Verdraaid, daar meen ik mijn vader te herkennen
Hoe anders kan het soms lopen! Mijn voornemen was een nuchtere objectieve recensie te schrijven over het zojuist uitgekomen Fotoboek 40-45 over de Tweede Wereldoorlog in de stad Utrecht. Eerder had ik toevallig al auteur Ad van Liempt daarop aangesproken. Het boek was op dat moment al persklaar. Mijn uitgangspunt was om te focussen op de medische aspecten die in dat boek voorbijkomen. Zo is (pagina 66) een imponerende foto afgebeeld van de gebombardeerde vleugel van het voormalig Academisch Ziekenhuis aan de Catharijnesingel in Utrecht. Maar ook andere afbeeldingen zoals de extreme ondervoeding (pagina 85) zijn relevant.
Met de roots in hartje Utrecht, ben ik volgestopt met tal van verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Een episode die mijn ouders zeer bewust hebben meegemaakt. Als ik het boek doorblader is er dan ook veel herkenning. Bijna aan het eind van het boek een schok. Met meer dan gewone aandacht bekijk ik een groepsfoto (pagina 108). Verdraaid, daar meen ik mijn vader te herkennen. Later word ik er op geattendeerd dat ook diens jongere broer op de foto staat. Allebei zijn inmiddels overleden. Mijn recensie krijgt onmiddellijk een andere, zeer persoonlijke insteek. Deze foto is ons niet bekend! Het leidt tot een druk mailverkeer met familieleden. Dat zal niemand verbazen die dit leest:
Rosarium
Die groepsfoto (pagina 108) is met de wetenschap achteraf dramatisch. Dat wordt wel duidelijk door een tweede foto op diezelfde pagina, waarop een rij kisten staat opgesteld op de Utrechtse begraafplaats. De groepsfoto betreft BS-ers (verzetstrijders) die in burgertenue, maar wel gewapend, in de schemerperiode van mei 1945 klaar staat om de bevrijders een handje te helpen. Ze dragen een band met insigne om de linker arm.
Deze foto (de maker is niet bekend) berust in het Utrechts Archief. Volgens het bijschrift zou de foto gemaakt zijn tussen 5 en 7 mei 1945 in Oudwijk, een buurt in Utrecht. Ik tel 22 mannen. De tweede links op de voorgrond (met bril) draagt een overall, wat fungeerde als een soort uniform. De meest rechtse man heeft goed zichtbaar een stengun in de handen, een favoriet wapen in deze kringen. Op de achtergrond een gezin op een balkonnetje dat belangstellend toekijkt. Over het noodlottige vuurgevecht nadien met de Duitsers bij het Rosarium (dichtbij in omgeving Wilhelminapark) heb ik eerder zelf al eens een bericht geschreven. Er is ook een duidelijk overzichtsartikel beschikbaar in de krant het Vrije Volk van 1990 (via Delpher gevonden). Ook is er nadien nog meer aandacht besteed aan dit incident, waarbij tien vrijheidsstrijders het leven laten.
Familie op foto:
Mijn vader Taco is sterk vermagerd door ondervoeding en staat op de achterste rij. Het lijkt wel of hij op zijn tenen staat, waardoor toch nog een deel van zijn gezicht op de foto komt. Kenmerkend is zijn kapsel. Hij is op dat moment 26 jaar (geboren 7 april 1919). Zijn jongere broer Bram is pas 17 jaar, maar kijkt uitdagend in de lens.
Verantwoording: een exemplaar van het boek Utrecht 40-45 is door de uitgever aan de recensent ter beschikking gesteld.
