Wat goed is, komt snel. Rotterdammer Stefan Pop deed op zijn vijftiende al mee met de grote jongens van de Comedy Train, schreef nog voor zijn twintigste voor Dit is niet het nieuws, pakte daarna een paar cabaretprijzen en komt nu op zijn 27e met zijn eerste boek. Een bundel ultrakorte verhalen, die qua punchline en humor aan David Sedaris in topvorm doen denken.
‘Ho’, onderbreekt de eigenwijze Stefan mijn inleiding direct, ‘David Sedaris schrijft vooral over zijn eigen leven. Ik zoek mijn materiaal in de buitenwereld.’ Inderdaad, wie Moet je nou eens horen leest, ontmoet tijdgenoten van Rubens of een bloedirritante Jezus die tijdens het laatste avondmaal Raouls Kebab Paleis in Jeruzalem op stelten zet, maar geen Stefan Pop.
Punchline
En zijn grote voorbeeld is niet Sedaris – hoe goed ook – maar de Russische surrealistische schrijver Daniil Charms. ‘Zeven jaar geleden zag ik in de trein een jongen tegenover mij een heel dik boek lezen. Hij zat er helemaal in. Toen ik een paar dingen mocht lezen, was ik direct verkocht. Die vorm, die ultrakorte verhalen, die paste volledig bij mij. Ik heb altijd geschreven, ook voor mijn stand-up, toch voelde ik direct dat ik Daniil Charms verhalen kon gebruiken om zelf een stap verder te komen. Als cabaretier ben je geneigd al je verhalen richting een punchline te schrijven. Er moet een clou komen. Leuk, al zou dat niet werken in een bundel. Niet alle verhalen moeten grappig eindigen, ik moet de lezer wel een stap voor blijven.’
Spreekwaterval
Inderdaad geeft Stefan Pop in Moet je nou eens horen een staalkaart van elke denkbare menselijke emotie, van de liefde tot de dood. De broodmagere spreekwaterval legt uit hoe hij tot zijn surrealistische schetsen komt, nadat hij nog een glas water bij de lieftallige serveerster heeft besteld. We zitten in een vrouwvriendelijke winkel/lunchroom vlakbij de Albert Cuijp, comfortabel gelegen onder zijn Amsterdamse etage.
Mona Lisa
‘Idealiter begin ik met iets dat waar zou kunnen zijn. Zoals de beveiliger van de Mona Lisa in het verhaal ‘De dame met de glimlach’. Maar er zit een klein knikje in de werkelijkheid. De echte beveiliger staat niet naast het schilderij, want dat zit achter glas. Dus hij kan haar ook niet stiekem als zijn vriendin beschouwen, die hij moet beschermen. Vervolgens neem ik de lezer steeds verder weg van de realiteit. In het perfecte verhaal verlies je jezelf. Aan het einde moet je uitzoomen om te beseffen hoe je zover gekomen bent.’
‘Het is een aantrekkelijke stijlfiguur. Je begint met iets dat de mensen kennen en pakt dan uit. Zoals met de drie koningen, die zich na een bezoek aan Jezus’ kribbe op een zuipen zetten. Dat eindigt dan met de kindermoord van Betlehem. Bekende elementen, die ik op een onverwachte manier aan elkaar knoop.’
Vrouwenliefde
Toch wil hij niet alleen maar dat soort verhalen met een punchline schrijven. Ook serieuze verhalen met daarin verstopt persoonlijke angsten of maatschappijkritiek komen langs. ‘Ik zou een heel mooi verhaal kunnen schrijven voor een vrouw als ik verliefd ben, dat is makkelijker dan haar de liefde verklaren. Ik ben niet zo goed in directe confrontaties, dat is wel een achilleshiel.’
Wim Helsen
Ook op het podium is hij niet zo van het directe contact met het publiek. Of vertellen over zichzelf, zo van ‘ik was laatst bij de bakker’. Pop ziet zichzelf meer in de stroming van Wim Helsen en Micha Wertheim, die andere werkelijkheden verkennen. ‘Als ik maar niet verval in pretentie en quasi-intellect, een dodelijke combinatie. Als ik iemand in een verhaal een brief aan Rubens laat schrijven over dikke vrouwen, dat hij magere vrouwen discrimineert, dan is dat geen slimme verwijzing naar de discussie over fotoshoppen van modellen in modebladen. Te makkelijk om daartegen te ageren, dus draai ik het in dat verhaal om. Ik kan me vreselijk ergeren aan allerlei dingen, maar het is te simpel om dat expliciet te schrijven of zeggen.’
DWDD
De meeste cabaretiers met een boek zetten een grote foto van zichzelf op de kaft, gaan langs bij DWDD of Umberto en dan is het kassa. Een scenario dat Stefan Pop negeert. Al was het maar omdat hij (nog) geen landelijke bekendheid geniet, en zijn shows niet door de VARA worden uitgezonden. ‘Ik ben inderdaad iemand die niet vaak op tv te zien is. Drie weken geleden vroegen ze me nog om te standuppen bij DWDD. Het is echt oprecht een artistieke keuze dat ik dat niet doe. Realisme stapelen, kleur op kleur. Een programma over de actualiteit, eindigend met grappen over de actualiteit, daar kan ik geen kant op. Het moet je stijl zijn, zoals bij Pieter Derks, bij hem is het een natuurlijk verlengde van zijn shows. Ik wil niet bekend worden door grappen te maken over de actualiteit. Dan zou ik een verkeerd signaal afgeven en mensen met valse verwachtingen naar mijn show lokken. Ik wil wel een van mijn verhalen voorlezen in DWDD, dat past goed.’
Youp van ‘t Hek
Eigenwijze Stefan wil alleen zijn show via de VARA op tv, als ze die integraal uitzenden. ‘Dat lukt nooit, of ik nu hoog of laag spring, dan maar via youtube. Mijn vorige show trok 100.000 bezoekers, echt mijn publiek. Bij de VARA zitten Youp van ’t Hek, Hans Sibbel, Bert Visscher, niet mijn generatie. Het mooie van internet vind ik, als je het niet goedvindt, dan klik je gewoon weg.’
Integere artistieke keuzen maken is leuk en aardig, maar er moeten ook centjes verdiend worden. En Stefan Pop heeft voor volgend seizoen geen nieuwe show in de theaters. Wat nu? ‘Ik wilde dit boek schrijven. Dan kies ik volledig voor die weg, gooi het roer volledig om. Ik schrijf, en dan kijk ik wel wat het oplevert. Een groot risico. In LA heb ik hier de laatste hand aan gelegd, Dus dit boek moet hem worden. Het moest ook een dik boek worden, het publiek moet niet de indruk krijgen dat ik restjes opruim. Ik neem de volle verantwoordelijkheid voor wat er in staat. Dit ben ik. Mijn streven met dit boek? Ik wil jullie geld hebben en daarna mogen jullie zelf vinden wat je ervan vindt.’
Stefan Pop: Moet je nou eens horen, uitg. Prometheus
Stefan Pop: Mijn blauwe periode, complete show gratis via www.comedystation.nl
Zie http://youtu.be/W-NE3XO9SBY
