‘O Lamm Gottes, unschuldig am Stamm des Kreuzes geschlachtet; o lam Gods, onschuldig aan de stam van het kruis geslacht.’ Het openingskoraal van Johann Sebastian Bachs Matthaüs Passion schalt door het Concertgebouw. Gespeeld door het Koninklijk Concertgebouworkest. Gezongen door Collegium Vocalem Gent. Gejubeld door het Nationaal Jongenskoor. Mooi, want een Matthaüs is niet compleet zonder jongenssopranen. Engelenstemmen die ons uit de hemel toezingen over het lijden van de heilland op misschien wel de ontroerendste muziekmaten die ooit zijn gecomponeerd.
Onbewoond eiland
Maar staan daar op het Amsterdamse podium niet een paar meisjes bij het Jongenskoor? Is hier een delegatie van Kinderen voor Kinderen verdwaald? Zingt Jezus ons straks vanaf een onbewoond eiland toe? Dat hij zijn huiswerk niet af heeft, maar dat het niet erg is om twee moeders te hebben? Gemengde kinderkoren blinken normaliter niet uit in klankkleur. Een meisjesstrot is nu eenmaal geen jongensstrot. Dat wil nog wel eens knetteren op het trommelvlies.
Wanklank
Eerlijk is eerlijk, in de praktijk van het Nationaal Jongenskoor hoor ik onder leiding van dirigent Philippe Herreweghe geen wanklanken. Ik ben allang blij dat een jongenskoor überhaupt meedoet. Als het om BWV 244 gaat (Bachs Matthaüs), zie je in de Hollandse uitvoeringspraktijk meestal dat volwassen dames de jongenspartijen overnemen. Nederland heeft nu eenmaal wel een uitbundige uitvoeringstraditie van Johann Sebastians Passion, maar kent veel te weinig jongenskoren om die 141 concerten in 2014 bij te benen.
Kinderbescherming
Zelfs Pieter Jan Leusink heeft de handdoek in de ring gegooid. Als de André Rieux van de Passie trekt hij met zijn Bach Choir and Orchestra langs alle uithoeken van ons land (dit seizoen alleen al speelt hij 3 keer in een uitverkocht Amsterdams Concertgebouw). Jarenlang met zijn eigen knapenkoor, maar uiteindelijk werd dat toch teveel gedoe. 21 uitvoeringen in anderhalve maand, dat staat de kinderbescherming niet toe. Dus heeft Leusink ook maar dames ingeschakeld. Al betreurt hij het verlies aan die specifieke klankkleur, waarvoor hij zo gestreden heeft.
Het zorgt voor wat reuring, hebben die kereltjes wat te doen in de pauze
Het verschil in klank en beeld: Leusink met een oude opname van Bachs openingskoraal Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen, inclusief zijn jongenskoor:
Philippe Herreweghe zonder jongens maar met zijn Collegium Vocale Gent inclusief vrouwen en hetzelfde koraal:
Een enorm verschil, waarbij vooral de lange vocale lijnen een veel dramatischer lading krijgen bij de jongensstemmen.
Jeugd van tegenwoordig
Een veteraan concertgebouwbezoeker kijkt afgelopen zondagmiddag goedkeurend toe als de boys van het Nationaal Jongenskoor in de pauze de zaal verlaten. ‘Een Matthaüs zonder is als een maaltijd zonder mosterd,’ vindt mevrouw Mutselaer. ‘Jammer dat ze bij Herreweghe maar twee liederen meezingen, eigenlijk zouden ze een groter aandeel moeten hebben. Weg met die vrouwen! Ik heb niets tegen dames, maar bij Bach liever niet.’ En die meiden in het jongenskoor? ‘Ach, die hoor je amper. En het zorgt voor wat reuring, hebben die kereltjes wat te doen in de pauze.’ Haar nog oudere gezelschapsdame, mevrouw Schut, lacht hartelijk mee. ‘Het mag niet saai worden voor de jeugd van tegenwoordig. Een kleine moeite toch, voor die engelenkeeltjes?’
