‘Ik denk dat ik in augustus ga trouwen,’ vertelt de 26-jarige zangeres Devrim Celik uit Eskisehir uit het niets terwijl ze met haar vrienden een kopje thee drinkt. ‘Met mijn Poolse vriend,’ voegt ze eraan toe. Die toevoeging vergroot de aanvankelijke verbazing van vrienden alleen maar, omdat die niet beter weten dan dat ze al drie jaar een Turks vriendje heeft.
Creatief
‘Ik moet en zal een EU-paspoort bemachtigen en mijn oud-pianist wil me daarbij helpen. In dit land houd ik het niet langer uit. Steeds maar weer voor een hongerloon optreden in donkere zaaltjes vol met rook voor mensen die zich niet aan hun afspraken houden,’ vertelt Celik opgewonden. Na deze uitleg begrijpen haar vrienden haar besluit te trouwen opeens een stuk beter. Bovendien spelen zij zelf ook met de gedachte Turkije te verlaten. Omdat dat niet al te makkelijk is worden Turken gedwongen creatief te zijn.
Europa is ook voor Turken nog altijd de meest voor de hand liggende migratiebestemming. Alleen is het met een Turks paspoort niet eenvoudig je te vestigen in een EU-land. Toeristen-visa worden al moeilijk verstrekt, laat staan werk- en verblijfsvergunningen. Het visumvrije Uruguay is daarom een populair alternatief voor veel Turken. Op internetfora dragen jonge Turken redenen aan om naar Uruguay te migreren: ‘abortus en homohuwelijk zijn toegestaan, ‘de minister van Economische Zaken stapt op na corruptie’ en ‘twee wereldbekers in de prijzenkast (1930, 1950)’.
Politieke druk
Ook de 28-jarige Caner Ok overweegt zijn biezen te pakken. Hij werkt zes dagen in de week voor 600 euro per maand in een hip hotel in hartje Istanbul. Hij komt nauwelijks rond, maar zijn voornaamste reden om een vertrek te overwegen is een andere: ‘Er bestaat een steeds grotere politieke druk op mensen die er een vrije, westerse levensstijl op nahouden. Ik wil gewoon mijn biertje kunnen drinken en met mijn vriendin hand in hand kunnen lopen waar en wanneer ik dat wil. Dat is helaas de laatste tijd steeds minder goed mogelijk in Turkije,’ aldus Ok.
Ik wil gewoon met mijn vriendin hand in hand kunnen lopen waar en wanneer ik dat wil
Zoals Devrim en Caner zijn er, voornamelijk in het seculiere smaldeel van de Turkse samenleving, veel jongeren die hun geluk buiten de eigen landsgrenzen willen beproeven. Terwijl het voorheen de seculiere elites waren die het meer religieuze deel van de bevolking hun wil op probeerden te leggen, bestrijdt het vrome gedeelte van de samenleving de oude onderdrukkers nu met exact dezelfde methode. Daarnaast plaatst het op economisch gebied de tevredenheid van buitenlandse investeerders boven het welzijn van de eigen burgers. Het verdienen van een fatsoenlijke boterham is daarom bepaald geen sinecure.
Tweederangs burger
Eenmaal in het buitenland blijken Europa en Uruguay toch minder paradijselijke bestemmingen dan de internetfora doen geloven. Psychologe Gulcin Ramis (26) woonde twee jaar in Nederland, maar keerde uiteindelijk terug naar Turkije. ‘Na een masterprogramma in Leiden werkte ik een jaar in een kliniek in Amsterdam. Het was een hele waardevolle ervaring, maar als Turk in Nederland voel je je toch vaak tweederangs burger. Dat realiseren mensen die willen migreren zich misschien niet al te goed. Bovendien is de samenleving veel individualistischer dan in Turkije. Ik had moeite daaraan te wennen en miste mijn vrienden en familie. Daarom besloot ik terug te keren,’ aldus Ramis.
Softwareontwikkelaar Yagmur Erdogan (29) koos twee maanden geleden met twee vrienden het hazenpad richting Uruguay. Voorlopig bevalt het hem goed, al gaat niet alles vanzelf: ‘In Turkije nam ik Spaanse les, maar hier had ik het idee dat ik eigenlijk weer opnieuw moet beginnen. Als je drie jaar lang tenminste 1200 dollar per maand verdient, heb je recht op het Uruguayaanse staatsburgerschap. Als beginnende freelancer is dat niet onmogelijk maar ook niet heel eenvoudig. Maar ik ga ervoor,‘ besluit Erdogan vol goede moed.
Hobbel
Deniz Karci, onderzoekster bij het Koc migratie onderzoekscentrum, is sceptisch over de migratieplannen van de Turkse jeugd: ‘Uit eigen ervaring weet ik dat het toch vaak bij dromen blijft. Hoe moeilijk het soms ook is in Turkije; in het buitenland blijkt het vaak nog veel moeilijker. Voor de groep die daadwerkelijk een bestaan wil opbouwen in het buitenland, is het vinden van een partner vaak doorslaggevend. Als dat niet lukt dan blijkt de hobbel toch te hoog of de lokroep van het thuisland toch te luid,’ aldus Karci.
