Oud-minister Roger van Boxtel is zeer lovend over de voormalige secretaris-generaal van het ministerie van VWS. ‘Leon was eind jaren ‘90 mijn rechterhand. Hij is open en transparant waardoor je heel snel op een lijn zit met elkaar. En hij verstaat de kunst om te zeggen wat hij denkt, zonder dat je jezelf offended voelt. Hij heeft precies de juiste tone of voice. Dat geeft veel vertrouwen.’ Ook voormalig VWS-minister Klink is positief. ‘Leon zet heel snel wat politiek noodzakelijk is, om in ambtelijke daden.’ Hij noemt Van Halder rustig, bedachtzaam, loyaal, gedecideerd, analytisch scherp en ondersteunend, en schetst zo het functieprofiel van de ultieme topambtenaar.
Stouts
‘Ieder team heeft een Van Halder nodig’, poneert de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan uitdagend. ‘Leon heeft gezorgd dat ik heel snel werd ingewerkt toen ik minister werd. Hij heeft mij langs alle Haagse valkuilen geloodst en als het nodig was de bestaande negatieve Haagse mechanismen ontregelt. Hij gaat écht voor de publieke zaak en we kregen samen soms bijna iets stouts om onze doelen te bereiken. Ik vind dat ik geluk heb gehad om een jaar met hem te mogen werken.’
Geen kwaad woord over Leon van Halder van de bewindspersonen waar hij de afgelopen jaren voor heeft gewerkt. Ze dragen hem op handen. Menigmaal behoede hij hen voor fikse uitglijers. En vaak droeg hij in grote mate bij aan de successen die zij boekten. Zo is Van Halder zeer bepalend geweest in ingewikkelde dossiers als bijvoorbeeld het grotestedenbeleid, integratie en de nieuwe staatskundige vorming van de Nederlandse Antillen. ‘Leon heeft zwaar bestuurlijke kwaliteiten, kent Den Haag op zijn duimpje en kan heel goed schakelen tussen politiek en ambtenarij. Dat maakt hem tot een zeer ervaren en succesvolle topambtenaar”, analyseert voormalig secretaris-generaal Hans van der Vlist (VROM).
Autonoom
Dat de buitenwereld geen weet heeft van al deze successen noemt zijn oudste broer Han nuchter ‘nu eenmaal het lot van secretarissen- en directeuren-generaal’. Studievriend Jos Kuilboer denkt niet dat Van Halder onder dat lot gebukt gaat. ‘Leon is heel autonoom; hij hecht niet zoveel belang aan de opvattingen van de buitenwereld en heeft geen schouderklopjes nodig om zich goed te voelen. Leon zit goed in zijn vel’, beschrijft Kuilboer.
Van Halder heeft volgens zijn studievriend een groot relativeringsvermogen, is empathisch en hij heb hem nog nooit in de stress zien schieten. De programmadirecteur RVE Oncologie van het UMC Utrecht verhaalt over een gezamenlijke reis waarbij Van Halder en hij in hun studententijd liftend door Ierland trokken. ‘We raakten betrokken bij een ongeluk, maar dat deerde Leon niet. Hij bleef heel relaxed en stabiel. Zelfs toen.’
Koers
Die Brabantse onverstoorbaarheid van Van Halder wordt vaak genoemd. Volgens staatssecretaris Martin van Rijn komt die rust voort ‘uit het besef dat dé waarheid niet bestaat’. ‘Leon kan goed luisteren en heeft heel snel alle belangen, en dus alle waarheden, in de gaten’, vult hij aan. Dankzij die kwaliteiten weet Van Halder in complexe onderhandelingen koers te houden en vindt altijd oplossingen die door alle partijen worden gedragen, vindt Van Rijn.
Dat Van Halder’s laconisme ook kan worden uitgelegd als ongrijpbaar of kameleontisch, ziet Van Rijn niet als een negatieve eigenschap. Hij vindt dat eerder een noodzakelijke kwaliteit voor een topambtenaar. ‘Op zo’n positie moet en kun je niet je persoonlijke mening geven. Als je daaraan begint, kom je niet ver. Want de minister is verantwoordelijk voor jou uitspraken.’
Schlagers
De staatssecretaris is zomers Van Halder’s golfmaatje -’we hebben géén handicap’- en in de winter zijn squash-opponent. En hij deelt met Van Halder een grote liefde voor het Nederlandstalige lied. ‘Wij doen wedstrijdjes wie de meeste liedjes kan reproduceren”, lacht Van Rijn. Een hobby die naaste collega’s van Van Halder niet kan ontgaan. ‘Leon houdt van gezelligheid”, vertelt Elly van Kooten, ‘dus hij vindt het leuk om op vrijdagmiddag keihard Nederlandstalige muziek en schlagers te draaien.’
Van Kooten, directeur maatschappelijke ondersteuning (VWS), werkte nauw samen met Van Halder toen hij directeur-generaal was op het toenmalige ministerie VROM. Zij noemt Van Halder ‘een van haar beste bazen’. ‘Leon is een prettige persoonlijkheid die zijn mensen veel ruimte geeft. Hij is open, maakt makkelijk contact, is een goed netwerker binnen én buiten Den Haag en heeft geen verborgen agenda. Hij gedraagt zich als een maatje, en staat altijd voor je klaar.’
Prioriteiten
Maarten Hillenaar, Principal consultant PBLQ, en vroeger bij de VNG een collega van Van Halder, vertelt dat je ‘het gevoel hebt dat je wordt gezien als je met Van Halder werkt’. ‘Hij ziet de mens voor de functionaris. En het is iemand die kort op de bal speelt en zich niet omringt met allerlei extra lagen.’ Toch raken sommige mensen teleurgesteld in de directeur-generaal, weet hij. ‘Leon kiest voor zichzelf heel duidelijk zijn prioriteiten. En hij heeft daarbij altijd de goede politieke antennes. Maar wat die prioriteiten precies zijn, is niet altijd voor iedereen even zichtbaar. Als jouw domein geen prioriteit heeft, lijkt het alsof hij dat onderwerp laat lopen. Mensen voelen zich daardoor weleens in de steek gelaten. Juist omdat hij op het persoonlijke vlak altijd zo geïnteresseerd is’, vertelt Hillenaar.
Hillenaar kent Van Halder al jaren. Beiden begonnen hun carrière bij de VNG. ‘Daar hebben we onder aanvoering van Frans de Graaf, geleerd hoe je in complexe politieke situaties met veel verschillende partijen toch je zin kunt krijgen’, vertelt Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Dick Schoof. Ook Schoof zat in het VNG-clubje waarin Van Halder terecht kwam. Net zoals Wim van de Camp en Kees Tetteroo. Ze zien elkaar nog regelmatig in een Haags restaurant; tijdens het zogeheten Garoeda-beraad. Hillenaar: ‘Dan vertellen zo’n 8 alpha-mannetjes elkaar hoe de wereld in elkaar zit”, lacht hij. ‘En hebben we ondertussen heel veel lol en ook verbazing dat we allemaal zo ver gekomen zijn.’
Bourgondische Bosschenaar
Want geen van die acht jonge VNG-ers was een briljante of snelle student. Ook Van Halder niet. Hij studeerde sociale wetenschappen aan de universiteit van Utrecht en was een zeer actief lid van het Utrechtse Studenten Corps. De Bourgondische Bosschenaar hield wel van een feestje. En hij was ook nog actief voor het Christen Democratisch Jongeren Appel. Die bul die liet daardoor even op zich wachten.
Van Halder was lange tijd -hoewel schoorvoetend- actief voor het CDA. Op de vraag waarom hij nooit voor de politiek heeft gekozen, maar altijd voor bestuurlijke functies, zijn de mensen die voor dit profiel zijn gesproken eensgezind. Een politieke functie is niets voor Leon van Halder. ‘Als politicus sta je altijd aan het front en moet je je ellebogen gebruiken. Leon is geen ellebogenman”, verklaart Kees Tetteroo. ‘De politiek is een vluchtige wereld en je wordt ook nog eens geleefd. Dat is niets voor Leon. Als topambtenaar kun je tenminste doorbouwen aan je idealen’, zegt Maarten Hillenaar.
‘Leon gaat liever voor de inhoud en wil dingen verbeteren’, zegt ook zijn oudste broer.
Van Halder komt uit een warm Brabants nest en was de derde in het gezin van vier jongens. Zijn vader was directeur van de stichting Godshuizen in ‘s Hertogenbosch en zijn moeder was tot zij in het huwelijk trad, onderwijzeres. ‘Leon lijkt heel erg op onze vader”, vertelt Han van Halder. ‘Net zoals mijn vader heeft Leon een groot rechtvaardigheidsgevoel en wil hij de dingen verbeteren. Hij oogt wel rustig, maar dat is schijn. Leon is enorm gedreven. Gedreven om de wereld te veranderen. En daarin neemt hij, net zoals onze vader, zijn verantwoordelijkheid.’
