“Iedereen weet dat de eigenlijke burgemeester van Istanbul niet Topbas is, maar Erdogan. Hij beslist alles, alsof de stad zijn eigen Lunapark is,” vertelt universiteitsmedewerker Mesut Yazicioglu. “Dat mag wel zo zijn, maar samen hebben ze de stad flink vooruit geholpen. Herinner jij je het Istanbul van 20 jaar geleden nog,” riposteert bouwarbeider Hasan Duran. Hij vertolkt het gevoel van menig inwoner van Istanbul.
'In Parijs kan men nauwelijks ademhalen, maar Istanbul is brandschoon'
“Maar dat hebben ze toch niet voor de mensen van Istanbul gedaan? Zelfverrijking was hun voornaamste doel,” werpt Yazicioglu weer tegen. Beide heren worden het niet eens, maar hun discussie is typerend voor de staat van het huidige Turkije. Een deel van de bevolking is tevreden met de gebouwde infrastructuur in de afgelopen jaren en een ander deel is alle vertrouwen in de AKP-machthebbers kwijt na het corruptieschandaal en het gewelddadige neerslaan van de Gezi Park protesten van afgelopen zomer.
Infrastructuur
Kadir Topbas appelleert sterk aan het deel van de bevolking dat naar de infrastructuur kijkt, nog altijd het belangrijkste probleem volgens de inwoners van Istanbul. Topbas, opgeleid als architect, begon zijn politieke carrière ondere de vleugels van Erdogan, voor wie hij als adviseur werkte toen Erdogan medio jaren '90 de burgemeesterspost in Istanbul bekleedde. Erdogan en Topbas werkten niet alleen aan de infrastructuur, maar namen ook het historisch erfgoed onder handen. Naast hernieuwde trots op de Ottomaanse geschiedenis leidden deze werkzaamheden ook tot een exponentiële groei van het aantal toeristen dat de stad aantrok.
Na een termijn als burgemeester van de deelgemeente Beyoglu mocht Topbas in 2004 de burgemeestersketting van Istanbul omdoen. De afgelopen tien jaar trok hij de ingezette koers door. Service voor de mensen in de vorm van wegen en metronetwerken. Het afgelopen jaar kwamen er twee prestigeprojecten in de vorm van de metrotunnel onder de Bosporus en een metrobrug over de Gouden Hoorn bij. Met een derde brug over de Bosporus en een derde vliegveld zijn twee nieuwe megaprojecten in aanbouw.
'Brandschoon'
Veel inwoners van de snelgroeiende metropool herinneren zich de jaren voordat Topbas en Erdogan zich met de stad gingen bemoeien. In grote delen van de stad stroomde het water vaker niet dan wel en ook stroomstoringen waren aan de orde van de dag. De stad was verloederd en de wegen waren oud. Daar kwam onder het burgemeesterschap van Topbas definitief verandering in. “In Parijs kan men nauwelijks ademhalen, maar Istanbul is brandschoon,” aldus Topbas op een verkiezingsbijeenkomst afgelopen zondag.
Dat men wist af te rekenen met het verloederde Istanbul straalt af op Topbas, hoewel hij geen burgmeester is die de schijnwerpers opzoekt. Mensen die met hem werkten typeren hem als “vlijtig” en “beschaafd”. Zakenvrouw Muazzez Kula roemt zijn presentatie: “Hij presenteert zich als een heer, niet als iemand uit een koffiehuis.” Topbas is een beschaafde burgervader die service aan de inwoners van Istanbul verleent. “Altijd Istanbul, altijd service,” zo luidt de campagnespreuk op een ander veelgezien affiche.
Grootkapitaal
Naast deze goede werken heeft het bestuur van Istanbul in de afgelopen jaren ook minder rooskleurige keerzijden. Critici zien Topbas als de man die het grootkaptiaal in Istanbul liet prevaleren boven de ecologie en de autenticiteit van de stad. In het afgelopen decennium voltrok zich een stadstransformatie die winst boven bewoners stelde. Bovendien, zo bleek in de afgelopen maanden, ging die transformatie ook nog eens gepaard met grootschalige corruptie.
Twee wijken die dit verhaal in het bijzonder vertellen zijn Sulukule en Tarlabasi. Sulukule was de oudste zigeunerwijk ter wereld. De woningen van zigeuners maakten plaats voor blokken luxeappartementen. De zigeuners kregen moderne woningen in torenflats buiten de stad toegewezen. Omdat ze de woningen niet konden betalen raakten ze in de schulden en belandden van de regen in de drup. De bewoners van het centraal gelegen Tarlabasi rest eenzelfde lot. De migrantenwijk moet in de nabije toekomst onderdak bieden aan nog meer hotels en warenhuizen.
Verzet
Mücella Yapici, werkzaam voor de Turkse Kamer voor Ingenieurs en Architecten TMMOB, bestrijdt de stadstransformatie vol overgave: “We proberen deze illegale mensenrechtenschendingen op alle mogelijke manieren te stoppen. In de eerste plaats doen we dat via de juridische weg, maar helaas wordt daar in Turkije weinig waarde aan gehecht. Gebouwen worden gewoon neergehaald, terwijl er nog een gerechtelijke procedure voor loopt. Daarom is het noodzakelijk ook andere, sociale vormen van verzet te zoeken,” aldus Yapici.
Hasan Duran maakt geen onderdeel uit van dat verzet: “Ik stem op de partij die service levert, de partij die dingen gedaan krijgt. Niet op mensen die loze beloftes doen. Daarvan hebben we er al genoeg gehad.” Duran vertegenwoordigt het gevoel van de Topbas-stemmers. Niet lullen maar poetsen is het adagium waarmee Topbas en zijn partij de afgelopen jaren werkten. Dat hij zijn handtekening zette onder tal van corrupte en illegale projecten is voor Duran van secundair belang.
