Traag zweeft mijn rechtervoet door de lucht. Wanneer deze de vloer raakt, komt mijn linkerschoen voorzichtig in beweging. Ik kijk op. De enorme zuilen aan weerszijden van het middenschip lijken tot in de hemel te reiken. Dat was ongetwijfeld de bedoeling van de architecten die deze Franse basiliek in de twaalfde eeuw lieten optrekken. Ik zet mijn loopmeditatie voort, terwijl de anderen zo hun eigen manier hebben om de sfeer van deze eeuwenoude ruimte op zich in te laten werken
Ook zij kwamen naar het Bourgondische Vézelay om hun biosofie onder de loep te nemen ofwel om terug te blikken op zaken van de geest. Waarmee hebben wij ons tot nu toe vermaakt op levensbeschouwelijk gebied? De smaken lopen uiteen van filosofie tot het orthodox baptisme. Je zou misschien anders verwachten, maar gemoedelijkheid is troef deze week. Als atheïst verneem ik met interesse hoe je op volwassen leeftijd de Bijbel van kaft tot kaft kunt leren lezen. Letterlijk. En een ander verwondert zich mogelijk over mijn ongelovige, maar op boeddhistische leest geschoeide aandachtige bewegingen in een christelijk godshuis.
Spiritueel spel
Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Theorieën van uiteenlopende snit spreken onder meer over het structureren van de tomeloze tijd of over het menselijk onvermogen volledig grip te krijgen op de omgeving. Dat laatste lossen we dan tijdelijk op door ons over te geven aan een spiritueel spel. Om de waarheid lijkt het niet te gaan. Eerder om de geruststelling dat de wereld toch wel doordraait, ongeacht wat we doen. Het besef dat je altijd even kunt uitstappen. Weg uit de maalstroom van het alledaagse leven door je bewustzijn in een andere stand te zetten. Je perspectief op de omgeving bewust te veranderen, op welke manier dan ook. Teksten lezen, bespiegelen, zingen, mediteren, met een schuin oog naar die ander. Want als groepsdieren beleven we graag met elkaar.
Rituele opsmuk
Dan ligt een vaste vorm voor de hand, herkenbaar voor iedere liefhebber. Een religie, een spirituele club. Maar niets zo veranderlijk als de mens, zeker in deze tijd. Waarom kiezen voor de specifieke, aan regels gebonden rituele opsmuk van een kleine of grotere groep? Omdat, zo liet ik me deze week vertellen, de kracht ‘m zit in de keus. Die maakt de ervaring ervan bijzonder, anders dan al die vormen waarvoor je niét koos. Je moet er dus blijkbaar wel een beetje in geloven. Of doen alsof. En zo ontstaat een traditie.
In het verlengde van je keus ligt de kracht van de herhaling. Door je slechts met één vorm van spiritualiteit in te laten, zou je de beleving ervan verdiepen. Klopt. Zelf koos ik jaren geleden voor boeddhistische vipassana-meditatie als spirituele oefening. Hoe vaak ik ook op hetzelfde kussen en in dezelfde ruimte zit, geen sessie is gelijk. Met dat besef komen de eerste inzichten.
Het hogere
Ik sta stil voor het indrukwekkende koor. Alhoewel bekend met de christelijke leer, zoek ik in deze basiliek niet naar het hogere. Wat dat ook moge zijn. Of wél, als het hogere gelijk staat aan ontzag voor alle mensen die zich vóór mij een weg door het leven ploeterden, hun feestjes vierden en fantastische bouwwerken neerzetten. En erin bleven geloven, tegen de klippen op. Het is niet moeilijk om me dit hier voor te stellen.
Waarom?
Net zomin is het inspannend me in te leven wanneer we naar elkaars favoriete muziekfragmenten luisteren. In het huis aan de rand van Vézelay glijden bijzondere voorwerpen door onze vingers en laten we elkaars gekozen tekst op ons inwerken. Van Stoner tot de Bijbel. We doen wat velen vóór ons deden: genieten van dat wat onze zintuigen voorgeschoteld krijgen. De kabbelende rivier langs het huis, de gedachtewereld van een ander, stoofpeertjes uit eigen tuin. En laat ik de prehistorische rotstekeningen van voormalige grotbewoners uit de buurt niet vergeten. Ook zij vroegen zich af waar het allemaal om draaide. Een kwestie van traditie.
Meer lezen over de manier waarop we betekenis geven? Meld je hier aan.
