‘Je moet over een enorm doorzettingsvermogen beschikken’, houdt managing-partner Rob Hurenkamp van accountant- en adviesbureau Mazars-Thailand studenten van de Erasmus Universiteit voor. ‘Heb je dat, dan zijn hier voor ondernemende Nederlanders volop kansen.’
‘De voorzieningen in Thailand zijn goed. De vestigingskosten en loonkosten zijn laag. De BTW bedraagt maar 7 procent. De economie groeit. Een steeds grotere groep consumenten krijgt steeds meer te besteden. Die kijkt bij producten en diensten niet meer alleen naar de prijs, maar ook naar de kwaliteit. En die kunnen wij Nederlanders als geen ander bieden.’
Het begint met ‘de liefde van mijn leven’
De studenten zijn op uitnodiging van oprichter Martien Vlemmix van MKB-Thailand naar het door Nederlanders gerunde Bangkokse café The Green Parrot gekomen om zich te verdiepen in de Thaise economie – de joviale Brabander is eigenaar van Mascotte Thailand, stuurt 800 franchise-verkopers aan en werpt zich op als serviceverlener voor Nederlandse ondernemers-in-spe.
Bangkok zelf hebben de studenten al leren kennen. Dankzij een fietstocht van Recreational Thailand Biking – het bedrijf van Hagenees Andre Breuer met vestigingen in de belangrijkste toeristische regio’s en een topper bij TripAdvisor.
Kennis hebben ze, blijkt uit hun verhalen, een nacht eerder ook gemaakt met het typisch Thaise uitgaansleven.
Een van de economen-in-spe vertrouwt ons toe dat hij wellicht de liefde van z’n leven heeft ontmoet en daarom ‘misschien wel in Thailand wil wonen en werken’.
Thaise vrouw is ‘bijna een voorwaarde’
Het overkwam Hurenkamp, Vlemmix, Breuer en de meeste andere Nederlanders die de maandelijkse MKB-borrel bezoeken. Ze leerden een aardige Thaise kennen en besloten te blijven.
Een Thaise vrouw is voor het midden- en kleinbedrijf overigens ook bijna een voorwaarde, vertelt Hurenkamp:
‘Een buitenlander mag slechts 49 procent van de aandelen bezitten van het met zijn eigen geld opgerichte bedrijf. Het voelt dan safer als de overige 51 procent op papier van je vrouw is en niet van ingehuurde zakenpartners.’
Thai runnen bedrijven zoals wij in de jaren ‘50
Volgens Hurenkamp hebben de Thai de 49/51%-regel ooit ingevoerd om eigen ondernemers de kans te geven te leren van westerse collega’s.
‘Dat heeft niet geholpen’, aldus de Mazars-directeur stellig – en Vlemmix en Breuer beamen dat.
‘Thai runnen bedrijven zoals wij in de jaren ’50. De eigenaar is de baas en de werknemers voeren slechts uit. Initiatieven op de werkvloer blijven uit. Innovatie ook. En daarmee ook kwaliteitsverbetering. Daar ligt tegelijkertijd onze kans.’
Wij werken om te leven; voor Thai is werk hun leven
Oprichter Henk Kiks van autoreparatieketen B-Quick – van 1 zaak uitgegroeid naar ruim 100 vestigingen – denkt dat zijn succes mede te danken is aan een goed Nederlands personeelsbeleid.
‘Promotie is bij ons geen kwestie van je netwerk of afkomst’, vertelt Kiks zijn ondernemende landgenoten eerder tijdens een The Green parrot-borrel van MKB-Thailand. ‘Elke monteur of kassajuffrouw kan locatiemanager worden. En dat gebeurd ook. En we betalen relatief goed.’
Belangrijk is volgens hem ook dat ondernemers zich realiseren dat werk voor Thai een veel omvattende betekenis heeft: ‘Nederlanders werken om te leven; voor Thai is werk hun leven. Daar hoort ook lekker eten bij. En af en toe een feest.’
Na zwoele nacht begint op zonnig strand het fantaseren
Het overkomt elke vrije jongen op vakantie in Thailand: Na weer een zwoele nacht fantaseer je op een zonnig strand over wonen en werken in het Land van de Glimlach.
Jonger dan 50 kun je als buitenlander alleen in Thailand wonen, als je er werk hebt. Tenzij je een job kunt vinden bij grote internationale bedrijven en organisaties, is zelf een bedrijfje beginnen vaak de enige manier om kans te maken op een visa en werkvergunning.
Buitenlanders mogen veel beroepen niet uitoefenen
Veel banen zijn voor buitenlanders verboden. Tourgids, souvenirmaker, kapper, secretaresse, juwelier, houtbewerker, tuinman, winkelverkoper… Vergeet het maar!
Maar ook andere jobs zijn niet makkelijk te krijgen. De taal is meestal een probleem. Maar bovendien hebben Thaise eigenaren doorgaans weinig behoefte aan eigenzinnige werknemers uit Europa of de VS. En ronduit een hekel hebben ze aan het regelen van de noodzakelijke werkvergunningen.
Met eigen bedrijfje kun je je droom waarmaken
Zelf een bedrijfje beginnen, is dus beste manier om de droom waar te maken. Maar ook dan moet je je aan de regels houden: Eigenaren Dick van de Heuvel en Piet van Roon van The Green Parrot mogen zelf geen biertje tappen en Andre Breuer mag niet zelf aan een van z’n toerfietsen sleutelen.
In enkele branches mogen buitenlandse ondernemers alleen voor niet-Thai werken. Bijvoorbeeld assurantiekantoor verzekereninthailand.nl in Hua Hin van Matthieu Heijligenberg en Andre Vromans.
De twee doen desondanks goede zaken. Voor veel Nederlanders – ondernemers en pensionado’s – zijn ze een onmisbare vraagbaak als blijkt dat hun relatief goedkope Nederlandse ziektekostenverzekering niet geldig is in Thailand. Vooral voor ouderen is het dan een heel gepuzzel om een niet te dure verzekering te vinden, die zonder teveel voorbehouden uitbetaalt.
Eigenaren van een bierbar zijn vaak zelf de beste klant
Sommige vakantiegangers – ondernemers kun je ze nauwelijks noemen – blijven in het nachtleven hangen en besluiten op ‘een uniek aanbod’ in te gaan en een bierbarretje te kopen, bijvoorbeeld in de roemruchte badplaats Pattaya. Maar dat raden alle Thailandkenners je af.
Binnen de kortste keren blijkt de klandizie vooral buiten het hoofdseizoen tegen te vallen, heb je trammelant met de dames die bij je werken en ben je zelf je beste klant.
Werk of geen werk, je moet Thai in dienst nemen
Regels zijn er ook over het minimale aantal Thai dat je als buitenlandse ondernemer in dienst moet nemen – of er werk voor ze is, is niet relevant.
‘Het is al lastig dat er heel veel regels zijn’, waarschuwt Mazars-directeur Hurenkamp. ‘Maar een groter probleem is dat de regels selectief worden toegepast. Een jarenlang niet gehanteerde regel, kan opeens wel gaan gelden. Eigenlijk weet je nooit zeker waar je aan toe bent. Voor ons als adviesbedrijf is dat natuurlijk wel een mooie uitdaging!’
Maar het Thaise avontuur begint natuurlijk met een goed ondernemersplan. ‘Je moet in staat zijn om iets dat er al is sterk te verbeteren’, stelt Vlemmix. ‘Of om een dienst of product te introduceren waaraan behoefte is – zoals mijn sigarettenvulmachientjes en de daarbij behorende lege sigaretten. En je moet een idee hebben hoe je de boel aan de man gaat brengen.’
Met Karamella-kraam op evenementen en congressen
Hollandse stroopwafels maken en verkopen in Thailand is niet makkelijk, vertelt Menno Kleisen tijdens een toespraak op een MKB-borrel in alweer The Green Parrot.
Gelukkig staan hij met z’n Thaise vrouw Lai nu sinds een jaar zo'n veertig keer per maand overal in Bangkok succesvol met de 'Karamella'-kraam op evenementen en congressen.
Maar om oude leningen af te betalen, hebben ze de huur van hun huis moeten opzeggen en wonen ze in het overvolle kantoortje naast de productieruimte vlak bij skytrainstation Udom Suk.
‘Ik ben tot hier op mijn tandvlees gekomen’
‘Ik ben tot hier op m’n tandvlees gekomen. En we zijn er nog niet. Maar het gaat de goede kant op’, zegt Kleisen op de openbare weg zittend in een stoeltje pal voor de glazen gevel van zijn kantoor/slaapkamer.
De matras ligt onzichtbaar tussen bureau en achterwand. Gordijnen zijn er niet. Als de directie van ‘Karamella Thailand’ zich klaar maakt voor de nacht, gaat het rolluik naar beneden.
In Thailand liggen altijd verrassingen op de loer
Kantoor- en productie-unit zijn nog net betaalbaar. In Thailand liggen echter altijd verrassingen op de loer: De eigenaresse ziet dat de wafelproductie toe neemt en kondigt aan dat de huur volgend jaar flink stijgt.
Het stroopwafelbedrijfje moet volgens haar betalen voor de nabijheid van het een paar jaar geleden geopende skytrainstation van de uit het stadscentrum doorgetrokken Sukhumvit-lijn. En dat wordt dus uitzien naar een nieuw onderkomen ver weg van het snel uitbreidende snelwegen- en treinennet van de metropool.
Thai concurreren jou, elkaar en zichzelf weg
Als Kleisen tijdens een wereldreis met zijn nieuwe liefde Lai mee gaat naar Bangkok, opent hij de eerste internetshop in hun buurt. Zijn fraai gemeubileerde winkel was vanaf de eerste dag razend populair. Tot dat de buurman aangestoken door het succes ook een internetshop begint. En daarna de overbuurman. En diens buurman.
‘Dat is typisch Thailand’, weet hij. ‘Als je buurman goede zaken doet neem je in dezelfde straat het concept over. Resultaat is dat je elkaar wegconcurreert. Ze stopten hun winkels vol met oude tafeltjes en krakkemikkige stoelen en bleven de prijs verlagen. We zijn net zolang meegegaan tot dat we echt niets meer verdienden.’
Ontwikkeling van een simpele wafel duurt twee jaar
Om na-apen te voorkomen, besluit Kleisen twee jaar later een typisch Nederlands product in de markt te zetten. Hij koopt met geleend geld een zoveelste hands wafelijzer en gaat thuis aan de slag.
Maar het duurt maar liefst twee lange jaren voordat hij en Lai een wafel uit het ijzer krijgen waarmee ze bij Thai – 'nog niet bij Nederlanders' – voor de dag kunnen komen.
‘Temperatuur en luchtvochtigheid zijn hier anders. Als je een Nederlands recept gebruikt, drijven de wafels in de gesmolten karamel de verpakking uit’, weet hij door schade en schande. ‘Bovendien vraagt het klimaat ook om receptuur-aanpassingen ter voorkomen van bederf. Het lukte maar niet zoiets te produceren dat ook nog eens eetbaar is. Laat staan lekker.’
Bloem, suiker en boter smaken hier anders
Met twee forse investeringen doet de wafelbakker een laatste poging om het kwijnende bedrijfje te redden. Voor 2500 euro laat hij een nieuw wafelijzer uit Nederland komen. En hij vliegt een Nederlandse voedingsingrediëntendeskundige over.
Die onderzoekt de ideale receptuur gebruikmakend van lokale producten. ‘Want bloem, suiker en boter smaken hier anders. Ook gaf hij tips over hoe lang je hier beslag, karamel en wafels moet laten afkoelen. En hoe je ze het best kunt verpakken. Die man is onze redding geweest.’
Maar het blijft oppassen, met die receptuur. Karamella heeft geen geld voor een automatische wafelmachine. ‘Dus gaat alles met de hand. En kan een beetje te weinig of te veel bloem een wafel onsmakelijk maken.’
Thaise beslissers willen zich niet aan wafel branden
Nieuw probleem waar Kleisen pijnlijk tegen aan loopt, is dat Thaise beslissers bij luxe supermarkten en koffieketens zich niet aan de verkoop van zo'n rare wafel wilden branden.
Hij is geen telg van een belangrijke Thaise familie. Hij heeft geen maatschappelijk netwerk en kent geen mensen binnen de firma. En hij vertegenwoordigt geen grote leverancier, die ze op andere fronten hard nodig hebben. Hij verkoopt een product dat de klanten niet kennen. Dus waarom zou je als inkoper het risico nemen dat je later van je bazen op je donder krijgt.
'Als je geen risico neemt, kun je ook geen fouten maken', is hier ook volgens Menno de houding. 'En toen Villamarket en CoffeeWorld eindelijk toestemden, lagen we op de onderste schap en werd niets aan marketing gedaan.'
Thai staan open voor nieuwe, trendy dingen
Gelukkig bleek daarna de 'wafelbakshow' tijdens events in shoppingmalls een succes: 'Thai staan open voor nieuwe dingen, maar dan moeten ze wel het gevoel hebben dat het een trendy product is. Als je zorgt dat er 10 in de rij voor je kraam staan, loopt het daarna storm.'
De Nederlander eet gemiddeld 20 wafels per jaar en Menno's ambitie is de Thai ook zover te krijgen. Hij heeft mooie plannen om dat doel te verwezenlijken met behulp van een investeerder die gelooft in zijn ondernemerschap.
‘Ja is geen ja, maar betekent dat ze je horen’
Rob Hurenkamp van Mazars herkent veel van de problemen waar tegen Menno Kleisen is aangelopen.
‘Wij Nederlanders zijn heel straight’, vertelt hij zijn studentengehoor. ‘Afspraak is afspraak. Ja is ja. Maar dat is in Thailand heel anders. Ja is hier geen toezegging, maar betekent alleen dat men je heeft begrepen. Heel wat buitenlandse ondernemers dachten zo een deal rond te hebben, terwijl de Thaise partij hen alleen maar aanhoorde.’
Thai zijn best Holland-minded
Voor Hollandse wafelbakker Kleisen is het goed om te weten dat Thai best Holland-minded zijn:
Johan Doodeman heeft in de zuidelijke provincie Surat Thani – ter hoogte van het bekende toeristische eiland Koh Samui – veel succes met zijn cafe-restaurant Hollandia. Hij bouwde er een typisch Nederlandse Vinex-villa en de Thai vinden het prachtig.
Uit de hele regio komen bruidsparen om met Villa Hollandia op de foto te gaan. En daarna eten en drinken ze er.
Geen Hollandse kost overigens – dat zou niet echt lopen – maar gewoon lekker Thais.
Zonder theegeld worden de regels streng toegepast
Hoe het zit met corruptie, willen de studenten weten. ‘Die is er’, zegt Rob Hurenkamp.
‘De militaire regering wil er een eind aan maken, maar in de praktijk kom je het ook als MKB’er regelmatig tegen. In de vorm van theegeld voor agenten of andere overheidsdienaren. Betaal je niet, dan worden de regels waaraan je moet voldoen vanaf dat moment streng toegepast…’
Nog een advies heeft hij: ‘Als ze langs komen, laat dan je Thaise vrouw het dan met ze regelen!’
