15 jaar geleden waren ze er opeens, en nu zijn ze er nog. Maar in die 15 jaar gebeurde er van alles: rechtszaken, stakingsdreigingen, ontslagen hoofdredacteuren, overnames, buitenlandse avonturen en mislukte lanceringen. 15 dingen die je (waarschijnlijk) nog niet wist over Metro & Spits.
– Metro en Spits waren niet de eerste gratis kranten in Nederland. Dat was het Eindhovens Nieuwsblad, een krant het in 1983 in Eindhoven slechts drie weken uithield. Toen was het geld op. Adverteerders lieten afweten (bedreigd door VNU volgens de uitgever), de bezorging lukte niet en de kosten (45 personeelsleden) waren te hoog.
– Metro werd in Zweden gefinancierd door Jan Stenbeck, die ook aan de wieg stond van het Tele2-concern. De bedenkers van Metro leurden al twee jaar met hun plannen maar niemand geloofde erin. Stenbeck – die een enorme afkeer had van de Zweedse uitgevers – had slechts 9 seconden bedenktijd nodig: everybody says it’s impossible, let’s do it.
– Metro en Spits wilden eigenlijk pas in september 1999 verschijnen, maar omdat beide kranten elkaar voor wilden zijn, werd die datum steeds verder naar voren geschoven. Het resultaat was een gelijktijdige lancering aan het begin van de zomer, de slechtste tijd voor adverteerders. Vanwege de korte aanlooptijd stonden de eerste nummers vol fouten, artikelen werden bijvoorbeeld twee of zelfs drie maal in dezelfde editie geplaatst.
– Het eerste nummer van Metro had de toenmalige staatssecretaris Rick van der Ploeg (Cultuur en Media) op de voorpagina. De bewindsman die toch al niet vies van publiciteit was, had zich voor die gelegenheid laten bodypainten in Mondriaankleuren.
– Spits had zich – geïnspireerd door het Zweedse voorbeeld – verzekerd van een contract met het Amsterdamse GVB. Dat bleek een vergissing. Amsterdammers zitten maar heel even in een overvolle tram die bovendien nauwelijks opties voor krantenbakken heeft. Metro was slimmer geweest en had een contract met de NS afgesloten.
– Spits heeft Metro en de NS bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit aangeklaagd omdat men een exclusief contract voor de verspreiding van kranten in NS-station als een monopolie zag. De NMa was het daar niet mee eens. Het exclusieve contract werd pas opengebroken toen ook De Pers op de markt kwam.
– Spits kreeg in augustus 2000 een gratis middag-zusje: News.nl. De krant werd verspreid via kantoren, maar de vermoeide werknemers hadden kennelijk wel wat anders te doen na hun gedane arbeid. In april 2001 werd de krant van de markt gehaald.
– De Volkskrant heeft een paar jaar na de start van Metro geprobeerd een aandeel in de Nederlandse editie te kopen. Pas in 2007 lukte het de krant om een eigen gratis krant te beginnen: DAG. Daar wil bijna niemand meer over praten. Overigens hadden ze bij PCM ook een deal gemaakt met Marcel Boekhoorn van De Pers. Op het laatste moment weigerde PCM het contract te tekenen. Boekhoorn claimde 96 miljoen schade.
– In de eerste jaren hadden twee Nederlanders (Bart Lubbers – inderdaad zoon van… – en Tiago Jurgens) en een Duitser (Falk Madeja) ieder 3.33 procent van de aandelen van Metro. Na langdurige en keiharde onderhandelingen nam Metro die aandelen over. In 2012 werd alle aandelen aan De Telegraaf verkocht.
– De Telegraaf heeft ook in Almere en Alphen a/d Rijn gratis kranten uitgebracht. Almere Vandaag begon drie keer per week en kwam in 2006 en 2007 vijf keer per week uit. Een echt dagblad dus. Begin deze maand werd het een twee keer per week verschijnende Dichtbij-krant. In Alphen a/d Rijn werd tussen 2010 en 2013 Alphen.cc vier keer per week verspreid. Bijna een echte krant dus.
– Metro was in 2002 de eerste Nederlandse krant die een hoofdredacteur kreeg die geen Nederlands sprak: het Zweedse hoofdkantoor had Sakari Pitkänen naar Nederland gestuurd om de uit de hand gelopen verhouden te sussen. De krant maakte verlies, hoofdredacteur Jelle Leenes was weggestuurd en de redactie dreigde met een staking. Daarna kwam Jan Dijkgraaf er kwam alles goed.
– Tussen 2003 en 2005 had Metro een zaterdageditie. Maar op die dag zijn er veel minder forensen, en diegenen die wel de trein pakten, waren niet geïnteresseerd in Metro. De Pers had weinig geleerd van dit avontuur en bracht tussen september 2007 en juli 2008 De Pers op Zaterdag uit.
– Tussen april 2007 en september 2008 had Spits een zusterkrant in de Oekraïne: Obzor. De krant leek qua vormgeving als twee druppels water op Spits. Het avontuur eindigde in grote verliezen en ruzie.
– Cornelis van den Berg, bedenker, directeur en uitgever van De Pers begon zijn gratis kranten-carrière bij Metro International in Oost-Europa. Volgens hemzelf als trouble-shooter, volgens anderen als spion voor de Zweden. Toen de verliezen bij De Pers begonnen op te lopen probeerde hij samen met Marcel Boekhoorn de krant aan Metro International te verkopen. Die wilden niet, Boekhoorn zou zo boos geworden zijn dat hij dreigde Metro International dan maar zelf helemaal te kopen.
– In 2008 was het onmogelijk voor Nederlandse kranten om de verkiezing van Barack Obama te coveren omdat de uitslag pas ver na de sluiting van de kranten bekend werd. Metro bracht als enige Nederlandse krant gewoon een middageditie uit. Spits (en De Pers) maakten een ochtendkrant met twee voorpagina’s, eentje met Obama als winnaar en eentje met McCain.
Update: Spits is inmiddels (op papier) opgeheven.
