Carlos Antônio Peninha (44) is zo trots als een pauw dat hij mee doet aan het Favelapaintingproject in zijn wijk. Hij is gehuld in een T-shirt van Favelapainting. Zijn ouders – hij wijst naar de lucht als ik vraag hoe oud ze zijn – namen hem en zijn broers en zussen uit de arme noordelijke deelstaat Paraíba mee naar Rio om een beter leven te zoeken. Ze kwamen zoals zo veel lotgenoten terecht in de dichtbevolkte sloppenwijken in de stad. “Ik heb acht broers en zussen, één zus is overleden”, vertelt hij. “Ik heb een broer die bouwvakker is, maar ik ben het niet van beroep. Maar ze betalen me om mee te werken.”
Eerst worden de woningen van een cementlaag voorzien en daarna wordt die geverfd. Het laatste onderdeel van het project is dat er een scildering op wordt gemaakt. En daar komt Vanessa, buurvrouw van Carlos Antônio om de hoek kijken, een vrolijke dertigster met vijf kinderen die honderduit vertelt en haar huis laat zien. “Kijk”; wijst ze naar een rode muur in de woonkamer, “die heb ik geverfd. Dat vind ik nou leuk.” Verder dragen de vrouwen in de wijk bij met het koken van de lunch en het zetten van koffie.
Zelf meewerken
Coördinator Angelo Campos had benadrukt dat mensen ook kritiek moeten leveren als ze vinden dat dingen minder goed gaan, maar Carlos Antônio en Vanessa zijn geenszins te verleiden tot een kritische noot. Het gaat allemaal prima, vinden ze. In het begin was het moeilijk om mensen te enthousiasmeren, omdat ze zelf mee moesten werken en ook wat bijdragen aan de materialen, maar toen de eerste huishoudens waren overtuigd, begon er een sneeuwbaleffect op te treden. “Steeds meer wijkbewoners willen meedoen”, aldus Vanessa.
De knoestige Elías Nunes, die op een mountainbike door de wijk scheurt om de werken te overzien en eventueel materialen te kopen, coördineert de bouwactiviteiten. “We zijn nu twee maanden bezig en sinds een maand zijn we echt op dreef. We werken nu aan het zevende huis.”
Het is verkiezingstijd en er moeten stemmen worden gewonnen, dus de gemeente heeft mensen gestuurd om de bestrating in Vila Cruzereiro te verbeteren en leuningen langs de omhoogkronkelende trapjes aan te leggen. Hoe het ook zij, het is een extra verbetering.
Niks gedaan en toch geld
Met Angelo Campos kibbelt Elias Nunes over de voortgang en de betaling van de mensen die meedoen. Campos is streng: “Wie niet heeft gewerkt op een dag, krijgt geen geld”, zegt hij. Later verklaart hij: “Dat is weleens lastig. Ik coördineer alles en vooral die betalingen, daar moet je goed het overzicht over houden. Er komen weleens mensen die helemaal niks hebben gedaan en toch geld vragen. Maar ik ben heel resoluut.”
Hij vindt het een verrijkende ervaring dat hij door met Nederlanders te werken heeft geleerd om dingen beter te organiseren. “Wij zijn goed in feestvieren en dat is leuk, maar het is toch belangrijk dat je de dingen gped regelt en nadenkt over hoe je het aanpakt. Ik zou wel een uitwisselingsproject met Nederlandse kunstenaars willen doen. Bestaat dat?”
Over Favelapainting
Favelapainting is een programma van de Nederlandse kunstenaars Jeroen Koolhaas en Dre Urhahn, kortom Haas & Hahn. Het tweetal heeft op meerdere plekken op de wereld soortgelijke projecten uitgeveord, zoals in Philadelphia in de Verenigde Staten.
De basisfilosofie is het mobiliseren van mensen in de wijk om hun gemeenschap om te vormen tot een “sociaal kunstwerk van monumentale omvang, om schoonheid te scheppen en te inspireren, om vooroordelen te bestrijden en positieve aandacht te trekken, terwijl kansen en economische stimulansen worden gecreëerd”, zo staat op de website.
Het project in Vila Cruzeiro is tot stand gekomen via crowdfunging. 1700 mensen hebben bijgedragen. Angelo Campos organiseert de zaken in Rio de Janeiro en is de tussenpersoon tusssen Haas & Hahn en de wijkbewoners.
Lees hier het eerste verhaal dat ik in juni maakte. Het is ook in Blendle/Cafeyn te vinden.
