De zogenaamde postcoderoosconstructie houdt in dat particulieren die via een coöperatie zonnepanelen plaatsen op een dak in hun postcode of een aangrenzende postcode, 7,5 cent per kilowattuur korting krijgen op de energiebelasting. Daardoor betalen ze geen 12,08 cent belasting maar slechts 4,58. Desondanks is de business case nog wel mager: slechts 1,3 procent op geïnvesteerd vermogen, volgens adviesbureau Arvalis. Zij deed onderzoek naar de mogelijkheid van boer-burger energiecoöperaties.
Projectleider Geert van Kempen ziet echter wel goede mogelijkheden in combinatie met gesubsidieerde asbestsanering en het verrekenen van een restwaarde tussen boer en coöperatie. Een proefbedrijf wordt gezocht in de regio Weert, waar Weert Energie een actieve burgercoöperatie vormt die graag aan zoiets meewerkt.
Samenwerken levert de boer een goedkoop dak en de burger duurzame energie
Van Kempen: 'Er wonen voldoende afnemers in het gebied en de provincies hebben een subsidieregeling op asbestsanering. Bij elkaar levert het de boer een goedkoop nieuw dak op en burgers goedkope duurzame energie uit de regio.' Het rendement voor zowel de boer als de burger is grotendeels afhankelijk van de afspraken tussen beide. De rek zit in de vergoeding voor de asbestverwijdering: gaat die geheel naar de boer of ook naar de burger? En met welke afschrijvingstermijnen wordt gewerkt? 'Zo kan het wel hoger worden dan 1,3, maar we verwachten niet meer rendement dan 2,5 procent', zegt energieadviseur Maurice Wolters van Arvalis.
Ook elders zijn energiecoöperaties en boeren zich aan het oriënteren. In Nederland zijn in totaal 282 lokale energie initiatieven, waar al dan niet boeren bij zijn betrokken. Een ervan is Boerzoektbuur, dat tot nu toe werkte met constructies waarbij burgers investeren in panelen op boerendaken, en in ruil waardebonnen krijgen voor producten of diensten.
Initiatiefneemster Anne Stijkel is niet te spreken over het energieakkoord, maar staat open voor een experiment met de postcoderoos. 'Boeren die nog een plekje over hebben op hun dak, willen we graag helpen met een coöperatieconstructie de stroom af te zetten bij de burger.' Spannend vindt ze het echter wel, dat de belastingkorting maar voor ten jaar gegarandeerd is. 'Investeren in isolatie is zekerder.'
De eerste echte coöperatie waarbij burgers zelf investeren moet nog komen
Naast de coöperaties zijn er initiatieven met boerenenergie voor de burger vanuit bedrijven. Dan gaat het om de verkoop van stroom van een bepaalde boerderij, zoals het bedrijf VandeBron doet (voor rond de 22 cent, afhankelijk van de gekozen producent) of Boerderijstroom van Greenchoice (25 cent). In deze constructies is de boer eigenaar en krijgt hij soms SDE+ subsidie.
Maar de eerste echte coöperatie waarbij burgers zelf investeren moet dus nog komen. 'We zoeken behalve een locatie ook nog geld voor de organisatie van dit pilot-project. We willen uiteindelijk dat noch de boer noch de burgers er veel extra werk aan hebben, en dat het juridisch is dichtgetimmerd', zegt Van Kempen. Ook Greenchoice zegt 'bezig te zijn met de postcoderoos'.
Opgelet!
Coöperaties met windenergie zijn ook een mogelijkheid. Windenergie is goedkoper om te maken, maar op het gebied van ruimtelijke ordening is windenergie lastiger.Windmolens moeten altijd in lijnopstelling staan, en dus per twee, en moeten passen in provinciale en gemeentelijke windvisies.
Bij zonnepanelen is het eigendom van de panelen en van het dak een aandachtspunt. Wanneer panelen op het dak liggen, zijn ze eigendom van degene van wie de schuur is: vaak de bank. ALs er iets gebeurt met het bedrijf of de coöperatieleden, kunnen er problemen ontstaan. Duidelijke afspraken zijn ook nodig over de restwaarde van de panelen, en wanneer de boer deze overkoopt. De tien jaar belastingkorting garantie is te kort voor zonnepanelen, want zelfs bij vijftien jaar is er nog maar een rendement van 1,3 procent (zonder asbestsubsidie).
Leuk: Zonline geeft voor tienduizend euro aan zonnepanelen weg aan een boer met een zichtlocatie.
Boer: 'Ik zou graag stroom leveren aan de buurman, maar dat mag niet'
Evert Kroes heeft een hypermoderne Ecoferm kalverstal in Uddel, met twee monovergisters en WKK. Daarmee maakt hij stroom en warmte (vermogen: 130 kW stroom 250 kW warmte). De stroom levert hij terug aan het net, de warmte gebruikt hij zelf in stal en woning en levert hij aan zijn buurman, een veehouder. Voor de stroom krijgt Kroes dertien cent per kilowattuur SDE+ subsidie (vanwege de warmtebonus meer dan de basisprijs van negen cent). De buurman betaalt de gewone gasprijs minus een korting. 'Het moet voor beide partijen interessant zijn.'
'We kennen elkaar goed en dit gaat op basis van vertrouwen'
De warmteleiding naar de buurman is ongeveer vierhonderd meter lang en kostte dertigduizend euro met veel eigen werk. Deze heeft Kroes zelf gefinancierd en verdient hij in zeven jaar terug. Hij heeft geen contract met de buurman. 'We kennen elkaar goed en dit gaat op basis van vertrouwen.' De verrekening vindt plaats door middel van een warmtemeter en een jaarlijkse factuur van bedrijf naar bedrijf, elektriciteit wordt geleverd aan Duurzame Energiecoöperatie Apeldoorn (de A), en maandelijks verrekend.
Kroes wil ook graag zonnepanelen op het dak en dan via de postcoderoos aan buren leveren. Nog liever levert hij rechtstreeks stroom aan zijn buurman, maar dat mag niet. 'In Nederland mag je niet netwerkbeheerder en producent ineen zijn. Dat zorgt dat je afhankelijk blijft van het net en de netbeheerder, en die houdt het tegen. Bijvoorbeeld door maar liefst negentigduizend euro te vragen voor een zware aansluiting, en er heel lang over te doen. Als ze geen monopoliepositie hadden, kon het de helft goedkoper. Er zijn hier tig mensen op het erf geweest, heel inefficiënt. De netbeheerders zeggen wel te gaan voor duurzaamheid, maar het zijn alleen woorden.'
Met De A zou Kroes een boer-burger collectief met een postcoderoosconstructie wel zien zitten. 'Ik heb genoeg dakoppervlak. Het ligt niet op het Zuiden maar Oost-West, dat zorgt echter voor minder piekbelasting waar de netbeheerder weer blij mee kan zijn en het scheelt maar 15 procent in de opbrengst.' Veel mensen op het erf vindt hij niet erg. 'Ik heb wel eens eerder mensen van De A rondgeleid. Sowieso komt hier veel volk vanwege de stal. De mensen van De A waren heel geïnteresseerd. Het is goed als mensen weten wat er op een modern boerenbedrijf gebeurt.'
