De hoofdpersonen in dit drama zijn de huidige president Juan Manuel Santos, die zich herkiesbaar heeft gesteld, Óscar Iván Zuluaga, zijn grootste concurrent, die hem nét gepasseerd is in de peilingen –Zuluaga, staat op ongeveer 29 en Santos op 28 procent van de stemmen – en ex-president Álvaro Uribe, onlangs gekozen in de senaat en nog steeds een van de meest invloedrijke politici in Colombia.
Uribe werd president van Colombia (2002-2010) vanwege zijn belofte om een eind aan de guerrilla te maken. Santos was zijn meest succesvolle minister van defensie. Zuluaga een kleurloze minister van financiën.
Na twee termijnen als president mocht Uribe zich niet meer verkiesbaar stellen en zo kreeg de al even ambitieuze Santos de kans van zijn leven. Hij won als ‘opvolger van Uribe’ de verkiezingen en iedereen verwachtte dat hij diens harde politiek tegen de guerrilla zou voortzetten. Al bij zijn inaugurele reden bleek Santos het over een andere boeg te gaan gooien. Hij had het over sociale rechtvaardigheid. De kiem voor een verwijdering tussen de twee was gelegd.
Uitverkoop aan de FARC
Toen in 2012 bekend werd dat de regering Santos in het diepste geheim gesprekken met de FARC had gevoerd om vredesonderhandelingen in de Cubaanse hoofdstad Havana te beginnen, was de breuk definitief een feit. Van de tandenloze linkse oppositie had Santos niets te vrezen, van zijn vroegere baas des te meer. Uribe richtte zijn eigen partij op en won in maart van dit jaar een vijfde van de senaatszetels. Intussen spuide hij onvermoeibaar kritiek op de vredesonderhandelingen, die volgens hem een uitverkoop van Colombia aan de FARC waren.
Zuluaga, die door zijn tegenstanders als marionet van Uribe wordt gezien, heeft in zijn campagne gezegd dat hij de vredesonderhandelingen met de FARC alleen voortzet als de FARC akkoord gaan met ‘enkele voorwaarden’, zoals het beginsel dat degenen die misdaden tegen de menselijkheid hebben gepleegd niet politiek actief kunnen worden als het eenmaal vrede is. Tegen het merendeel van de belangrijke commandanten van de FARC lopen aanklachten voor misdaden tegen de menselijkheid. Zuluaga’s stellingname wordt dus geïnterpreteerd als het einde van de vredesbesprekingen.
Santos wil doorgaan met de vredesbesprekingen en heeft dat tot vlaggenschip van zijn campagne gemaakt. Maar die campagne loopt niet lekker omdat de Colombianen andere dingen aan hun hoofd hebben dan het tráág verlopende vredesproces met de FARC: hun financiële situatie bijvoorbeeld. Opnieuw zijn protesten uitgebroken bij de boeren, die geduchte concurrentie ondervinden van goedkopere buitenlandse producten op de Colombiaanse markt, en van onder andere de leraren.
Hacker
En dan wordt er nu ook nog flink met modder gegooid. Santos’ campagneleider JJ Rendón moest het veld ruimen omdat hij geld van een drugsbaron zou hebben aangenomen om de regering zo ver te krijgen dat er ook met de drugshandelaren onderhandeld zou worden over ‘vrede’. Zuluaga werd beschuldigd van contacten met een hacker die de vredesbesprekingen afluisterde om aan het proces schade toe te brengen. Natuurlijk werd alles in alle toonaarden ontkend, maar nu is er een video opgedoken waar Zuluaga en de hacker hun strategie bespreken.
'Zuluaga moet opstappen!', roepen zijn tegenstanders in koor. Maar de geplaagde presidentskandidaat bestond het om te zeggen dat het allemaal een complot was. Zijn heer en meester Uribe is ongetwijfeld driftig op zoek naar een volgend schandaal om Santos op zijn beurt weer een klap toe te brengen. Dat de saaie Zuluaga Santos in de peilingen is gepasseerd, mag alvast een godswonder heten. Zonder Uribe was hem dat nooit gelukt.
'Ik ben bang voor Uribe', schrijft een van Colombia’s meest prestigieuze columnisten María Elvira Samper in haar zondagse column El Espectador. Ze legt uit waarom: 'De blinde haat tegen Santos – niet de zwaarder wegende belangen van het land – is de drijfveer voor zijn handelen. Het kan hem weinig schelen of een akkoord met de FARC in de toekomst honderden doden, weduwen en wezen, ontwrichte gemeenschappen, achteruitgang…. kan voorkomen. Het is zijn wens om de dood van zijn vader te wreken en zijn obsessie om de guerrilla (die zijn vader doodde, WU) uit te roeien, die hem ertoe brengt de oorlog tot het uiterste door te drijven, samen met zijn obsessie om de macht terug te winnen.' Samper vergelijkt ex-president Álvaro Uribe met de Russische president Poetin, die zes jaar geleden zijn handlanger Medvedev naar voren schoof toen hij zelf geen presidentskandidaat kon zijn.
Om het land te redden
Nu zijn er in Colombia een hoop meer mensen die denken als Samper. Onder hen zijn er twee stromingen: een aantal mensen zegt ‘Noch Uribe, noch Santos’, want beiden laten zich leiden door hun ambitie en niet door heldere politieke ideeën en een consequent beleid. Maar er zijn ook andere stemmen, waaronder twee vooraanstaande linkse columnisten die zo bang zijn dat Zuluaga de verkiezingen gaat winnen dat ze een dringende oproep hebben gedaan om niet op een linkse kandidaat te stemmen – die maakt toch geen schijn van kans – maar op Santos. Om de vredesbesprekingen en daarmee het land te redden.
Voilà, dat is de pijnlijke realiteit van een land wiens president Santos prestige won als internationaal staatsman toen hij de vredesbesprekingen met de FARC begon. Het ene medium met klinkende naam na het andere kwam langs om hem te interviewen.
Nu wordt Santos gestraft voor zijn opportunisme: hij vloog op de vleugels van Uribe mee om president van Colombia te worden. Toen dat eenmaal lukte, ging hij zijn eigen koers varen. Uribe, de man die wordt verteerd door haat en een grenzenloze ambitie, zal het hem nooit vergeven en zal alles doen om hem te gronde te richten. En zo zal het nog even duren voordat Locombia Colombia wordt.
