Aan het woord is Teka Kappers (30), melkveehouder met 60 koeien in de coöperatie van het multifunctionele bedrijf Zonnehoeve in Zeewolde. Hij laat sinds zes jaar de kalfjes de eerste elf weken bij de koe drinken. Daarna melkt hij de koeien door, en krijgen de kalfjes, bij elkaar in een soort kleuterklas, met een pleegmoeder. Ze kunnen dan al op ruwvoer (gras, hooi en kuil) leven.
In de gangbare en ook biologische melkveehouderij worden kalfjes na 1 tot 3 dagen bij de moeder weggehaald, om zodoende de melk voor consumptie te kunnen gebruiken. Dit zorgt voor stress bij koe en kalf, en de kalfjes missen behalve de melk ook de zorg en opvoeding van hun moeder.
Volgens veel melkveehouders is dit een onlosmakelijk onderdeel van de melkveehouderij. Koeien geven nu eenmaal pas melk als ze gekalfd hebben, en als kalfjes de melk drinken, gaat deze niet in de melktank.
Kudde
'Ook onze koeien en kalfjes hebben wel stress van de scheiding na 11 weken, alleen zijn de kalfjes dan al veel zelfstandiger en hebben ze hun moeder niet perse meer nodig. Ze zijn wel opgegroeid in kudde verband en hebben veel van hun moeder kunnen leren.'
Teka Kappers besloot zes jaar geleden te kijken wat er gebeurt als de kalfjes net zolang bij hun moeder blijven tot ze zelfstandig kunnen eten. En daarna de melk voor de verkoop te winnen. Hij wordt hier erg blij van. 'De kalfjes zijn actiever, leren veel sneller hooi te eten en wentelen zich in de geborgenheid van de groep. Ook is er veel meer rust in de groep. Het is echt een grote familie. Daarbij heb ik er veel minder werk van: ik kan de zorg aan de koe overlaten en hoef niet vier keer per dag te voeren.'
Dierenartskosten
Ook bedrijfseconomisch werkt het positief: 'De dierenartsenkosten zijn nog verder gedaald, en de dieren groeien heel hard.' Een voorbeeld van een betere gezondheid is het feit dat koeien waar een kalf bij loopt, veel minder snel last krijgen van uierontsteking, de meest voorkomende kwaal bij melkkoeien en erg pijnlijk. 'Als een kalfje de hele dag lurkt, wordt het risico veel kleiner. Sterker nog, als een koe uierontsteking heeft en ik zet hem bij de kalfjes in, is het in twee weken over zonder medicijnen.'
Dit verhaal deed de boer vorige maand op Tros Radar in een uitzending over de melkveehouderij. Hij wist de context niet, en die bleek nogal eenzijdig de melkveehouderij weg te zetten als industrie waar het welzijn van dieren geen rol speelt. 'De Facebookpagina ontplofte zo'n beetje de dag na de uitzending. Veel positieve, maar ook negatieve reacties van collega's die zich weggezet voelden. Wat ook begrijpelijk is. Ik heb de redactie voorgesteld het nog eens over te doen, maar dan mét een brede dialoog.' In de uitzending werd niet verteld waarom kalfjes normaal gesproken snel bij hun moeder vandaag gehaald worden: dat is om hechting te voorkomen, en scheidingsstress te verlagen.
Likken=stress
Dierenwelzijn is een gevoelig en ingewikkeld onderwerp. Kalfjes die springen in een eenlingbox zijn niet per sé gestrest, zoals Radar deed vermoeden, maar hebben gewoon zin om te spelen. Anderzijds denken veel mensen dat kalfjes die graag op je vinger likken aanhankelijk zijn, maar eigelijk zijn die juist wel gestrest, omdat ze niet aan hun zuigbehoefte kunnen voldoen. Hij vindt het daarom de hoogste tijd voor meer dialoog: tussen verschillende typen melkveehouders, en tussen boer en burger. 'Door alle vragen van mensen op ons open erf, kom ik ook steeds weer op nieuwe ideeën.'
Een zo'n idee was om de eigen melk onder een eigen merk te vermarkten, om zo de meerwaarde van de 'kalfjes bij de koe melk' te kunnen gebruiken. Het kost namelijk wel wat meer, omdat de kalfjes de eerste 11 weken de melk opdrinken die anders vermarkt had kunnen worden. Anderzijds had de melk anders vervangen moeten worden door kunstmelk, wat ook geld kost en zijn de dierenartsenkosten lager.
Dit vermarkten staat nu in de planning: er is met crowdfunding genoeg geld bij elkaar gebracht voor de inrichting van een zuivelbedrijf en de Zonnehoeve zuivel gaat straks via de eigen Hofwebwinkel de markt op. Een liter melk kost dan €1,35.
'Of dit duur is of goedkoop, moet ieder voor zichzelf bepalen. Ik zeg alleen dat geld een middel hoort te zijn en geen doel.'
Naast Teka Kappers zijn er nog meer boeren die de kalfjes bij de koe laten, zie hier bijvoorbeeld het filmpje van Boerderij. Demeter bio-dynamische boeren zijn er het vaakst mee bezig.
