Bright, waarvoor ik de afgelopen 2,5 jaar geregeld features heb geschreven, houdt op te bestaan als papieren magazine. Vanaf volgend jaar wordt het een volledig digitaal medium: Bright Ideas. Ter gelegenheid van het papieren einde van Bright een digitale herpublicatie van mijn eerste artikel voor Bright: 'Sexy versus geeky', over de strijd tussen Apple en Google. Gepubliceerd in de zomer van 2011.
De Beatles en de Rolling Stones vochten om de muziekliefhebbers, Coca Cola en Pepsi om de frisdrinkers en Microsoft en Apple om de computergebruikers. Apple gaat de strijd opnieuw aan, maar dit keer met een nieuwe tegenstander, en niet langer als underdog. Apple zal de komende jaren slag leveren met Google. De inzet: de smartphone- en tablet-eigenaar. En net als de battles van de vorige eeuw gaat het bij Apple vs. Google voor velen ook om een lifestyle.
Apple en Google staan symbool voor het debat over de toekomst van internet: wordt die een toekomst van een ‘gesloten’ internet, waarbij mensen vooral gebruikmaken van apps, of van een ‘open’ internet, waarbij een browser de belangrijkste toegangspoort tot informatie blijft. Wired verklaarde in augustus 2010: ‘het web is dood, lang leve het internet’. Omdat het internetgebruik verschuift van de pc naar mobiele apparaten, worden gespecialiseerde apps populairder, schreef hoofdredacteur Chris Anderson. ‘Omwille van de geoptimaliseerde ervaring op mobiele apparaten, zien gebruikers af van de voor algemene doeleinden ontworpen browser. Ze gebruiken het net, maar niet het web. Snel verslaat flexibel.’
Open versus gesloten
Het wordt vaak gezegd, dat Apple staat voor gesloten en Google voor open. Bij de BelCompany in Utrecht is het één van de eerste dingen die medewerkers Robin en Bas opmerken, beide eigenaar van een telefoon met Android, het besturingssysteem van Google. ‘De iPhone is niet slecht, maar iOS is een gesloten systeem’, zegt Robin. ‘Je kunt geen Flash gebruiken en je moet alles via iTunes doen.’ Zijn collega Bas: ‘Je kan in je Android-telefoon zoveel als je wilt aanpassen en customizen.’ Waarom kopen dan toch zoveel mensen een iPhone? Robin: ‘Het is een statussymbool. Veel mensen vinden hem mooi.’ Volgens de verkopers zijn de typische iPhone-bezitters van oudsher vaak mensen met een creatief beroep, zoals design of reclame. Android-gebruikers zijn toch vaker ‘ict-minded’.
Die twee type gebruikers herkent ook Siva Vaidhyanathan, cultuurhistoricus en auteur van het onlangs verschenen boek The Googlization of Everything. ‘Google is historisch gezien toegewijd aan de openheid van webcultuur, en Apple veel meer aan glad design’, zegt hij via Skype vanuit de Verenigde Staten. Android, dat is gebaseerd op open source, zou volgens Vaidhyanathan goed bij zijn eigen idealen passen. Maar omdat hij al sinds 1984 Macintosh-computers gebruikt, koos hij voor een iPhone. ‘Ik ben een aanhanger van open platforms, dus ik voel me altijd een beetje hypocriet over al mijn Apple-producten. Ik heb ook een iPad en de afgelopen tien jaar heb ik vijf of zes iPods gehad. Als je eenmaal binnen het Apple-systeem zit met je muziek, je agenda et cetera, dan is het zo makkelijk om bij Apple te blijven.’
Het gemak van Apple’s besturingssysteem iOS is voor veel mensen een reden om voor Apple te kiezen. Die vinden de ‘geslotenheid’ dan ook helemaal niet erg. Het woord ‘gesloten’ heeft een negatieve connotatie, maar betekent ook: stabiliteit, veiligheid en voor veel mensen gebruiksvriendelijkheid. Bij een van de Apple-winkels in Utrecht vinden ze de openheid van Android overschat.
‘Oké, de iPhone en iPad ondersteunen geen Flash. Maar zo spannend is Flash ook weer niet. Wanneer gebruik je dat nou echt?’ zegt verkoper Ron. ‘In een Android kun je inderdaad meer knoeien. Maar de iPhone is gewoon iets makkelijks en toegankelijks dat werkt. Heel veel mensen willen dat.’
Opmars van Android
De tijden dat Apple-fans zich moesten verdedigen voor hun product zijn al lang en breed voorbij. De iPhone is de onbetwiste voorloper op het gebied van smartphones geworden. In april gebruikte net iets meer dan de helft van alle Nederlanders die op mobiel internet zaten een iPhone, volgens cijfers van Statcounter.com. Maar dat percentage was de maanden daarvoor wel gestaag aan het dalen. Tegelijk zijn mobiele apparaten die zijn uitgerust met het besturingssysteem Android, van Google, een opmars begonnen. Elke maand klimt het Android-aandeel van de Nederlandse bevolking een paar procentpunten: in juli 2010 had 11 procent van de Nederlanders die een telefoon (of tablet) met internet had Android, en in april (2011) stond de teller al op 30. Daar staat tegenover dat Apple recentelijk de titel ‘meest waardevolle merk’ van Google heeft overgenomen; die eerste plaats had Google vier jaar lang in handen.
Lange tijd waren Google en Apple geen concurrenten van elkaar. Maar in 2007 kondigde Google aan dat het een open source besturingssysteem zou lanceren voor mobiele telefoons: Android. Het was een perfect gelegenheid voor Google om zijn idealen te combineren met zijn zakelijke belangen. Want Google-oprichters Sergey Brin en Larry Page zullen vast geloven in de idealistische noodzaak van een open systeem, het paste ook perfect in hun strategie. Al die populaire apps van Apple, daar heeft Google niets aan. Het is in Google’s economisch belang dat zo veel mogelijk mensen op het wereldwijde web surfen, omdat het bedrijf nog steeds het meeste geld verdient met zijn zoekmachine. En hoe meer mensen via Google online zijn, hoe meer gegevens Google kan verzamelen.
‘Het was heel slim van Google om de markt van mobiele besturingssystemen te betreden’, zegt Leander Kahney telefonisch vanuit Californië. Kahney is auteur van verschillende boeken over Apple en het blog en gelijknamige boek Cult of Mac. Hij ziet veel potentieel in de mobiele markt. ‘Meer mensen zullen een smartphone bezitten dan er ooit een pc hebben gehad. Dit is pas de ware personal computing revolution. De iPhone en iPad zijn veel meer een persoonlijke computer dan de pc was.’
Nog drie of vier jaar. Langer hoeven we volgens een voorspelling van Morgan Stanley niet te wachten voordat meer mensen zullen internetten met hun smartphone, dan op de pc. De markt is nog groter dan die voor de pc, omdat veel inwoners van armere landen het aanschaffen van een pc overslaan en direct een smartphone kopen. (Inmiddels zijn er in december 2013 meer mensen in Nederland die een smartphone bezitten dan een pc.)
Dit voorjaar (2011) bleek dat in Nederland inmiddels meer smartphones worden verkocht dan gewone mobieltjes. Van de Nederlandse smartphones waren in april vier op de vijf een iPhone of Android. Volgens Bart van de Casteel, internetmarketeer uit Roosendaal, is er zeker een tweestrijd tussen bezitters van die twee telefoons. ‘Ik heb zelf een HTC Desire met Android, dat vind ik erg goed werken. Een deel van mijn vrienden heeft een iPhone, een ander deel gebruikt Android. Die twee groepen maken meestal wel grappen over elkaar.’
Gek op Mac
Apple heeft jarenlang een heel trouwe aanhang gehad. Kahney schreef daar het boek Cult of Mac over. In het begin van de Macintosh-computer probeerden de Mac-fans softwareontwikkelaars over te halen om programma’s te schrijven die geschikt waren voor de Mac. En vooral in de jaren negentig, toen het niet zo goed ging met het bedrijf, was de groep duidelijk zichtbaar. Journalisten die negatief over Apple schreven, kregen honderden e-mails en talloze Apple-evangelisten brachten hun vrije tijd door in winkelcentra om de voordelen van een Macintosch computer boven een pc uit te leggen. Neurowetenschappers die voor het BBC-programma Secrets of the Superbrands werden geïnterviewd, onderzochten het brein van Apple-fan Alex Brooks. Wat bleek? Bij het zien van Apple-producten werden in zijn hersenen dezelfde ‘bits’ geactiveerd die bij gelovigen in actie komen als ze religieuze beelden zien.
‘De Cult of Mac heeft nu niet zo’n sterke identiteit meer’, zegt Kahney. ‘In de jaren negentig moesten Apple-fans elkaar ondersteunen om te voorkomen dat Apple failliet zou gaan. Dat gevaar is afgewend. De gebruikersgroep van Apple is nu veel diverser. Als je als Mac-fan een Apple Store binnenwandelt, denk je niet: hé, al die mensen zijn net als ik.’
Toch zijn er, vooral online, nog veel mensen die Apple-producten te vuur en te zwaard verdedigen. Denigrerend worden ze vaak Apple-fanboys genoemd. En er sinds kort zijn nu ook veel Android-fanboys.
‘Op onze blogs hebben enorme flame wars plaats tussen Android- en Apple-fans’, zegt Kahney. ‘Vooral technologie-geeks zijn aangetrokken tot Android-telefoons. Niet omdat ze een bepaalde telefoon nu zo goed vinden, maar omdat ze anti-Apple zijn en Steve Jobs haten. Android is de nieuwe underdog.’ Is er na de Cult of Mac nu ook een Cult of Android ontstaan? ‘Jazeker. Sterker nog, binnenkort lanceren we een Cult of Android website’, vertelt Kahney. (Inmiddels online.)
Waarom zijn mensen zo gepassioneerd over een telefoon? Kahney: ‘Deze apparaten zijn erg persoonlijk. Dus als je het apparaat aanvalt, val je ook de persoon aan die hem heeft gekocht.’
TechCrunch-blogger en zelfverklaard iPhone-liefhebber MG Siegler ondervond dat vorig jaar (2010). Op een negatieve recensie van de HTC EVO 4G (met Android) kreeg hij negenhonderd reacties, waarvan veel van Android-fans. ‘Voor de Android fanboys was het net alsof ik de meest recente incarnatie van hun verlosser had belasterd. Ze móesten reageren. En dat deden ze. Massaal.’ Maar Siegler vindt het juist wel mooi. ‘Passie is belangrijk. Als mensen kennelijk zoveel om Android geven, dan doet Google blijkbaar iets goed. Windows Mobile heeft nog nooit een dergelijke passie ingeboezemd.’
Hoewel Siva Vaidhyanathan veel kritiek heeft op Google, vindt hij het goed dat het bedrijf de stap naar smartphones heeft gemaakt. ‘Het feit dat Google de mobiele markt heeft betreden, heeft Apple eerlijk gehouden. Het feit dat twee bedrijven van vergelijkbare grootte hier strijden, voorkomt een monopolie. Het zou een slechtere situatie zijn geweest als Google de mobiele markt niet had nagestreefd.’
En hoewel beide bedrijven problemen hebben met bijvoorbeeld privacy (in het Accept or Decline-onderzoek van Bright kregen ze allebei het rapportcijfer 4 voor hun gebruikersvoorwaarden) zijn ze minder ‘evil’ dan Microsoft was. Kahney: ‘Bill Gates was niet erg geïnteresseerd in goede producten, maar wilde markten domineren. Bij Google en Apple staat het product veel meer centraal.’
Just good friends?
De relatie tussen Google en Apple was er ook lange tijd een van wederzijdse bewondering. De topmannen gaven elkaar regelmatig complimenten en prezen elkaars innovativiteit – tot twee jaar geleden combineerde Google-topman Eric Schmidt zijn werk bij Google zelfs met een functie als bestuurslid bij Apple. Maar recentelijk wordt er steeds vaker met modder gegooid. Apple-baas Steve Jobs zei over de meerdere app stores die er voor Android werden ontwikkeld (naast Google’s eigen Android Market zijn ook Android-app-winkels aangekondigd door Amazon, Verizon en Vodafone) dat het ‘een rommeltje’ gaat worden. En Android-topman Andy Rubin vergeleek Apple met de dictatuur van Noord-Korea.
Het wordt nog veel erger, voorspelt Leander Kahney. ‘Things will get ugly, omdat er zoveel geld mee gemoeid is. We zullen nog wel wat meedogenloze tactieken zien.’ Kahney denkt echter niet dat er één systeem zal overwinnen. ‘Ik denk dat het meer zal zijn zoals in de game-industrie, waar je drie grote concurrenten hebt die min of meer gelijkwaardig zijn en haasje-over spelen. Dan is Sony weer een tijdje groter, dan Xbox, dan weer Nintendo.’
Mogelijk krijgt de strijd om het mobiele front nog een derde concurrent: Amazon. Het gonst al enige tijd van de geruchten dat Amazon een eigen tablet zal produceren. Waarom anders heeft Amazon zijn eigen app-winkel? Waarom zei Amazon-topman Jeff Bezos niet ‘geen commentaar’ op een vraag over een Amazon-tablet, maar ‘stay tuned’? Als dat zo is dan wordt het interessant om te zien hoe Google daarmee omgaat. Wat als de Android-app-winkel van Amazon het veel beter gaat doen dan die van Google? Of als Google Search op de Amazon-tablet wordt vervangen door Bing? Google, blogt Siegler, ‘zal terugvechten. Misschien met de wortel. Misschien met de stok.’ Hoe dan ook wordt het een boeiend gevecht.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Bright nummer 40, juni-juli 2011.
