Het probleem voor veel tegenstanders ligt hem in de locatie van de moskee: duidelijk zichtbaar naast de Miklabraut, de toegangsweg tot het centrum van Reykjavík. Met een kleine achthonderd geregistreerde moslims in de honderdtwintigduizend inwoners tellende hoofdstad zijn de moslims een kleine minderheid van nog geen procent, die op deze manier onevenredig sterk zichtbaar zullen zijn, menen zij. De moskee en haar negen meter hoge minaret zullen een van de eerste dingen zijn die mensen zien wanneer zij de stad binnenrijden.
Paard van Troje
Nadat het terrein aan de moslims was toegewezen, vonden zij lichaamsdelen van varkens en bebloede bladzijdes uit de Koran op het braakliggend terrein. Het is niet helemaal opgehelderd wie er achter de actie zat, maar het mocht duidelijk zijn dat niet iedereen voor de bouw van een moskee was.
Nu de gruweldaden van de islamitische terreurbeweging IS dagelijks in het nieuws zijn, maken inwoners uit Reykjavík zich zorgen dat zij met de moskee een paard van Troje naar binnen halen. 'Soms kunnen wij IJslanders wat naïef zijn', zegt Helga Gunnarsdottír*, moeder van twee kinderen en vrijwilliger bij de plaatselijke scouting. 'Met de komst van de Polen twintig jaar geleden begrepen we niet dat we daarmee ook prostitutie in huis haalden, maar het gebeurde wel. We moeten ons beseffen dat we met de islam ook het extremisme kan komen.'
Dat het niet om een kleine groep tegenstanders gaat bleek tijdens de gemeenteraadsverkiezingen eind maart van dit jaar. De politieke partij Framsóknarflokkur (de Progressieve Partij) maakte er een speerpunt van om de toewijzing van het land in te trekken. Het leverde de partij een vervijfdubbeling van de stemmen op, van twee naar tien procent van het geheel, maar zorgde er ook voor dat zij niet gevraagd werd voor de coalitie die de regering afgelopen juni vormde.
Heidense rituelen
'We hebben al jaren een moskee in IJsland, en niemand klaagt daarover', zegt de tot de Islam bekeerde IJslander Sverrir Agnarsson, voorzitter van de Moslim Vereniging. Op internet werd hij onlangs verweten de Noorse tradities van zijn voorvaderen te verloochenen, waarvoor hij volgens heidense rituelen gestraft zou moeten worden. 'We hebben geen terroristische aanslagen beraamd of problemen veroorzaakt, en ik denk niet dat dat zal veranderen. Het enige dat verandert is ons gebouw. Als christenen hier een kerk mogen bouwen, waarom wij dan geen moskee?'
Het appartement waar de moslims momenteel samenkomen ligt aan de Ármúli, een ruim opgezette woonboulevard in een buitenwijk van de hoofdstad. Met multiplex is er provisorisch een afscheiding in de woonkamer getimmerd zodat vrouwen hun eigen gedeelte hebben. Vanuit het raam hebben de moslims uitzicht op de tafelberg Esja, de eerste uitloper van het vulkanische landschap waar het grotendeels onbewoonbare eiland uit bestaat.
'IJslanders zijn wat op zichzelf, maar dat heeft met de lange winters te maken', vertelt de Turkse moslim Erdogan die deze avond als een van de weinigen is gekomen om te bidden. 'Ik heb nooit problemen met hen gehad. Een stuk of tien heeft zich vanwege alle media-aandacht zelfs verdiept in de islam en daardoor bekeerd.'
Islamitisch Cultureel Centrum
In 2009 splitste het Islamitisch Cultureel Centrum zich van de Moslim Vereniging van IJsland af, omdat die in hun ogen niet streng genoeg in de leer waren. 'Wij zijn jong, en dan ben je veel enthousiaster over je geloof', zegt Karim Askari, voorzitter van het Islamitisch Cultureel Centrum. Hij vertelt dat zij twee jaar geleden een nieuw gebouw betrokken zonder dat daar veel ophef over was.
'Ze moeten langzaam aan je aanwezigheid wennen', vertelt hij tijdens een rondleiding door het pand aan de Skogarhlið, dat meer op een congrescentrum dan een moskee lijkt. 'Ik heb weleens twee seniore buurtbewoners, die altijd tegen ons waren, hier uitgenodigd om te laten zien dat het niet zo spannend is wat we doen. Samenkomen, praten, bidden. Ze wisten niets van de islam behalve wat ze over terrorisme op televisie zien. Natuurlijk zijn ze dan bang voor ons.'
Ze moeten langzaam aan je aanwezigheid wennen
Intussen zijn de meeste IJslanders de discussie zat aan het worden, aangezien die al zo lang het politieke debat overheerst. Zij zien de moskee niet als een bedreiging voor hun identiteit als IJslander, en stellen dat het referendum dat over de bouw werd gehouden rechtstreeks tegen de vrijheid van religie in het land indruist. Het land kent officieel dan wel geen scheiding van kerk en staat, maar in de praktijk oefent de kerk geen invloed op de politiek uit. Over de felle reacties op internet en de afgesneden varkenskoppen die op het terrein werden neergelegd haalt Helga Gunnirsdottír haar schouders op. 'Het is makkelijk om anoniem van alles te beweren', zegt ze.
Kader: bevolking
IJsland is sinds haar kolonisatie in 870 tot ver in de twintigste eeuw altijd sterk geïsoleerd gebleven. Hierdoor is de samenstelling van het IJslandse DNA zo homogeen dat het land interessant is voor genetisch onderzoek. Pas sinds ongeveer twintig jaar heeft het land te maken met migratie: eerst kwamen er Polen, waarop mensen uit onder andere de Filipijnen en Marokko volgden. Meer dan negentig procent van de bevolking is lid van de Lutherse kerk.
*Naam is gefingeerd
