'Willy is een warme, betrokken, kundige en toegewijde ziekenhuisdirecteur", typeert de Bossche burgemeester Ton Rombouts. 'We hopen in ‘s Hertogenbosch dat zijn opvolger ook van academisch niveau is. En in staat is, om net zoals Willy, niet alleen intern de specialisten te inspireren, maar ook de verbinding met de regio te versterken.' Rombouts is lovend over Spaan. En terecht. Onder leiding van Spaan ‘stoomde het Jeroen Bosch Ziekenhuis op in de vaart der volkeren’ en werd het een zorginstelling waar patiënten zeer tevreden over zijn. 'Tien jaar geleden was dat wel anders', vertelt Rombouts. 'Toen stond het Jeroen Bosch niet zo heel goed aangeschreven.'
Kwaliteit van de zorg
Niet vreemd dus dat Spaan vorig jaar werd uitgeroepen tot ‘Zorgmanager van het Jaar’. Volgens juryvoorzitter André Rouvoet heeft Spaan ‘een no-blame cultuur ingevoerd waardoor incidenten en calamiteiten veilig kunnen worden gemeld’. Ook betrok hij de Raad van Toezicht actief bij de kwaliteitscommissie en de cultuurveranderingen binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis. En voerde hij als eerste zorgbestuurder de quality board letter in, een instrument voor de Raad van Toezicht om inzicht te krijgen in ontwikkelingen met betrekking tot de kwaliteit van zorg.
Een knappe prestatie voor een hoogleraar medische microbiologie die een fusie van drie verschillende ziekenhuizen tot stand moest brengen én een nieuwbouw voor de kiezen kreeg. 'Hij heeft geluk gehad dat de besluitvorming over de nieuwbouw al rond was toen hij naar Den Bosch kwam', vertelt voormalig mede-bestuurder Peter de Klubber. 'Het was een roerige periode, want hij moest drie verschillende organisaties in elkaar vlechten en alle veranderingsprocessen moesten nog worden ingevuld.' De Kubber vindt dat beiden ‘een goed koppel’ waren. 'Willy is een perfectionist, nauwgezet en bemoeit zich met de details. Ik zat meer op de grote lijnen.'
'Die twee waren heel complementair', beaamt de voormalige voorzitter van de Raad van Toezicht, Theo de Raad. 'De nieuwbouw en de fusie zijn binnen de tijd én binnen het budget gerealiseerd. Peter heeft veel extra geld losgepeuterd voor de nieuwbouw en Willy heeft de interne organisatie aangepast en de nieuwe cultuur in het ziekenhuis bepaald. Hij kreeg iedereen mee omdat zijn overtuigingskracht gestoeld is op kennis en kunde. En natuurlijk deed hij weleens wat water bij de wijn, maar nooit veel.'
Goeie vangst
Spaan is doelgericht. Evenwichtig. Gemoedelijk. Zelden reagerend vanuit de emotie. Hij laat zich goed informeren, – in binnen- en buitenland -, en kent alle details. 'Willy heeft diepe kennis van hoe een ziekenhuis reilt en zeilt, hij weet hoe de relatie tussen huisartsen en medici is en heeft ook nog eens een enorme dossierkennis. Ik vind dat bewonderenswaardig', aldus De Raad. 'Willy weet altijd waar de weerstand zit en kan zo vrij moeiteloos obstakels omzeilen', onthult ziekenhuisbestuurder Melvin Samsom. De Raad, trots: 'Wij hebben een goeie vangt gedaan door hem in 2008 naar Den Bosch te halen.'
Die stap naar Brabant wekte verbazing in het Leids Universitair Medisch Centrum. Daar was Spaan hoogleraar medische microbiologie én afdelingshoofd. 'De meeste mensen hebben meer dan voldoende aan één carrière, maar Willy had er twee: een wetenschappelijke en een bestuurlijke', vertelt hoogleraar medische microbiologie, Louis Kroes. Excelleren in twee carrières was zelfs voor werkpaard Spaan een onmogelijke opgave. Dus uiteindelijk maakte hij een keuze. En de liefde voor het bestuur bleek groter dan die voor de wetenschap. 'Heel planmatig is Willy allerlei trainingen en cursussen gaan doen om zijn bestuurlijke kant te ontwikkelen. En daar was hij altijd heel enthousiast over. Riep tegen mij: dat moet je ook gaan doen! En ik dacht dan: hallo! Ik ben microbioloog!' Spaan’s enthousiasme heeft effect gehad. Kroes volgde Spaan op als afdelingshoofd.
Hij vertelt hoe Spaan als kersverse bestuurder te werk ging. Een aanpak die hij nog steeds bezigt, zo vertellen recentere collega’s. 'Het bijzondere van Willy is dat hij zijn eigen beperkingen goed kent en daar goed mee kan omgaan. Daarom kan hij als niet-arts ook zo goed met medisch-specialisten dealen. Hij vertrouwt degenen waarmee hij werkt. Hij geeft mensen gehoor. Hij begrijpt dat je soms dingen van mensen gedaan moet krijgen die andere ideeën hebben. Zoiets pakt Willy heel slim aan. Hij motiveert mensen optimaal door ze verantwoordelijkheid te geven en te laten weten dat ze altijd bij hem terecht kunnen. Dat gebeurt op een vrij informele manier, want Willy is niet van de hiërarchie.'
Arbeidersgezin
Spaan is een selfmade man. Hij wordt als tweede zoon, er volgt ook nog een zusje, geboren in een Limburgs arbeidersgezin. Ze wonen met z’n vijven in Geleen. Willy is de eerste die gaat studeren. En de eerste in de familie die promoveert. 'Willy is de eerste van zijn generatie die doorbrak naar een hoger milieu', vertelt Kroes. 'Hij miste soms weleens de natuurlijke achtergrond die je hebt als je uit een familie komt van hoogleraren en bestuurders. Tegelijkertijd had hij helemaal niks met studentencorpora, bijvoorbeeld.'
Spaan is een serieuze student. Alles pakt hij heel planmatig aan. Zoals hij dat zijn hele leven blijft doen. Als hij bijvoorbeeld last krijgt van vliegangst, gaat hij die angst rigoureus te lijf met een stevige cursus. 'Inmiddels heeft Willy een Flying Blue Platinum-kaart', lacht Kroes. Directeur Chris Giebels van Avicenna, waar Spaan een leergang deed en nu in de raad van advies zit, vertelt dat Spaan altijd nieuwsgierig is en zijn ‘leervermogen koestert’. 'Ik sprak hem ooit aan op zijn felheid in een debat. Ik vertelde hem dat wij vragen hebben aan docenten, geen oordelen. Daar schrok hij van en ging vervolgens meteen anders te werk.'
Giebels vindt het mooi dat Spaan zowel gedecideerd is als gemoedelijk. 'Willy is geen geharnaste man. Hij is scherpzinnig en heel kritisch. Iemand die je graag bij je in de buurt wilt hebben.' Hij noemt hem ‘buitengewoon fair, eerlijk en heel sterk in de persoonlijke relatie’. Voormalig directie-secretaresse Rian van Bommel beaamt dat. 'Willy is heel toegankelijk. En hij is hartelijk. Op mijn laatste werkdag was hij, zoals altijd, heel erg druk en toch stond hij een uur voor ik vertrok met een enorme bos bloemen voor mijn neus. Dat is typisch Willy Spaan.'
Willy is een positieve, geïnteresseerde en fijne man. Iemand die iedereen in zijn eigen kracht laat
'Willy is een positieve, geïnteresseerde en fijne man. Iemand die iedereen in zijn eigen kracht laat', omschrijft Pieter Vos van Check-Points, een microbiologisch diagnostisch bedrijf waar Spaan kort commissaris was. 'Het is iemand die goed met je meedenkt. Hij wil een probleem niet voor je oplossen, ook al zou hij dat wel kunnen. Maar hij zorgt ervoor dat je zelf de oplossing vindt. Hij stuurt niet, hij stimuleert.'
Iedereen vindt dat Spaan veel te hard werkt. En dat hij zich soms wel heel erg in alle details verdiept. Toch draagt iedereen hem op handen. En zijn ze in het Leids Medisch Universitair Centrum dolblij dat hij terugkeert als bestuursvoorzitter. 'Willy houdt iedereen scherp omdat hij een kritische denker is en tegelijkertijd ieder probleem altijd constructief benadert', vertelt Henk Smid, directeur van ZonMW. Hij omschrijft Spaan als een rustige, zachtaardige man. Niet iemand die graag op de voorgrond treedt. 'Dus als Willy het woord neemt, weet je dat hij écht iets te melden heeft.” En hij is niet bang om hulp te vragen, vertelt Theo de Raad. 'Daarom maakt hij ook geen vijanden; Willy staat altijd open voor kritiek en suggesties.'
