“De opening van deze productiefaciliteit markeert de belangrijkste verandering op de Amerikaanse luchtvaartmarkt in de afgelopen decennia”, memoreert Airbus topman Brégier niet zonder trots. Bij de feestelijke openingsceremonie op maandagmorgen in de eindassemblagehal waren ook Airbus Group CEO Tom Enders, Airbus Americas voorzitter & CEO Allan McArthor, Airbus Americas president-directeur Barry Eccleston, Final Assembly Lines USA vicepresident & algemeen directeur Dr. Ulrich Weber en diverse regionale en federale Amerikaanse politici aanwezig. En vooral ook de 260 Airbuswerkers, trots gezeten achter het podium in blauwe Airbus T-shirts die het assemblagewerk moeten uiteindelijk gaan klaren. Zij komen voornamelijk uit de omliggende Golfkust en werden maandenlang voor deze klus getraind in onder meer de Airbusfabrieken bij Hamburg en Tianjin, China. Airbus is nu een van de grootste werkgevers in Mobile, Alabama.
Voor Airbus is deze fabriek voor ‘made in America’ A320-familie toestellen een belangrijke opsteker om een steviger voet aan de grond te krijgen op de druk bevlogen lucratieve Amerikaanse markt. Sinds het verdwijnen van McDonnell Douglas in 1997 was tot nu toe Boeing de enige vliegtuigbouwer op Amerikaanse bodem. Met deze nieuwe fabriek wil Airbus haar marktaandeel op de Amerikaanse markt vergroten van 20% naar 50%. Veel Amerikaanse airlines bestellen nu eenmaal liever hun vliegtuigen ‘van eigen bodem’ dan uit het ‘verre’ Europa. Ook speelt mee, dat koersverschillen met de dollar versus de euro dan geen rol meer spelen.
A321 populair
Terug naar Mobile. Met de openingsceremonie op 13 september kwam een einde aan tien jaar lobbyen en twee jaar voorbereiding om de A319/320/321 assemblagelijn te bouwen. Airbus CEO Fabrice Brégier verklapt aan Luchtvaartnieuws, dat hier voornamelijk A321’s zullen worden gebouwd vanwege de vraag van Amerikaanse airlines naar deze 200-zitter met één gangpad. “In totaal zullen 49 van de eerste 50 hier gebouwde vliegtuigen A321 zijn”, legt Brégier uit. Naast JetBlue (46 ceo’s, 45 neo’s) en American Airlines (71 ceo’s, 100 neo’s) bestelde Delta Airlines 45 A321 ceo’s met 190 stoelen voor aflevering vanaf 2016 vanuit ‘Made in America’ Mobile, Alabama. De A321LR long range heeft een actieradius van 7.400 km/4.000 nm (nautical miles) en is hiermee geschikt om bijvoorbeeld coast-to-coast en Trans-Atlantische routes mee te vliegen. In Noord-Amerika zijn bij Airbus in totaal 342 A321 ceo’s en 171 A321 neo’s besteld door tien Amerikaanse airlines. In totaal zijn er in Noord-Amerika orders voor 1.468 A319/320/321 toestellen, waarvan er 927 zijn afgeleverd en vliegen er 1.081 rond, inclusief geleasete en tweedehands toestellen. Voor de komende twintig jaar ziet Airbus in zijn voorspelling een vraag naar 5.880 Airbus toestellen, waarvan 4.700 A320 familietoestellen in Noord Amerika. Het goed gevulde orderboek van Airbus rechtvaardigt dan ook alleszins de opening van de Mobile-eindassemblagelijn.
Sharklets
De eerste jaren zullen alleen de A320-versies met de huidige motoren ceo (current engine option) CFM International CFM56 of International Aero Engines V2500 worden gemonteerd. Vanaf 2018 zullen ook de zuiniger neo-versies (new engine option) CFM LEAP 1a of de Pratt & Whitney PW1100G-JM worden gebruikt.
Verder zullen alle A320 familie NEO vliegtuigen worden uitgerust met zogenaamde sharklets aan de lange vleugeleinden. Deze verticale haaienvinnetjes aan de grote vleugeleinden zorgen voor een brandstofbesparing van maar liefst 4%, goed voor 1.000 ton minder CO2-uitstoot per toestel, verbeterde opstijgprestaties en ruim 450 kg meer laadvermogen (payload). De sharklets kunnen ook op bestaande A320’s worden gemonteerd.
Dikke routes
Naar verwachting zal volgens Airbus Amerika President & CEO Barry Eccleston de Amerikaanse markt gemiddeld 2,4% per jaar groeien in de komende twintig jaar. Hiervan zal 0,5% organisch zijn. Volgens Eccleston komt de groei voornamelijk op bestaande routes, zodat VS-airlines vooral de grootste versie A321 nodig zullen hebben. De A321 is met 180-200 zitplaatsen het meest verkochte toestel in de VS. Deze grootste telg van de A320 familie vervangt grofweg de jaren geleden uit productie genomen Boeing 757 met 180-250 zitplaatsen. De meeste Amerikaanse airlines hadden deze in hun vloot vanwege de gunstige prijs-kwaliteitverhouding over maximaal 5.000-7.500 km, bijvoorbeeld coast-to-coast en op trans-Atlantische routes tussen Europa en de oostkust van Noord-Amerika. In Mobile is alle ruimte om deze faciliteit in omvang te verdubbelen, wat niet kan worden gezegd van de faciliteiten van Airbus in Hamburg en Toulouse. Airbus heeft een dergelijke faciliteit ook in Tianjin, China.
Het nagelnieuwe Airbus complex ligt op het luchtvaart-bedrijventerrein Mobile Aeroplex in Brookley, een voormalige luchtmachtbasis met twee lange landingsbanen, dat in 1969 sloot. De grote zeehaven van Mobile ligt een paar kilometer verderop, waarna de Airbus onderdelen naar de FAL worden getruckt. De faciliteit is de meeste geavanceerde ter wereld van Airbus. Het Europese consortium is de grootste investeerder in de VS met $16,5 miljoen over 2014. Goedkeuring werd eerder verkregen door veiligheidsinstituten FAA (VS) en EASA (EU).
Watervliegtuig
Vrijwel alle te assembleren A319/320/321 vliegtuigcomponenten, zoals de rompdelen, vleugels, verticale en horizontale staartstukken, komen na 21 dagen vanuit Europa overzee aan met speciale vrachtschepen vanaf de Airbus fabriek in Finkenwerder bij Hamburg. Zo komt het voorste gedeelte van de vliegtuigromp uit Frankrijk, het achterste deel uit Duitsland, de vleugels uit het Verenigd Koninkrijk, het verticale staartdeel uit Duitsland en het horizontale deel uit Spanje. Amerikaanse componenten, zoals de motoren van IAE (Pratt & Whitney, Japanese Aero Engine Corporation, MTU Aero Engines) en CFM (General Electric en Snecma) worden rechtstreeks ingevlogen of getruckt naar Mobile. Vanaf begin volgend jaar zullen de eerste vier A321 vliegtuigen worden afgeleverd aan JetBlue en American Airlines.
A380 in VS
“Mensen beweren vaak dat Noord-Amerika geen A380-markt is”, aldus Brégier, “maar voor airlines buiten de Verenigde Staten is het een grote A380 markt met zeven niet-Amerikaanse airlines die dagelijks diverse Amerikaanse steden aandoen met dit vliegtuigtype.”
Vooral de druk bevlogen routes tussen de westkust en China zijn ideaal voor de A380. “De tweedehands markt kan een aardige opstap betekenen om Amerikaanse airlines over de drempel te helpen”, laat Brégier zich aan Luchtvaartnieuws ontvallen.
Over de vraag of er al meer zekerheid is over een optie voor nieuwe Rolls-Royce motoren, rompaanpassingen en een verlengde versie van de dubbeldekker, op verzoek van Emirates CEO Tim Clark, antwoordde Brégier met een kort “Nee”.
Tijdens de komende Dubai Air show eind dit jaar zal vermoedelijk meer duidelijkheid komen. In 2013 bestelde Emirates nog eens honderd A380s. Bijvoorbeeld gaat het noodlijdende Japanse Skymark waarschijnlijk zijn A380 vloot van de hand zal doen. “Elke airline, Amerikaans of niet, die regelmatig A330’s of B777’s vult op zijn routes kan alleen de B747-8 of de A380 als zijn opvolgers krijgen”, laat een insider in de wandelgangen weten. “En een tweede dagelijkse B777 of A330 vlucht slokt weer onnodig veel slots op de toch al overvolle luchthavens in de VS op.”
Niettemin houden fijnmazige feeder netwerken van regionale en low cost airlines het Amerikaanse hub & spoke systeem goed in stand.
In zijn komende twintigjarige voorspelling verwacht Airbus overigens, dat er in Amerika ‘slechts’ 150 grote vliegtuigen besteld zullen worden. In Mobile zullen – naar het zich nu laat aanzien – voorlopig geen A330 (MRTT)’s of A380’s worden geassembleerd, want het concentreert zich volledig op de hoge volumes en zeer winstgevende A320 familie.
Expansiedrift
Momenteel werken 260 mensen in deze nagelnieuwe Airbus fabriek, die vanaf eind 2017 tussen veertig en vijftig A320 familie vliegtuigen per jaar gaan afleveren, op termijn goed voor zo’n 3.700 fulltime banen in de regio met een geschatte bijdrage aan de staatseconomie van $400 miljoen.
En er is hier op het bedrijventerrein Aeroplex Brookley ruimte genoeg om op lange termijn de productie nog eens op te voeren naar acht toestellen per maand. Dat kan niet bepaald worden gezegd van de huidige eindlijnen op de overvolle bedrijventerreinen van Airbus bij Hamburg en Toulouse. Airbus heeft 116 acre (470.000 m2) grond gekocht, waarvan 53 acre (215.000 m2) is ontwikkeld met gebouwen, platforms, wegen. Op de resterende grond kan op lange termijn gemakkelijk een twee eindassemblagelijn verrijzen. En dat is ook wel nodig, want Airbus wil in totaal wereldwijd 50 toestellen per maand van de band laten rollen. Airbus voorspelt een totale vraag voor 5.880 nieuwe toestellen voor uitbreiding of vervanging in 2034, waarvan 80% met enkel gangpad.
Airbus is sinds 28 jaar in de VS aanwezig met inmiddels zeven vestigingen, verspreid over diverse staten. Er werken in totaal meer dan 3.800 mensen bij Airbus in 16 staten. Het hoofdkantoor van Airbus Americas staat in Herndon, Virginia. Het Europese luchtvaartconcern besteedde in 2014 bij $16 miljard bij Amerikaanse bedrijven en maakt gebruik van honderden toeleveranciers in 40 staten. Voor Airbus is de VS het land met de grootste toeleveranciers.
(Nog) geen tankerdeal
De Mobile-lijn kan wel eens veel lucratiever blijken te zijn voor de Europese vliegtuigbouwer dan de jammerlijk verloren optie voor luchttankers voor de Amerikaanse luchtmacht. In 2008 won Airbus deze prijsvraag van de Amerikaanse luchtmacht USAF om 179 luchttankers te bouwen op basis van de tweemotorige wide-body A330 MRTT (Multi Role Tanker Transsport). In 2011 werd echter na een hevig lobby-offensief van het eveneens Amerikaanse Boeing in het voordeel van deze Airbus-rivaal besloten om de luchttankers te laten bouwen op basis van B767s. Die moeten er evenwel nog steeds komen en hebben de tekentafel nooit verlaten. Wellicht kan de tankerdeal alsnog aan Airbus toekomen met de komst van deze eindlijn in Mobile.
Boeingrivaliteit
Het kan geen toeval zijn, dat op de dag van de opening aartsrivaal Boeing aankondigde, dat het ook een eindassemblagelijn voor zijn B737 MAX toestellen gaat openen in China. Deze B737-9 MAX moet de concurrentie aangaan met de A321 neo. China’s president Xi Jinping is inmiddels met een uitgebreide handelsdelegatie op bezoek geweest bij de Boeing-fabrieken in Seattle, waar de B737 en Everett, waar de B747-8, B777 en B787 worden geassembleerd. Grote 737 MAX-orders uit China liggen in het verschiet. Volgens Airbus zijn in totaal tot nu toe 12.139 A320ceo/neo’s besteld, tegen 9.811 B737NG/MAX, een verschil van 19%. Inmiddels heeft Airbus hiervan 6.700 stuks afgeleverd, tegen 5.542 stuks van Boeing, een verschil van 17%. Airbus kent 208 klanten, tegen 137 bij Boeing, een verschil van 34%, aldus Airbus.
