Vooral Brazilië lijkt te gaan profiteren van de Russische landbouwboycot. Het aantal vleesverwerkingsbedrijven dat aan Rusland mag leveren is verdrievoudigd van dertig tot een negentigtal. De kip die eerst uit de VS naar Rusland werd uitgevoerd, zal nu uit Brazilië komen.
Maar ook groenten en fruit komen uit Latijns Amerika. Chili en Argentinië zijn bijvoorbeeld producenten van fruit dat ook in Europa wordt geteeld, zoals appels, peren en druiven. Chili is eveneens een belangrijke exporteur van vis en ook het kleine Ecuador heeft aangegeven vis, zeevruchten, groenten en tropisch fruit aan Rusland te willen verkopen.
BRICS-bank
De Europese Unie hanteert als politiek argument dat zoveel mogelijk landen in de wereld een vuist moeten maken tegen Ruslands expansiegedrag in Oekraïne. Maar de Europese Unie moet zich er wellicht eerst bewust van worden dat de politieke machtsverhoudingen in de wereld aan het veranderen zijn.
Vlak voor die noodlottige dag dat vlucht MH17 van Malaysia Airlines naar beneden werd geschoten bracht Vladimir Poetin een zesdaags bezoek aan Latijns Amerika. Zijn rondreis begon in Cuba, dat hij wil steunen met het zoeken naar olie en dat hij een schuld van 32 miljard dollar kwijtschold. Verder bezocht hij andere landen die kritisch tegenover de Verenigde Staten en zijn bondgenoten staan: Argentinië, Brazilië en Nicaragua. Hij sloot deals over onder andere nucleaire en militaire samenwerking.
In Brazilië vergaderde hij met zijn collega-presidenten van de BRICS-landen – de grote opkomende economieën in de wereld te weten Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika –en haalde hij de banden aan. Er waren zelfs resultaten te vieren, zoals een eigen BRICS-bank. Het signaal naar de westerse wereld is duidelijk: “Wij gaan onze eigen gremia oprichten om minder afhankelijk te zijn van de Wereldbank en het Internationaal Monetaire Fonds, dat jullie altijd hebben gedomineerd.”
Band met Rusland
Guilherme Casarões, verbonden aan het prestigieuze privé-instituut voor hoge onderwijs Fundação Getulio Vargas, zegt desgevraagd dat de kwestie Oekraïne voor leiders in Latijns Amerika geen issue is. “Latijns Amerikaanse landen worden vaak gedreven door diplomatieke principes als non-interventie en soevereiniteit. De Russen de schuld geven van de crisis zou een belangrijk partnerschap op losse schroeven zetten.”
Brazilië heeft bovendien een hechtere band met Rusland, beargumenteert Casarões, omdat beide landen tot de BRICS en de G20, de twintig grootste economieën ter wereld, behoren. Ondanks dat Brazilië ook contact heeft met Oekraïne, op het gebied van wetenschap en technologie, geeft toch de band met Rusland de doorslag voor het Braziliaanse beleid in de regio.
Hete hangijzers
Maar Latijns Amerikaanse landen hebben ook belangen in het westen. Het handelsblok Mercosur (Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay en Venezuela) is al lange tijd met de Europese Unie in onderhandeling over een vrijhandelsverdrag. Een van de hete hangijzers is nu precies de landbouw. “Brazilië’s concurrentiepositie op het gebied van landbouw is een punt van zorg voor landen en handelsblokken die verdragen uitonderhandelen met Brazilië”, zei een hoge functionaris van ‘s lands ministerie van buitenlandse zaken tegen het persbureau Mercopress. “De EU is bang om haar markt voor onze landbouw open te stellen en wij zijn ook bang om onze industrie in gevaar te brengen.”
Ook zijn Latijns Amerikaanse landen niet de enige die het gat opvullen dat gevallen is na de boycot tegen de VS en de Europese Unie. Wit-Rusland, Turkije en ook China zijn genoemd als landen die over mogelijkheden beschikken om hun export naar Rusland te vergroten.
Wat de Europese Unie betreft, vandaag 14 augustus zijn landbouwexports van alle lidstaten bijeengekomen om de stand van zaken met betrekking tot de Russische boycot te bespreken. Op basis van die vergadering wordt een officieel standpunt van de EU over de kwestie verwacht.
Russen helpen
Intussen is nog steeds onduidelijk wat er in die geheimzinnige witte Russische vrachtwagens aan de Russisch-Oekraïense grens zit. Wat kan er van Latijns Amerika worden verwacht als de situatie in het oosten van Oekraïne verder escaleert? Guilherme Casarões denkt dat de banden met Rusland sterk blijven. “Naar alle waarschijnlijkheid zullen ze de Russen helpen om tegenwicht te bieden tegen diplomatieke isolatie die door het westen wordt opgelegd.”
Kan een groot land als Brazilië, met ambities voor een permanente zetel in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, niet bijdragen aan een klimaat waarin wordt geprobeerd het westen en Rusland meer met elkaar te laten praten? Casarões: “Ik denk het niet. Historisch gesproken staan conflicten tussen grootmachten niet open voor bemiddelaars of derden. Brazilië’s politieke invloedssfeer is beperkt tot Zuid-Amerika en zuidelijk Afrika hooguit. Al onze pogingen om onze bijdragen te leveren, in het Midden-Oosten bijvoorbeeld, zijn gedwarsboomd. Het lijkt niet het goede moment om betrokken te raken bij een ruzie die Rusland, de EU en de Verenigde Staten betreft. We moeten een stap terug doen en goede relaties met hen allemaal onderhouden.”
Elementen uit dit artikel zijn ook gepubliceerd in een een verhaal van mij in Oneworld.
