Het staat allemaal in het rapport ‘You Don’t Have Rights Here’, dat vorig jaar is uitgebracht. Vooral mensen uit Honduras lopen gevaar volgens Human Rights Watch (HRW). Dit Midden-Amerikaanse land wordt als het gevaarlijkste land ter wereld beschouwd. Vooral Hondurezen, maar bijvoorbeeld ook Gualtemalteken en inwoners van El Salvador, ontvluchten hun woonplaats omdat ze bang zijn om door leden van de maras, de gewelddadige en machtige drugsbendes in Midden-Amerika, vermoord te worden.
HRW heeft 35 mensen geïnterviewd. Ze vertellen over afpersing door de bendes, dat ze bijvoorbeeld 300 dollar per maand moesten betalen aan ‘oorlogsbelasting’ en dat ze dat niet meer financieel konden opbrengen. Daardoor zagen ze zich genoodzaakt hun heil elders te zoeken. Niet betalen betekent immers de dood. En elders betekent niet een straat of een wijk verderop opnieuw beginnen. De bendes hebben een lange arm.
Andere mensen zijn getuige geweest van de moord op familieleden en lopen daarom gevaar vermoord te worden: ze weten te veel.
Mensenrecht
Dat bewoners van Honduras, Guatemala, El Salvador en Nicaragua via Mexico de Verenigde Staten proberen te bereiken is niet nieuw. Van oudsher deden mensen dat in de hoop een beter leven te kunnen opbouwen in de Verenigde Staten. Door het extreme geweld van de maras echter zijn de migranten hun leven ook niet meer zeker en wordt hun vlucht urgent. Ze komen in aanmerking om asiel aan te vragen. Dat is een elementair mensenrecht dat hun niet kan worden ontzegd, zo betoogt HRW, en daar gaan de Verenigde Staten over de schreef in hun haast om het aantal immigranten aan de zuidgrens, die met Mexico dus, te beperken.
De laatste maanden is de vluchtelingenstroom tussen Midden-Amerika en de VS veel in het nieuws geweest. Ook kinderen proberen de VS in groten getale te bereiken, op de vlucht voor de maras die hen willen inzetten bij hun illegale activiteiten. Hier geldt eveneens dat weigeren geen optie is. Volgens de progressieve Amerikaanse denktank Center for American Progress hebben tot nu toe een kleine 63.000 kinderen uit Honduras, Guatemala en El Salvador geprobeerd om de Verenigde Staten binnen te komen. Ook in landen als Mexico, Panama en Costa Rica zoeken zij en volwassenen steeds meer hun toevlucht, mede omdat het in de Verenigde Staten zo moeilijk is.
Snelle screening
De 35 mensen die Human Rights Watch sprak “waren allemaal bang om terug te gaan naar Honduras”, aldus HRW in het rapport ‘You Don’t Have Rights Here’. “Sommigen die terug moesten naar Honduras waren zo bang dat ze zich verborgen hielden, ze durfden niet de deur uit te gaan. Sommigen die net gedeporeerd waren hadden verhalen die, als ze inderdaad waar zijn, hen in aanmerking zouden doen komen voor asiel.”
Onder de 35 geïnterviewde mensen waren er die bij de screening uitlegden dat ze bang waren om naar huis te gaan. Maar dat werd door de douanefunctionarissen genegeerd. Of mensen voelden zich tijdens de korte screening, waar geen privacy was en dus iedereen hun verhaal kon horen, verward en geïntimideerd, zo schrijft HRW. “De functionarissen leken alleen maar gefocust op hun verwijdering uit de Verenigde Staten.”
Wat de grenswachten moeten doen, voordat ze illegaal aangekomen mensen uitzetten, is in geval van van acuut gevaar deze mensen doorverwijzen naar een ambtenaar die asielaanvragen bekijkt. Wat er in de praktijk gebeurt is volgens HRW dat mensen bij de grens gevangen worden gezet. Vervolgens worden ze op basis van een snelle screening in twee groepen opgesplitst, een voor mensen die voor het eerst illegaal probeerden binnen te komen en de andere voor recidivisten. Daarna worden ze gedeporteerd.
Meer kans elders vandaan
HRW dringt erop aan dat migranten die daadwerkelijk bang zijn en in aanmerking komen voor asiel de kans krijgen om hun verhaal te doen bij een speciaal daarvoor aangestelde ambtenaar. De screening na de aanhouding van illegaal binnengekomen mensen moet zorgvuldiger gebeuren, vindt de organisatie.
Van de Hondurezen had volgens HRW maar 1,9% van de illegale migranten de kans gekregen om een asielverzoek in te dienen. Bij de Mexicanen was dat 0,1%, bij de Guatemalteken 0,8% en bij de mensen uit El Salvador 5,5%. HRW wijst erop dat vluchtelingen uit andere delen van de wereld die de VS illegaal binnenkomen meer kans krijgen om een asielverzoek in te dienen: 21%.
