Er schijnt wel eens over nagedacht te zijn: geur-tv. En gister dacht ik het even mee te maken, het angstzweet van Jack van Gelder vermengde zich met de melange van bier en chips in de huiskamer.
Voordat Van Gaal de Braziliaanse studio betrad, had Van Gelder als voorprogramma nog Arjan Robben in zijn onderbroek gezet en Van Gaal guitig aangekondigd als de 'onderkoning van Nederland'. Die stemming sloeg snel om. Van Gelder had een extra knoopje van zijn witte shirt dichtgemaakt om het misnoegen van de bondscoach niet onmiddellijk op te roepen.
Body language
Het hielp niet. De eerste blikken die Van Gaal op Van Gelder wierp, straalden vermoeidheid uit. De body language van Van Gelder was veelzeggend: hij ging achterover zitten alsof hij elke moment een linkse directe van de bondscoach kon krijgen en maakte zich op deze manier ook kleiner. Hondenbezitters zullen dit herkennen: onderdanigheid. Ik zat te wachten op het moment dat Van Gelder met al zijn vier pootjes omhoog op de grond ging liggen, maar kennelijk was hem dat door de regie afgeraden.
Hondenbezitters zullen dit herkennen: onderdanigheid
Eén maal piepte Van Gelder dat die tweede overtreding van Van Persie toch wel een kaart had kunnen krijgen – na Van Gaal al flink stroop om de mond te hebben gesmeerd door te bevestigen dat die penalty 'natuurlijk helemaal geen penalty was'. Het kwam de arme Jack op een ongenadig pak verbaal slaag te staan: 'Hij beschermde de bal!' Het laatste stukje zelfvertrouwen werd Van Gelder ontnomen, 'zoals ik het nu zie was het toch geen overtreding' stamelde hij.
En zo ging het nog een tijdje door. Van Gelder was blij dat zijn beproeving voorbij was.
Reclamebord
De kruipende sportjournalist is niet nieuw in Nederland. De mannen die de wedstrijden verslaan, zijn gewend vanuit hun veilige cabine voorgeprogrammeerde kwinkslagen de ether in te sturen en na afloop een verplicht nummertje af te werken met de speler die na wekenlange mediatraining nog net uit kan brengen dat-ie 'lekker in de wedstrijd zat' of 'achter de feiten aanliep'. Die interviews zijn contractueel door NOS en KNVB vastgelegd om het reclamebord achter de geïnterviewden in beeld te brengen. Dat is inderdaad vaak interessanter dan het interview zelf.
Maar Van Gaal is daarop een uitzondering. Hij doet niet mee aan het spelletje met de Amigos de la prensa die hij al eerder de kwalificatie 'min min' meegaf. En als een interview hem niet bevalt ('Ben jij nou zo dom of ben ik nou zo slim?') loopt hij zo uit de live-uitzending weg. De angst voor Van Gaal is diepgeworteld.
Teckel
Wat bij politici en politieke verslaggevers standaard is: tegenspraak, kritiek, kennis van zaken, vastbijten, confrontatie, interrupties, doorvragen en geen genoegen nemen met ontwijkend gedrag, is bij sportjournalisten een uitzondering. Om die illusie te blijven koesteren is Bert Maalderink aan de Brazilië-crew toegevoegd. Ook loopt er een teckel rond in de studio WK-app-promotie, om de indruk te wekken dat de waakhond alert is.
Die sportjournalistieke waakhond bestaat helemaal niet. Als er een fatsoenlijk sportjournalistiek product gemaakt wordt, zijn het niet de sportverslaggevers die het maken. Sport in Nederland is een rijke bron voor mooie verhalen: doping, zwart geld, match-fixing, hooligans, de betrokkenheid van criminelen, corruptie, drughandel, zichzelf verrijkende bestuurders. Maar toen die verhalen over Ajax in De Telegraaf, Het Parool en Volkskrant kwamen waren het niet de sportverslaggevers die de zaak aan het daglicht brachten.
Je zou de confrontatie tussen Van Gelder en Van Gaal kunnen zien als een overwinning voor de bondscoach, maar ook als het verlies van de Nederlandse sportjournalistiek.
