Het was het gesprek van de dag. Nee, niet de eerste training van Dirk Kuijt bij Feyenoord of het knoeiwerk van KNVB-directeur Bert (‘Dit hoort ook bij topsport’) van Oostveen. Ik heb het natuurlijk over de terugkeer van Winston Bogarde bij Ajax. Eindelijk krijgt hij de kans om zich te onderscheiden, mag Bogarde gaan doen waar hij naar eigen zeggen het beste in is: het opleiden van jonge verdedigers.
De noeste back van weleer, in het bezit van de benodigde trainerslicentie, wacht al jaren op die kans, vertrouwde hij me onlangs toe tijdens de Copa Amsterdam in het Olympisch Stadion. De kwaliteit van het Nederlandse verdedigen holt achteruit, zei Bogarde. Daar was geen woord aan gelogen. En als iemand zich geroepen voelde daar iets aan te veranderen, dan was het Bogarde wel. Vreemd genoeg was er alleen geen (top)club, die met hem in zee durfde te gaan. Zal alles met zijn reputatie als voetballer te maken hebben, maar nu heeft Ajax dus toegehapt. En terecht! Als iemand al die wankele poppetjes achterin bij Ajax iets kan leren, dan is het wel Winston Bogarde.
Fabio Capello
Bij het bericht over zijn terugkeer naar Ajax las, ging ik in gedachten enkele jaren terug, toen ik Bogarde mocht interviewen voor een Barcelona-special van ELF/Voetbalmagazine. Wat volgde was een ruim drie uur durend vraaggesprek, waarin Bogarde genadeloos afrekende met voormalige trainers als Fabio Capello en Louis van Gaal.
Bogarde: 'Ik hou van voetbal, dus hou ik van Barcelona. Ze spelen al jaren het beste voetbal ter wereld. Voetbal zoals voetbal gespeeld moet worden. De intentie is om te voetballen, dus leggen ze de nadruk op één, twee keer raken, op het positiespel. De bal laten lopen. Daarnaast worden de spelers op hun beste kwaliteiten benut. Messi is het beste als je hem op 20, 30 meter van het doel aanspeelt. Daar wordt op getraind. Durven inspelen, ook al staat hij in de dekking, maar zorg dat je de bal niet verliest. Zo ontstaan er voortdurend andere spelsituaties.'
Positiespel
Bogarde: 'Bij Barcelona wordt veel getraind op passing. Heel erg belangrijk. Zonder goede passing, kan je ook geen goed positiespel spelen. Daar wordt dagelijks op getraind. Zowel links als rechts. En dat zie je terug in wedstrijden. Heeft natuurlijk alles te maken met de kwaliteiten van de spelers, maar ook met de visie van een trainer. Uiteindelijk gaat het toch om de uitvoering. Ik denk dat je met goed voetbal, ook resultaat kunt behalen. Zo maak je spelers steeds beter. Wij deden vroeger bij Ajax en ook bij Barcelona niet anders. Passen en trappen, el-luh-kuh dag. Ik kan er slecht tegen als ploegen verdedigend spelen, terwijl ze in aanvallend opzicht een ijzersterke selectie hebben. Ik ben tegen anti-voetbal.'
Edgar Davids
Over zijn (slechte) relatie met AC Milan-coach Fabio Capello: 'Op trainingen liep Capello mij echt te zoeken, gewoon te treiteren, had ik het gevoel. Tussen Edgar Davids en Capello klikte het ook niet. We zaten wel bij de selectie, maar we hebben vooral gezellig naast elkaar op de bank gezeten. En omdat we van tevoren wisten dat we toch niet zouden spelen, namen Edgar en ik meestal onze eigen flesjes frisdrank en koekjes mee.'
Over zijn transfer van AC Milan naar Barcelona: 'Nadat AC Milan mij op de transferlijst had geplaatst, nam Louis van Gaal contact met me op. Barcelona was geïnteresseerd, zei hij. Of ze een afspraak met me konden maken. Ik zei: ‘oké’. Ben ik een dag bij Louis thuis geweest, al was het alleen maar om sommige dingen uit het verleden bij Ajax uit te praten.'
'Van Gaal had me eerder gevraagd om naar Barcelona te komen. Ik voelde me vereerd, maar heb vriendelijk bedankt omdat ik al bij AC Milan had getekend. Wist-ie zelf natuurlijk ook wel. Maar als ik ‘ja’ had gezegd, had Barcelona me meteen weer van AC Milan overgenomen, zonder een minuut gespeeld te hebben. Nu zei Van Gaal: ‘dan koop ik je volgend jaar toch…’. Dus voor mij was het niet zo verrassend dat Barcelona zich meldde, ook al was het seizoen pas halverwege.'
Liverpool
'In eerste instantie zou ik trouwens niet naar Barcelona, maar naar Liverpool gaan. Er was veel belangstelling. Ik was praktisch rond met Liverpool, maar dat is om onverklaarbare redenen niet doorgegaan. Ik heb ook meteen tegen Louis gezegd: ‘Louis, je bent niet de enige’. Maar uiteindelijk werd het toch Barcelona en heb ik in december 1997 mijn debuut gemaakt, thuis tegen Epanynol. Verdedigend had Barcelona veel problemen destijds, maar na mijn komst is het eigenlijk meteen gaan lopen.'
'We hadden echt een geweldig elftal, met spelers als Hesp, Reiziger, Sergi, Ferrer, Guardiola, Luis Enrique, Giovanni, Sonny Anderson, Figo en Rivaldo. Barcelona speelde aanvallend voetbal, het voetbal dat ik gewend was van Ajax. Altijd veel druk op de tegenstander houdend, met 40, 50 meter in je rug, één tegen één verdedigen. Prachtig! Van een Italiaanse hel was ik in een Spaanse hemel terecht gekomen.'
'Nee, een gespreid bedje zou ik het niet willen noemen. Het is en blijft wel Barcelona natuurlijk. De verwachtingen zijn zo hoog, dat er geen ruimte is voor fouten. Geen ruimte voor verslapping. Als je de bal niet helemaal zuiver geeft, zeg dertig centimeter voor of achter een ploeggenoot, dan word je al uitgefloten. Daar heb je ook mee te maken in Barcelona, het kritische publiek. Ik kon daar wel mee omgaan, in mentaal opzicht, maar ik heb ook gasten gezien die geen pepernoot meer raakten als ze werden uitgefloten.'
Horrorblessure
Aan zijn horrorblessure, opgelopen in de zomer van 1998 tijdens het WK in Frankrijk, word Bogarde niet graag herinnerd. 'Maar oké,' zei hij. Ik vertel het één keer en daarna nooit meer. Het gebeurde na de kwartfinalewedstrijd tegen Argentinië. We trainden fel, heel kort. Clarence had de bal, ik ging achter hem aan en maakte een sliding. Vanuit die sliding stond ik op, klaar om op doel te schieten, met m´n volledige gewicht op m’n ene been. Maar de voet van m’n standbeen bleef volledig verticaal in het gras staan, in plaats van horizontaal. Dus ik brak eerst m’n rechterbeen en bij het terughalen van m’n voet, scheurde ik m’n enkelbanden af. Als ik er aan terugdenk, lopen de rillingen over m’n rug. Nog steeds.'
'Het eerste wat ik vroeg, toen ik in de ambulance lag was: ‘Kan ik ooit nog voetballen?’ Maar dat konden ze me natuurlijk niet vertellen.'
'Ik heb nog nooit zoveel pijn gevoeld, m’n voet lag er gewoon af, kan je het voorstellen? Ik was bij bewustzijn, maar in het ziekenhuis van Monte Carlo kreeg ik de ene morfineshot na de andere. Volgens mij hebben ze de toegestane hoeveelheid ietwat overschreden.'
Chirurg
'Liggend op een brancard, heeft de chirurg m’n voet gewoon teruggedraaid. Die lag helemaal andersom, dus moest weer rechtgezet worden. Dat deed zo verschrikkelijk veel pijn, ondanks alle medicatie, echt onbeschrijfelijk. Later die avond ben ik met een privéjet naar Amsterdam gevlogen om meteen geopereerd te worden in het AMC.'
'Een paar maanden nadat ik mijn been had gebroken, overleed mijn moeder, plotseling. Dieper kon ik voor m’n gevoel niet meer zinken. Op dat moment viel alles weg. Echt alles. Ik wilde niet meer voetballen, ik wilde niet meer naar Barcelona. Ik heb Louis van Gaal gebeld en gezegd: ‘Ik stop met voetballen’. Nou, daar kon Louis wel begrip voor opbrengen. Hij zei alleen: ‘neem je tijd’. Maar ik zei nog een keer: ‘Hierbij lever ik mijn contract in, ik stop met voetballen, per direct’. Het interesseerde me niks meer. Mijn wereld was helemaal in elkaar gestort.'
'Naarmate de revalidatie vorderde, deden steeds meer mensen een beroep op me om toch door te gaan met voetballen, vooral familieleden. M’n moeder zou niet anders gewild hebben, zeiden ze. Maar dat was een hele moeilijke periode voor me. Ik kon net weer een beetje zelfstandig lopen en voetbal interesseerde me eigenlijk helemaal niks meer.'
Frank de Boer
'Vier maanden later, het moet februari of maart 1999 zijn geweest, ben ik weer teruggegaan naar Barcelona. In de slotfase van het seizoen heb ik zelfs nog één of twee wedstrijden gespeeld. 'Toen ik geblesseerd raakte, zei Louis van Gaal: ‘je hoeft je niet druk te maken over je positie in het elftal, maar ik ga wel Frank de Boer kopen’.
'Ik zei: ‘Frank de Boer kopen? Maar waar ga ik dan spelen?’
'Zei Van Gaal: ‘Maak je geen zorgen, jullie kunnen ook samen in het centrum spelen’.
'Ik zei: ‘Oké, prima’.
'Van dat vertrouwen ga je vervolgens dan ook uit, als speler. Dus toen ik terugkwam, claimde ik mijn plek in het elftal terug. Ben ik echt op mijn strepen gaan staan, naar Van Gaal toe.'
'Aan het eind van het seizoen ’98-’99, we waren voor de tweede keer kampioen van Spanje geworden, sprak ik met van Gaal over mijn contract dat nog twee seizoenen doorliep. In dat gesprek vroeg Van Gaal zich hardop af of ik wel voldoende hersteld was van mijn blessure en of ik ooit nog mijn oude niveau zou halen. Hij wilde mij liefst op de transferlijst zetten, zei hij.'
'Zei ik: ‘Je moet doen wat je niet laten kan, maar ik ga je hier bij Barcelona laten zien dat ik nog steeds één van de beste verdedigers ter wereld ben.'
'In de voorbereiding op het seizoen ’99-’00 ging ik echt als een malle. Ik speelde bijna alle wedstrijden. En begon dus ook in de competitie, links in het centrum van de verdediging, afwisselend naast Nadal, Abelardo of Frédéric Déhu. Frank de Boer zat meestal op de bank.'
Gevoelsmensen
'In het begin hadden Louis van Gaal en ik een goede relatie, als trainer en speler. We zijn allebei gevoelsmensen, maar vergeet niet dat we na het laatste seizoen Ajax met veel problemen uit elkaar zijn gegaan. Louis had meer zorgen, destijds bij Ajax, maar ik was wel zijn grootste.'
'Bij Barcelona beoordeelde Louis van Gaal mij op mijn voetballende kwaliteiten, zoals het hoort. Ook al gingen wij privé niet met elkaar om en mochten wij elkaar niet, dan nog kan je wel een goede werkrelatie onderhouden. Hij keek wat-ie nodig had in z’n elftal en kwam elke keer weer bij mij uit. Omdat ik op dat moment gewoon één van de beste verdedigers ter wereld was. En Louis van Gaal is de beste trainer geweest, die ik heb meegemaakt in mijn carrière, laat dat ook gezegd zijn. Hij heeft het ook niet slecht gedaan bij Barcelona, met twee kampioenschappen. Louis is gewoon internationale top.'
'Ik vond Louis van Gaal ook altijd een betrouwbare man. Maar onze relatie is bij Barcelona wel veranderd. Kijk, Louis was een trainer die nooit marchandeerde. Maar bij Barcelona deed hij dat dus wel, is hij gehoor gaan geven aan andere krachten. En daar ben ik uiteindelijk het slachtoffer van geworden.'
Onrechtvaardigheid
'Ik kan niet tegen onrecht en onrechtvaardigheid, dat heb ik Louis van Gaal ook wel laten merken. We zijn aan het einde van dat seizoen vaak met elkaar gebotst. Ja, soms echt eyeball to eyeball. Daar zijn harde woorden gevallen. Scheldpartijen ook. Vooral van mijn kant. Omdat ik vond dat hij niet eerlijk was. Het sloeg nergens op wat hij aan het doen was.'
'Ik had in mijn laatste seizoen voor Barcelona veel last van spierblessures. Maar zelfs als de dokter zei, dat ik niet kon spelen, dat ik niet fit genoeg was, nam Van Gaal me apart en zei dan dingen als: ‘ik heb je nodig’ en: ‘je moet voor me spelen’. Van Gaal wist wat dat betreft precies hoe hij mij moest raken. En dat patroon herhaalde zich, eerst bij Ajax, later in Barcelona.'
'Ook als de dokter zei dat het niet kon, legde Van Gaal de verantwoording bij de speler. Dat heeft-ie bij Ajax ook vaak met me gedaan, waarschijnlijk omdat ik een groter incasseringsvermogen had dan anderen. Niet goed voor m’n gezondheid, nee, op het gevaarlijke af, maar ik deed alles voor Louis. Ik speelde graag voor hem. Met heel m’n hart. Als Louis een beroep op me deed, dan speelde ik. Ik ging door een muur voor hem. En dat wist-ie.'
Chelsea
'Met Barcelona verloren we in de Champions League van Chelsea, uit met 3-1. Maar ik speelde een fantastische wedstrijd. Vroeg Van Gaal de volgende dag of ik tevreden was over mijn spel. Waarop ik zei dat ik er wel een goed gevoel aan over had gehouden, ondanks de nederlaag. Nou, dat kon Louis alleen maar bevestigen.'
'Een week later was de return in Barcelona. In de aanloop naar die wedstrijd toe, voelde ik ’m al aankomen. Zenden moest opeens linksback spelen. Begreep ik niet, want ik was in Londen nog de beste man op het veld geweest. Een dag voor de wedstrijd maakte Van Gaal de selectie bekend en daar zat ik niet bij. 'Op dat moment was ik zó teleurgesteld, werd ik zo boos, dat ik ben opgestaan en naar Louis ben gelopen. Ik zei: ‘Ik wil met je praten, ik wil dat je nu uitleg geeft’.
'Zei Van Gaal: ‘Laten we even naar m’n kantoortje lopen’.
'Ik zei: ‘Nee, niks d’r van, zeg het maar hier en nu’. Iedereen stond erbij. ‘Waarom zit ik niet bij de selectie?’
'Van Gaal draaide zich om en liep naar binnen. Daardoor werd ik alleen maar bozer en heb ik hem uitgescholden voor alles wat vies en vuil is. Maar hij gaf geen sjoege. Dat was voor mij echt het definitieve breekpunt, hier was wat mij betreft sprake van een echte vertrouwensbreuk.'
Nederland
'De volgende dag, na de training, wilde ik naar huis gaan. Zei Sergi: ‘Waar ga je naartoe?’
'Ik zei: ‘Ik ga naar Nederland, ik heb een vlucht geboekt’.
'Zei Sergi: ‘Ik zou nog maar eens goed op het bord kijken, als ik jou was’.
'Bleek ik gewoon opgenomen in de selectie voor de volgende wedstrijd. Een dag na die openlijke ruzie deed Van Gaal dus alsof er niks aan de hand was. Daar begreep ik helemaal niks van. De verwarring was compleet, maar voor mij persoonlijk was het nog steeds klaar. Qua betrouwbaarheid was Louis als trainer voor mij gewoon door de mand gevallen. Dat neem ik hem tot op de dag vandaag kwalijk. Louis heeft me na die eerste wedstrijd tegen Chelsea gewoon laten vallen. Dat gevoel overheerst bij mij. En nog. Juist omdat ik hém wel zo vaak had geholpen. Juist omdat ik mijn grenzen zo vaak voor hem heb verlegd. Zou ik zelf nooit doen, als trainer. Ook niet als m’n eigen positie ter discussie zou staan.'
We gaan het zien volgend seizoen, op de bijvelden van Ajax. De oefenmeester Bogarde. Ik voorspel dat hij zijn kans zal grijpen. Dat er staks ook als trainer niemand meer om hem heen kan. Go and get them Winston!
