Ze heeft vol vuur meegelopen met de anti-regeringsdemonstraties op 15 maart en 12 april, gehuld in het groen en geel van de Braziliaanse vlag. Adelaide Gondínín (58) komt uit een welgesteld, maar links nest, in Brazilië niet echt een gebruikelijke combinatie. “Mijn opa vluchtte in 1964, toen de militairen de macht grepen, en toen ze hun tegenstanders vervolgden en censuur instelden. Maar moet je kijken hoe het nu is. De zoon van Lula (de ex-president, WU) is miljonair.”
Adelaide heeft op deze linkse Luiz Inácio Lula da Silva gestemd toen deze in 2002 bij zijn vierde poging de presidentsverkiezingen won. Maar nu 12 jaar socialistische Arbeiderspartij is de liefde over. “Het is niet de partij van de arbeiders (in het Portugees trabalhadores, WU) maar van de verraders (in het Portugees traidores, WU). Het zijn dieven. Ze hebben hun zakken gevuld en ze zitten er alleen voor hun eigen belang. Er is iets van vijf miljard dollar achterover gedrukt. Ongehoord in een land waar je zo veel belasting betaalt. Je krijgt er niks voor terug!”
Hevig onder vuur
Alles is in Brazilië in aan het storten, denkt Adelaide, de economie, de bedrijven en politici die nu wegens corruptie worden onderzocht. Het wordt hoog tijd voor verandering na twaalf jaar Arbeiderspartij – twee keer Lula en één keer zijn opvolgster Dilma Rousseff, die in januari 2015 aan haar tweede termijn is begonnen en nu hevig onder vuur ligt. Ze zou als voorzitter van de raad van bestuur van de staatsoliemaatschappij Petrobras tijdens het presidentschap van Lula van de corruptie in haar omgeving hebben geweten en er niets aan hebben gedaan. Ook zou haar regering het voor elkaar gekregen hebben het onderzoek naar deze corruptie op te schorten tot na de verkiezingen in oktober 2014. De roep om impeachment van Dilma Rousseff wordt steeds luider. Maar Adelaide denkt dat dat geen realistische optie is. “Ik vind wel dat we uiting moeten geven aan ons ongenoegen. Daarom ga ik de straat op.”
Ze stemde op haar centrumrechtse tegenstander Aécio Neves. “Het was meer een anti-Dilmastem dan een pro-Aéciostem”, verklaart ze cynisch.
Seksbommen
Adelaide is een lange vrolijke vrouw, half Portugese, die zich kleedt in fleurige jurken, die bij de plastische chirurg de wallen onder haar ogen heeft laten weghalen en ook rond haar mond de tekenen des tijds heeft laten weghalen. Ze overweegt een liposuctie in haar buik te laten doen. “Mijn zus heeft haar borsten laten vergroten.” Ze monstert even haar eigen boezem en lijkt te twijfelen of ze niet ook…. en ze lacht haar schalkse lach. “Ik voel me honderd procent Braziliaans, maar je weet hoe er tegen Braziliaanse vrouwen wordt aangekeken. Seksbommen.” Verontwaardigd: “Het is een beeld dat in ieder geval voor mij niet opgaat.”
Ze heeft een betrekkelijk zorgeloze jeugd gehad, Mijn vader was arts en mijn moeder zorgde thuis voor de kinderen, zoals dat met vrouwen ging in die tijd. n. We waren met drie jongens en drie meisjes. Een van mijn broers is overleden.”
Ze werd naar de nonnenschool in haar buurt Botafogo gestuurd door haar gelovige moeder en vervolgens scheikunde studeerde ze aan de universiteit. “Ik heb me gespecialiseerd in nucleaire chemie en ben gepromoveerd in de biofysica”, vertelt ze.
Uitgeleend
Al 34 jaar werkt ze bij de Nationale Commissie voor Nucleaire Energie in Rio. Via haar werk leerde ze haar tweede man, de Engelse diplomatenzoon John Hurt kennen. Zij was gescheiden en zijn vrouw was overleden aan borstkanker. “Zo hebben we jaren gewoond in Alto da Boa Vista (een bos dat midden in de stad ligt en waar in het algemeen rijke mensen wonen, WU). Ik werkte, voedde mijn twee zoons, nu 28 en 25, op en de drie van John en bestierde het huishouden. We hadden een werkster. Er was altijd leven in de brouwerij.”
Tien jaar geleden trokken zij en John naar Wenen. De Nationale Commissie voor Nucleaire Energie had hen uitgeleend aan het Internationale Atoom- en Energie-agentschap aldaar. Een internationale ervaring die verrijkend was maar die haar niet zoals veel Brazilianen die in het buitenland hebben gewoond doet terugverlangen naar het ‘ontwikkelde en goed georganiseerde Europa’.
“Ik ben er trots op om een carioca (inwoner van Rio, WU) te zijn. Ik heb een groot netwerk, één grote familie in feite. Als er ergens een probleem mee is dan weet ik altijd wel iemand die ik kan bellen om het te helpen oplossen.”
Haar twee zoons zijn wel in Europa achtergebleven en zij en John hebben een appartement betrokken in de wijk Barra da Tijuca in het westen van Rio, vol met goed van de buitenwereld afgeschermde torenflats en op Amerikaanse leest geschoeide shopping malls. Voor de meest bekende prijkt een replica van het Vrijheidsbeeld in New York, groot, zoals alles in Brazilië.
Lege-nestsyndroom
Terugkomen was niet gemakkelijk, verklaart ze. “Ik kende de stad eigenlijk niet. Ik kende alleen Altos da Boa Vista.” Ze heeft zich er volledig opgestort en geniet van samba-avondjes in het centrum van Rio, dat door de meeste rijken als een no-go area wordt beschouwd en door de meer bohémien ingestelde cariocas met zijn fraaie gekleurde gevels nu wordt ontdekt als pittoresk en authentiek. Net als haar stadgenoten kent ze talloze sambateksten uit haar hoofd.
“Het is een soort compensatie van het lege-nestsyndroom. Veel vrouwen van mijn leeftijd zijn triest als de kinderen het huis uit zijn, en ik vind het ook wel droevig dat ze hun eigen weg zijn gegaan, maar ik doe mijn best voor alternatieven. Ik heb nieuwe mensen leren kennen, eigenlijk mijn nieuwe familie, en plekken, waar ik geen idee van had dat ze bestonden en waar ik graag kom, zoals Bar do Jóia, een heel simpel en traditioneel restaurantje in het centrum. Het is mijn tweede jeugd!
Naschrift
Het ging sinds het eind van de jaren negentig voorwaarts met de economie van Brazilië, totdat er tijdens de eerste regeringsperiode van president Dilma Rousseff (2010-2014) de klad in kwam. Het land kampt met een toenemende polarisatie tussen links en rechts, die anders tegen economische oplossingen aankijken, en tussen conservatieven en progressieven, als het om vraagstukken als abortus, de rechten van zwarten, en homo’s gaat.
In plaats van een doorwrochte analyse presenteer ik u de komende tijd de verhalen van doodgewone burgers in mijn woonplaats Rio. Van rijk tot arm, van jong tot oud, met verschillende seksuele, religieuze en politieke voorkeuren, man en vrouw. Zo kunt u zich een beeld vormen van wat er zo al leeft in de stad waar volgend jaar de Olympische Spelen worden gehouden en waar het gist.
