“Het meest was ik geraakt door het verhaal van Barbra, die als jongen is geboren maar zich van binnen een meisje voelt. Ze werd op jonge leeftijd al gepest, gediscrimineerd en verkracht en had geen idee wat er met haarzelf aan de hand was. Totdat ze op haar veertiende toegang kreeg tot internet en in google intypte: ‘boy who feels like a girl’. Het was de eerste keer dat ze over transgender hoorde en besefte dat ze niet alleen was.”
Idee voor het boek
Aan het woord is homoactivist en journalist Kevin Mwachiro (41), auteur van de bundel Invisible: Stories from Kenya’s queer community. Bij het organiseren van de eerste editie van het homo filmfestival in Nairobi drie jaar geleden was hij overrompeld door de enorme belangstelling. Hij besefte dat er veel interesse was in de ervaringen van Keniaanse homo’s, lesbiennes en transgenders en besloot tot het schrijven van dit boek. In Kenia is homoseksualiteit niet strafbaar maar er staat wel 14 jaar cel op seks tussen twee mensen van hetzelfde geslacht.
Waarom gebruik je de term ‘queer’ die sommige mensen als controversieel zien?
“Ik wilde me niet beperken tot homo’s want de verhalen van lesbiennes, bi- en transseksuelen zijn minstens zo belangrijk. Maar LGBTI (red: wat staat voor lesbian, gay, bisexual, transgender en intersex) vind ik teveel ngo-taal. Voor boekhandels in Kenia is het tenslotte wat ongemakkelijk om een boek in hun etalages te leggen met op de kaft ‘homoseksueel’.”
Hoe vond je de mensen?
“Omdat er vanwege bijvoorbeeld toegang tot scholing en internet een groot verschil is tussen opgroeien in Nairobi en daarbuiten, wilde ik perse ook veel mensen van buiten de hoofdstad in het boek verwerken. Omdat die niet zoveel in mijn vriendenkring zaten ben ik via via naar hen op zoek gegaan.”
“Op een bijeenkomst liep ik toevallig Brizan uit de Turkana regio tegen het lijf. Ik was geïntrigeerd: een homoseksueel die is opgegroeid in zo’n afgelegen, hardvochtig woestijngebied waar de mensen nog nomadisch rondtrekken en van andere stammen vee roven. Hij moest van zijn familie proberen ‘te genezen’, moest trouwen en volgens zijn moeder was homoseksualiteit ‘iets wat mensen in Nairobi werd geleerd’. Maar nu wil zij zelfs zijn homovrienden ontmoeten. Voor een vrouw zonder opleiding, opgegroeid in een hutje gemaakt van koeienstront, vind ik dat waanzinnig progressief.”
Wat hoop je met het boek te bereiken?
“Dat meer Kenianen realiseren dat wij bestaan en dat we ook normale mensen zijn die werken, belasting betalen en liefhebben. Ook kan het boek mogelijk bijdragen aan een Afrikaanse homo-identiteit. We hebben hier een andere cultuur. Zo is religie in Afrika veel belangrijker en is seksualiteit hier veel meer privé. Een gay-pride zou hier daarom niet snel passen. En je komt in Kenia bijvoorbeeld niet alléén uit de kast maar met je hele familie omdat de maatschappij niet zo individualistisch is zoals in het Westen.”
“Bovenal hoop ik dat homo’s, lesbiennes en transseksuelen door het boek gaan beseffen dat ze niet alleen staan. Want het kan een hele eenzame tijd zijn voordat je uit de kast durft te komen. Zo heb ik het in ieder geval ervaren. Na het horen van alle verhalen besef ik overigens dat het bij mij nog erg soepel is verlopen.”
Hoe is momenteel het sentiment richting homo’s in Kenia?
“In Nairobi is men over het algemeen behoorlijk liberaal zolang het niet ‘in their face’ gebeurt. Maar tegelijk kennen we ook in Kenia nog altijd gevallen van intimidatie, mishandeling, afpersing en corrective rape. En we maken ons zorgen over de in buurland Oeganda ingevoerde anti-homowet. We zijn bang dat het de grens overkomt en dat ook hier mensen zich gerechtvaardigd gaan voelen om geweld tegen ons te gebruiken”
In Nederland is er discussie of het wel goed is dat Westerse regeringen de Oegandese anti-homowet zo sterk veroordelen omdat president Museveni dit weer gebruikt in zijn betoog dat homoseksualiteit iets Westers zou zijn.
“Het is goed dat Westerse regeringen zich tegen de wet uitspreken maar het zou voor mij nog veel meer betekenis hebben als Afrikaanse regeringen hun voorbeeld zouden volgen. Zo veroordeelde de Afrikaanse Mensenrechtencommissie onlangs in een resolutie het toenemende geweld en de invoering van discriminerende wetten tegen homo’s. Dit was iets gigantisch.”
Hoe zie je de toekomst voor homo’s in Afrika?
“Ondanks alles blijft ik optimistisch. Ja, er worden wetten ingevoerd tegen bijvoorbeeld het homohuwelijk, maar diezelfde wetten erkennen tegelijk dat wij bestaan, dat homo’s in Afrika bestaan. Ook is er een grote pan-Afrikaanse homobeweging opgestaan die achter de schermen veel doet aan bruggen bouwen met politici en religieuze leiders en echt niet meer terug die kast in zal gaan.”
'Invisible: Stories from Kenya’s queer community', geschreven door Kevin Mwachiro verschijnt binnenkort als e-book en is nu al te krijgen bij boekhandel Walther König en kan in heel Europa worden bezorgd.
Dit artikel verscheen eerder op de website van One World.
2014 © CompassMedia
