Terwijl het Koerdische volk met man en macht probeert zich staande te houden en te verdedigen tegen het IS geweld grijpen de Turkse autoriteiten de kans om juist nu vanuit de lucht bombardementen op PKK-doelen uit te voeren en daarmee de Koerden nog meer te verzwakken. De wapenstilstand tussen de Turkse regering en de Koerdische Arbeiderpartij is hiermee verbroken. Naast de bombardementen hebben volgens televisiezender CNN de Turkse autoriteiten de afgelopen dagen honderden Koerdische strijders opgepakt. Het gaat om militieleden die tegen de terreurbeweging Islamitische Staat (IS) vechten.
De zender baseert zich onder meer op de getuigenissen van Koerdische strijders. Volgens CNN werden 270 Koerdische militieleden aangehouden toen ze vanuit de Syrische stad Kobani de grens naar Turkije wilden oversteken. Kobani wordt al wekenlang door strijders van IS belegerd. Koerdische milities verdedigen de stad terwijl vele burgers het oorlogsgeweld zijn ontvlucht naar vluchtelingenkampen of naar Europa.
De Koerdische burgers hebben 2 keuzes: Vechten voor ‚Het Beloofde Land’. Of vluchten naar Europa. Maar wie zijn nu eigenlijk die Koerden, waar komen zij vandaan, wat zijn hun idealen, hun verschillen en wat is hun toekomstperspectief?
Als fotojournalist kwam ik in contact met een groep Koerdische vluchtelingen die al meerdere jaren binnen Europa rondzwierven en uiteindelijk strandden in Nederland zonder enige status. Met enig geduld lukte het me om hun vertrouwen te winnen en enige tijd met ze op te trekken, hun dagelijks leven te fotograferen en ze beter te leren kennen als individu en als volk. De groep bestond met name uit Koerden die vanuit Irak zijn gevlucht. De gesprekken die ik met ze voerde gingen veelal over de geschiedenis en het dagelijkse leven in Koerdistan. Over de misdaden van Saddam Hoessein, mosterdgas aanvallen, westerse schijnheiligheid, de genocide op de Koerden en over de Koerdische leider Abdullah Öcalan. Maar er werd ook gesproken over dromen en wensen. 'Een leven in veiligheid, waar dit dan ook maar moge zijn.' aldus een van de Koerden uit de groep.
Waar Koerdische politici proberen op vreedzame wijze hun idealen te verwezenlijken. Hebben de burgers twee keuzes: Vechten voor hun rechten, samen met de guerrillastrijders. Of vluchten naar Europa, waar alleen al in Nederland naar schatting 100.000 Koerden leven.
Om de Koerden en de tragiek te kunnen begrijpen is het noodzaak om iets van hun complexe geschiedenis, leefgebied en cultuur te kennen. Wie zijn de Koerden, waar komen zij vandaan, wat zijn hun idealen, hun verschillen en wat is hun toekomstperspectief?
De geschiedenis van de Koerden
De geschiedenis van de Koerden gaat verder terug dan 4000 jaar voor Christus. Ze leefden als het oudste volk van het Midden Oosten in een groot gebied dat zich uitstrekte over verschillende huidige landen. In die tijd was er een groot rijk, dat niet verdeeld was in naties, maar waar vele verschillende groeperingen vredig naast elkaar leefden.
Afstamming
Er zijn verschillende theorieën over de afstamming van de Koerden. Lange tijd werd er gedacht dat de Koerden zouden afstammen van de Meden, een broedervolk van de Perzen. Het is moeilijk dit na te gaan, aangezien er bijna niets over is van het schrift van de Meden. Van oorsprong zijn de Koerden nomaden, maar duizenden jaren geleden hebben zij zich gevestigd in het berggebied waarvan het hart aan de grens van het huidige Turkije, Irak en Iran. De Koerden zijn een volk dat verdeeld is in verschillende stammen, die als gevolg daarvan ook een eigen dialect spreken. Die tijd lijkt nu echter achter de rug, omdat het nationale gevoel erg toeneemt.
Het leefgebied van de Koerden
Rondom de Koerden ontstonden twee grote rijken, de Ottomaanse en het Perzische Rijk. De rijken raken in de 16e en 17e eeuw met elkaar in oorlog. De meeste Koerden kiezen de kant van de Ottomanen, in ruil voor het kunnen voortzetten van hun leven op eigen grond. De Koerden aan de kant van de Perzische Sjah spreken hetzelfde af, waardoor er voor de Koerden niet zo veel verandert. Wanneer in 1639 de sultans van het Ottomaanse Rijk en de Sjah van Perzie vrede sluiten, trekken zij een streep dwars door het Koerdische grondgebied.
Hiermee is de eerste deling van het grondgebeid van de Koerden een feit. Elders ontstaan staten met een eigen regering, de Koerden zitten echter klem tussen twee wereldrijken en kunnen dus geen eigen staat vormen. De tweede deling vindt plaats in 1920, dan wordt in de het verdrag van Sèvres het grondgebied van de Koerden, door Engeland en Frankrijk, als een taart verdeelt in zeven stukken. Onder de landen Turkije, Irak, Iran, Syrië, Armenië en Azerbeidzjan. De grenzen van deze verdeling zijn tot op de dag van vandaag nog steeds van kracht. Turkije dat aan de kant van de Duitsers stond, moet als verliezer van de oorlog toestaan dat de Koerden zelfbestuur krijgen. Voor het eerst en voor het laatst (lijkt het) hebben de Koerden een eigen staat op Turks grondgebied.
De nieuwe machthebber van Turkije, Atatürk vind het verdrag van Sèvres vernederend en accepteert deze niet. Hij organiseert een succesvolle opstand tegen de Britten en Fransen. Dit resulteert in een nieuw verdrag, namelijk die van Lausanne in 1923. Hierin wordt geen woord meer gerept over de Koerden. Atatürk verbiedt als eerste de Koerdische taal, media en de organisaties. Door het harde optreden van de Turkse staat tegen de Koerden, ontstaan er herhaaldelijk conflicten tussen beide partijen. Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) ontstaat de machtsstrijd tussen de VS en de Sovjet-Unie. In West-Iran wordt met de Russische steun door de Koerden de republiek Mahabad uitgeroepen.
Deze onafhankelijke Koerdische staat richt het onderwijs, landbouw en gezondheidszorg in zoals ze zelf wil. De Koerdische staat heeft zelfs een eigen vlag, kranten en een radio-omroep. De Amerikanen zien deze invloed van de Russen met lede ogen aan en steunen hierbij de Iraanse regering om het westen van Iran weer onder controle te krijgen. Onder druk van de Amerikanen moeten de Russen zich in dat gebied weer terugtrekken en wordt de Koerdische opstand door Iran bloedig neergeslagen. De staat heeft dan nog maar amper een jaar bestaan. Sindsdien hebben de Koerden nooit meer een eigen staat gehad. Als je het autonome gedeelte van Noord Irak niet meerekent. Daar gold een vliegverbod, om Koerden te beschermen tegen Saddam en een eventuele gifgasaanval. Nu Irak van Saddam bevrijd is, is het nog maar de vraag wat de toekomst voor de Koerden in deze regio bieden zal.
De verschillende geloofsstromingen, taal en cultuur
De verdeeldheid onder de Koerden is groot, dat geldt voor het grondgebied, de taal, het geloof, de cultuur en zelfs de opvattingen en idealen lopen sterk uit elkaar. Het overgrote deel (ruim 90 procent) van de Koerden is moslim. Het overige tien procent is christen, dit zijn voornamelijk de Koerden in Armenië. Binnen de islam is er echter ook een grote onderscheid tussen de verschillende stromingen. De soennitische Koerden vormen de meerderheid. Dat zijn de wat orthodoxere moslims. In Turkije is er een grote regionaal geconcentreerde minderheid alevieten, ongeveer 20 procent. Dit is een wat vrijzinnigere beweging binnen de islam. Zij bezoeken geen moskee, vrouwen dragen vaak geen hoofddoek en zij nemen geen deel aan de Ramadan. Naast deze twee hoofdstromen, (de soennieten en alevieten) zijn er echter ook nog andere stromingen.
Zoals de yezidi’s van Turkije, een bekende religieuze Koerdische minderheid. Omdat ze in Turkije vervolgd werden zijn velen uitgeweken naar Duitsland. Sinds kort zien de yezidi’s zich zelfs als een apart volk. Ook sommige alevieten zien deze geloofsstroming als identiteit. Ze voelen zich geen Koerd maar aleviet. Naast deze stromingen bestaan er ook andere varianten van de islam onder de Koerden. Zoals bijvoorbeeld de sjiieten, die voornamelijk in Iran maar ook in Irak wonen. Daarnaast is er nog een groep Shafaïten onder de Koerden. Bovendien zijn er Arabische, Koerdische en Anatolische alevieten, wat ook weer voor verdeeldheid zorgt onder deze geloofsstroming. De alawieten in Syrië kunnen niet verward worden met de alevieten in Turkije en Iran.
De diversiteit aan dialecten verschillen soms enorm van elkaar, waardoor het moeilijk wordt voor Koerden met elkaar te communiceren. De dialecten hangen vaak nauw samen met de regio waar men woont. De culturele diversiteit onder de Koerden is ook groot. Naast de religieuze, taalkundige en de regionale verdeeldheid, zijn de Koerden ook sterk verdeeld in verschillende stammen, die in het verre verleden elkaar ook zeer regelmatig bestreden.
Doordat de Koerden verspreid zijn over meerdere landen, zijn de culturele verschillen onderling allen maar toegenomen. De Koerden die in alle landen een minderheid vormen, hebben vaak de gewoonten en de taal van het land waarin ze wonen overgenomen. Soms, zoals in het geval van Turkije, gebeurde dit ook gedwongen. Zo mocht er een lange tijd geen Koerdisch gesproken worden op school, ook niet in de pauzes. Kinderen die dit toch deden, werden verraden door een medeleerling, die door een docent ingeschakeld werd als spion.
Vaak volgde hierop dan een straf, zoals het slaan met een liniaal, op de vingertoppen van desbetreffende scholier. Ook konden Koerden een tijd geleden een boete krijgen vanwege het spreken van hun taal. Vanaf vorig jaar, is onder druk van de EU een wetswijziging doorgevoerd. Publiceren en het praten van Koerdisch is nu officieel toegestaan, in de praktijk gaat dit helaas echter nog niet echt op. Toch is het wel een stap in de juiste richting.
Aantallen en statistieken van Koerden in verschillende landen
Het is algemeen bekend dat de Koerden het grootste volk zijn, zonder eigen land. Tot het Koerdische grondgebied behoort het hele zuid-oostelijke deel van Turkije, een groot gedeelte van, noord-Irak, west-Iran en Syrië. Verder behoren heel minimale delen van landen zoals Armenië, Georgië, Azerbeidzjan ook tot Koerdische grondgebied. Buiten dit gebied om zijn er echter elders ook veel Koerden te vinden. In Istanbul wonen er drie miljoen Koerden, die hun dorpen ontvlucht zijn. In Afghanistan wonen er maar liefst 250.000 Koerden. Maar ook in Libanon wonen er veel Koerden, ongeveer 80.000. Maar ook in verschillende Europese landen zijn Koerden terug te vinden. Zo is er een heel grote Koerdische gemeenschap in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, België en Nederland. Maar ook landen als Zweden, Italië, Engeland en Griekenland zijn rijk aan Koerden.
In totaal zijn het er bijna twee miljoen die in deze landen wonen. In Amerika wonen 20.000 Koerden en in Canada zijn dat er 6.000. In Nederland wordt het aantal Koerden op een aantal van 100.000 geschat. De grootste groep van de Koerden (22 miljoen) woont in Turkije, waar ze maar liefst 25 procent uitmaken van de gehele bevolking van het land. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal hoger, aangezien er geen registratie bijgehouden wordt van de Koerden. Volgens de Turkse staat, zijn het immers berg-turken en geen Koerden.
Noch officieel noch onofficieel worden de Koerden erkend in Turkije. Ze worden gediscrimineerd, beschuldigd van terroristische activiteiten (vaak ten onrechte). Bovendien is het woongebied van de Koerden ernstig achtergesteld ten opzichte van de rest van Turkije. Er zijn geen medische posten of ziekenhuizen. Praktisch geen scholen. En er is bijna geen openbaar vervoer, er zijn weinig wegen, waardoor vele regio’s slecht bereikbaar zijn. In Iran maken de Koerden ongeveer 15 procent van de bevolking uit. Dat zijn ruim tien miljoen Koerden. In Irak, Syrië en de voormalige Sovjet Unie, wonen respectievelijk, 5 miljoen, 700.000 en anderhalf miljoen mensen. Wanneer je al deze aantallen bij elkaar optelt kom je op een totaal van ruim 45 miljoen Koerden over de wereld. Bijna drie keer de bevolking van Nederland (bijna 16 miljoen).
Toekomstperspectief
Gezien de grote taalkundige, religieuze en politieke verdeeldheid onder de Koerden en de betrokkenheid van verschillende landen, is het zeer onwaarschijnlijk dat de Koerden ooit hun eigen staat krijgen zullen. Dit zou immers betekenen, dat zowel Turkije, Iran, Irak en Syrië bereid moeten zijn om afstand te doen van delen van hun land. Het streven van de Koerden zou autonomie binnen de bestaande staatsgrenzen moeten zijn. Dat is wel wat realistischer en ook noodzakelijk, wanneer we kijken naar de vele jaren van onderdrukking en vervolging van de vele Koerden in deze landen.
Alleen wanneer er sprake is van autonomie, zullen de Koerden veilig zijn van vervolging. Aangezien landen zoals Turkije het bestaan van de Koerden of de Koerdische kwestie geheel ontkennen. Ook voor de Koerden in Irak zou autonomie gewenst zijn. Met het oog op de huidige ontwikkelingen is echter niet duidelijk hoe de toekomst er voor de Koerden in Irak uit zal gaan zien. Turkije verzet zich hevig tegen autonomie en invloed van de Koerden in Irak.
De olierijke plaatsen Kirkuk en Mosul, worden voornamelijk bewoond door de Koerden en behoren dan ook tot het Koerdisch grondgebied. Het is de enige oplossing het land te verdelen in drie staten. Een Koerdische, Arabische en Sjiitische staat. De Koerden moeten een eigen staat krijgen, daar hebben ze recht op gezien alles wat ze allemaal hebben moeten verduren. Alleen dat kan een oplossing zijn, want het verleden heeft bewezen dat de Arabieren en Koerden niet samengaan. De kans is er, wellicht nu meer dan ooit en die moet met beide handen gegrepen worden.
Een Koerdische staat binnen Irak zou wel heel levensvatbaar kunnen zijn, omdat de Koerden vanwege hun autonomie toch beschikken over kennis op het gebied van beleidsvoering. Bovendien bevolken zij de olierijke staten. Ook Turkije wil aanspraak maken op die gebieden, omdat er ook Turken wonen, maar dat is absurd, aangezien het aantal Koerden dat daar woonde en gewoond heeft wel twintig keer zo veel is dan het aantal Turken. Bovendien hebben de Koerden ook goed betrekkingen met buurland Syrië. Turkije zal echter alles wat in haar vermogen ligt, om dit te voorkomen.
Het lijkt erop, dat de Koerden nog een lange weg te gaan hebben voordat er sprake kan zijn van een eigen staat. Steeds opnieuw worden er kansen gemist, meestal door toedoen van anderen, maar de mogelijkheid dat er een oplossing zal komen via autonomie of federalisme is nog steeds aanwezig en er is zeker sprake van beweging op allerlei vlakken. Dat brengt toch wat licht in een vooral duistere geschiedenis.
