Stel je eens voor dat je je eigen, persoonlijke god had. Of twee. Of drie. Of nog meer. Een team van beschermengelen dat ervoor zorgt dat je niet in zeven sloten tegelijk loopt, dat obstakels voor je uit de weg ruimt en dat in hoge mate verantwoordelijk is voor je persoonlijkheid. Zo stellen aanhangers van Afro-Braziliaanse religies zich hun orixás (letterlijk: ‘bewakers van het hoofd’) voor. Zij geloven dat ieder mens – jij dus ook – dergelijke bovennatuurlijke steunen en toeverlaten heeft.
De orixás komen oorspronkelijk uit Afrika: zij reisden met hun ‘kinderen’ – de Afrikanen die als slaven naar Noord-, Midden- en Zuid-Amerika gebracht werden – mee over de Atlantische Oceaan. Uit de rituelen voor de orixás ontstonden in de Nieuwe Wereld nieuwe religies, zoals vodou in Haïti,, santeria in Cuba en winti in Suriname. In Brazilië kwamen verscheidene Afro-Braziliaanse godsdiensten tot stand, waarvan candomblé, umbanda, tambor de minas, batuque en xangö de belangrijkste zijn. Candomblé, dat in Salvador en omgeving ontstond, is verreweg de bekendste.
Om erachter te komen welke orixás voor hen zorgen brengen aanhangers van het candomblé een bezoek aan een babalorixá (priester) of ialorixá (priesteres) die voor hen het schelpenorakel ifá raadpleegt. Vaak bevestigen deze zestien kaurischelpen een vermoeden dat de priester – of de betrokkene zelf – al had. Bij sommige mensen is het in een oogopslag duidelijk tot welke orixá(s) ze behoren, maar voor anderen kan het antwoord van de schelpen als een verrassing komen.
Zodra de aanhanger van het candomblé weet welke orixás voor hem zorgen kan hij de bijbehorende fio-de-contas kopen, veelkleurige kralenkettingen die de drager beschermen. Elke orixá heeft zijn eigen kleur, en zoals uit bovenstaande foto, die op de markt van São Joaquim in Salvador genomen werd, te zien is zijn er nogal wat orixás. De kettingen beschermen overigens pas nadat ze ritueel gewassen zijn. De kracht zit niet in de kraaltjes, maar in het geloof van de drager.
In dit artikel is de Nederlandse spellingsregel dat godsdiensten en het woord ‘god’ in de zin van ‘godheid’ met een kleine letter geschreven worden gehanteerd. Dat laatste is ook op het woord ‘orixá’ toegepast.
