Dat Braziliaanse geweldscijfers niet vrolijk stemmen is een open deur. Dat het merendeel van de gemiddeld vijftigduizend slachtoffers per jaar zwart is, is helaas ook al jaren bekend. Nieuw onderzoek naar geweldsstatistieken en huidskleur dat staatspersbureau Agência Brasil dit weekend publiceerde laat echter zien dat het aantal zwarten dat door geweld om het leven komt alleen maar toeneemt.
Ongelijkheid stijgt
Volgens cijfers van het Braziliaanse Ministerie van Gezondheid was van de bijna vijftigduizend geweldsslachtoffers die in 2006 vielen een kleine dertigduizend zwart. In het meest recente jaar waarover volledige cijfers bekend zijn, 2011, waren dat er meer dan vijfendertigduizend.
Door deze cijfers te vergelijken met gegevens van het Braziliaanse bureau voor statistiek IBGE stelde Agência Brasil vast dat de moordratio onder de zwarte bevolking in vijf jaar tijd met negen procent steeg. In dezelfde periode daalde het aantal blanke Brazilianen dat door geweld om het leven kwam juist met dertien procent.
Wat betekent dit? Dat een zwarte Braziliaan anno 2011 2,4 keer zoveel kans liep vermoord te worden als zijn blanke buurman. Vijf jaar eerder, in 2006, liep hij daar ‘slechts’ 1,9 keer zoveel kans op. Zwarte mannen tussen de vijftien en negenentwintig jaar lopen het grootste risico: een derde van het totaal aantal geweldsdoden dat in 2011 in Brazilië viel behoorde tot deze groep.
Erfenis slavernij
Een verklaring voor de stijging van het percentage zwarten onder de slachtoffers kan onder andere gezocht worden in het feit dat het geweld de afgelopen jaren juist in het noordoosten van het land, waar de zwarte bevolking relatief talrijker is, toeneemt. Dat neemt echter niet weg dat de schrikbarende ongelijkheid in de geweldscijfers onlosmakelijk verbonden is met Brazilië’s bewogen geschiedenis.
Nadat in 1888 de slavernij werd afgeschaft kwamen de afstammelingen van de Afrikanen die als slaven naar Brazilië waren gehaald immers terecht in een vicieuze cirkel van racisme, armoede, sociale achterstand en andere factoren die geweld in de hand werken.
"De periferie van vandaag is de slavenbarak van weleer," zegt Débora Maria da Silva, wiens (zwarte) zoon Edson Rogério Silva dos Santos in 2006 door een doodseskader vermoord werd. Débora Maria da Silva is mede-oprichtster van de organisatie Mães de maio (‘Moeders van mei’), die strijdt voor opheldering van een reeks moorden op zwarte jongeren die in 2006 in de deelstaat São Paulo plaatsvond.
