Of hij echt mee moest, vroeg hij wel tien keer. Ik legde het hem uit. Zijn tante, het zusje van zijn vader, de moeder van zijn neefje begeleiden naar haar rustplaats, met zijn allen afscheid nemen was belangrijk. Ze zou graag willen dat hij erbij was. Het werd niet zwaar, beloofde ik, ze wilde juist dat we het leven zouden vieren. Het hielp niet. Het afscheid van zijn stiefoma een paar maanden eerder, ook overleden aan kanker, stond hem nog helder voor de geest. Het verdriet van zijn opa. Moeder. Tante. Hij had al teveel tranen gezien de laatste tijd.
Nooit heb ik de illusie gehad dat ik mijn kinderen een geheel onbezorgde jeugd kon geven, kon laten geloven dat het leven een doos chocolaatjes is. Daarvoor ben ik zelf te tobberig, zitten mijn emoties te hoog. En dus huilde ik toen mijn man me door de telefoon vertelde dat zijn zusje haar laatste adem had uitgeblazen. Toen ik ophing slikte ik ze uit alle macht weg, ondertussen nonchalant de resten van de pannenkoekenmaaltijd afruimend. ‘Mam mag ik nu mijn Star Wars lego in elkaar zetten?’ Mijn zoon keek me verwachtingsvol aan. Nog een uurtje en dan was het voorbij, zijn achtste verjaardag, de dag waar hij al weken naar uitkeek. Ik wilde niet dat het de dag zou worden waarop zijn tante was gestorven. Hij sloeg zijn armen om me heen en veegde mijn wangen droog.
R2-D2
‘Kunnen ze bij Star Wars eigenlijk ook kanker krijgen?’ vroeg hij een paar dagen later in de auto op weg naar de begrafenis. We stelden hem gerust, R2-D2 was een robot, die worden meestal niet ziek. Toen zijn vier jaar jongere zusje een uur later om de mand danste met daarin haar dode tante, vroeg waarom op haar bovenlip een beetje rode vlekjes zaten, waarom haar hand hard was, waarom oma moest huilen, sloop hij zachtjes het huis uit. Moederziel alleen stond hij op straat. Weg van de tranen.
Tijdens de dienst wilde hij niet kleuren met de andere kinderen. Niet buiten spelen. Geen bloemen gooien toen de mand de aarde in ging. Verstijfd stond hij bij het graf, naast zijn al even roerloze vader die net als hij de dienst uiterlijk emotieloos had ondergaan. En ineens klampte hij zich aan hem vast. Samen huilden ze hartverscheurende tranen. Tranen die eruit moesten.
Daarna wilde hij er niet meer over praten. Maar was wel dagelijks woedend op mij, op z’n zusje, op z’n vader, op de hond. Toen hij de tv weigerde uit te zetten op de afgesproken tijd, kwam het tot een botsing met zijn al even kwade vader. ‘Volgens mij ben jij boos om iets heel anders!’ snikte de achtjarige. Hij had gelijk.
Kwetsbaarheid
Verdriet, zwaarte, gemis. Emoties die mijn zoon niet wilde voelen, die wij volwassenen niet willen voelen. In plaats daarvan worden we boos, zijn we geïrriteerd, chagrijnig, trekken ons terug en geven anderen de schuld van de somberte in onszelf. Dat is een stuk makkelijker dan de kwetsbaarheid van tranen.
Een paar dagen geleden wilde mijn zoon een nachtje bij zijn zusje op de kamer logeren. Als ik denk dat ze al lang slapen, staat hij ineens beneden. Hij is bang voor de gekke geluiden in een haar kamer. Eenmaal in zijn eigen, veilige bed blijkt bang eigenlijk verdrietig. Hij had het zijn zusje proberen uit te leggen. Dat hij het zo erg vond dat mensen die dood waren nooit meer terugkwamen. ‘Ze snapte het niet echt.’ Verdrietig blijkt eigenlijk eenzaam.
Misschien is het leven wel een doos chocolaatjes. Maar is het de kunst om de verschillende smaken te onderscheiden.
