter dikte gesneden rookworst erbij. Voeg de laurierblaadjes, de helft van de koriander en de helft van de bosuitjes (beiden fijngehakt) toe, alsmede zout, peper en komijn naar smaak. Aan de kook brengen en een half uurtje op een laag vuurtje laten pruttelen.
Ondertussen maak je in een handomdraai de pimenta-saus: verwijder de zaadlijsten uit de Spaanse peper, snij hem in kleine stukjes en doe die in een schaaltje. Snij een teentje knoflook, een tomaat, een bosuitje en een takje verse koriander fijn en voeg die ook toe. Roer er een scheutje olijfolie en het sap van de limoen doorheen, en eventueel een snufje zout.
Serveertips
Feijoada serveer je met (witte) rijst, in plakjes of partjes gesneden sinaasappel, fijngehakte koriander en bosuitjes en de hierboven beschreven pimenta.
Het enige bijgerecht dat in Nederland werkelijk lastig te vinden is, is maniokmeel. In Brazilië wordt dat over de bonen gestrooid om er extra substantie aan te geven. Braziliaanse specialiteitenwinkels hebben het. (Ben je daar toch, dan kun je daar ook gedroogde zwarte bonen kopen voor echte hardcore–feijoada – maar dan heb je wel een snelkookpan nodig.)
