In Amerika zijn God en de regering met elkaar getrouwd. Voordat je daar president kunt worden, moet je dus eerst aan het volk laten zien dat je een diepgelovig persoon bent. Dat weet iedereen met een beetje ambitie, en Donald Trump dus ook. Daarom hoor je hem al jarenlang over zijn christelijke overtuiging opscheppen: ‘I’m a very good Christian!’
Maar met het christendom kun je alle kanten op. Dat bleek al in de campagnetijd van Trump, toen hij ineens zijn favoriete Bijbeltekst moest noemen op de radio. ‘Oog om oog’, zei hij. En hij voegde toe dat dat wel een beetje negatief klonk, maar dat als je keek naar wat er met het land gebeurde… Hoe mensen allemaal misbruik maken van ‘ons’… Dat je dan een stevige en sterke houding moet aannemen. Zero tolerance, zoiets. En dat allemaal geïnspireerd door de Bijbel.
Lelijke geweldsspiraal
Met deze favoriete Bijbeltekst van Trump is één probleempje dat hij even over het hoofd zag. Het lijkt namelijk de minst favoriete Bijbeltekst van Jezus te zijn geweest. Jezus was een fervent aanhanger van de heilige teksten, maar precies deze sprak hij tegen. Waarschijnlijk omdat hij inzag dat ‘oog om oog, tand om tand’ tot een lelijke geweldsspiraal kan leiden.
De laatste maanden werd het Amerikaanse asielbeleid zo hardvochtig dat men kinderen van hun ouders ging scheiden. Dat leidde tot een nieuwe golf van kritiek, en dus had Trumps regering zwaarder geschut nodig. Dat vonden ze -wederom- in de vorm van Bijbelteksten. Toen Trumps hoofdjurist Jeff Sessions niet meer wist wat hij tegen zijn criticasters moest zeggen, parafraseerde hij de apostel Paulus. ‘Je moet de wet gehoorzamen, want de regering is door God zelf ingesteld’. Een bekend argument waarmee regeringen in vrome bewoordingen willen zeggen dat de burgers hun kop moeten houden omdat God anders boos wordt. Het werd door eerdere regeringen gebruikt gebruikt om slavernij en andere ellende te verdedigen. ‘Kritiek op ons is kritiek op God!’
Trumps televisiedominee
Deze week maakte televisiedominee Paula White het nóg erger. De officieuze hofpredikant, die niet lang geleden een peperduur appartement in de Trump Tower bezat en Donald Trump zou hebben bekeerd, begon over Jezus. Volgens de Bijbel is Jezus als baby naar Egypte gevlucht voor een moorddadige koning. Hij en zijn familie waren dus politieke asielzoekers. Maar Paula White ziet dat net even anders: volgens haar heeft Jezus inderdaad in Egypte gewoond, maar níet illegaal. Als hij illegaal was gevlucht, was hij immers zondig geweest en kon hij nooit de christelijke verlosser zijn. Met die opmerkingen bereikt White twee dingen. Ten eerste: dat we Jezus niet meer met hedendaagse vluchtelingen kunnen associëren. Ten tweede: dat het breken van de wet wéér wordt gelijkgesteld aan zondigen tegen God zelf.
Ontaard christendom
Is dit allemaal goed christendom? Wat mij betreft is het het tegenovergestelde. De Bijbelverhalen kiezen constant en consequent om mee te leven met de thuisloze, landloze, ontheemde. Abram, bij wie alles begon, was een zwerver zonder land. Zijn kleinkind was verhongerd als hij geen asiel had gekregen in Egypte. Mozes, de grote man van het jodendom, leidde een migrantenvolkje weg uit een slavenbestaan. Intussen brak hij allerlei wetten, als rebelse opstandeling, en God vond het mooi. En als Egypte in het jaar 0 hetzelfde asielbeleid als Donald Trump had gevoerd, was Jezus in zijn thuisland als baby’tje vermoord en hadden we nooit een christendom gekend.
Waarom keert het christendom zich nu, in Amerika, tégen asielzoekers? Dat is omdat het een perverse machtsgodsdienst is geworden. Kerk en staat zijn nauw verbonden, het is chic om jezelf christen te noemen en dús is de functie van het christendom: het ondersteunen van de gevestigde orde. Als die gevestigde orde de regering-Trump is, dan blijken ontelbaar veel christenen buigzaam genoeg te zijn dat om zijn beleid met Bijbelteksten te verdedigen. Het zou lachwekkend zijn als het niet zo’n gotspe was.
De ‘C’ van CDA en ChristenUnie
In Nederland werkt het net weer anders. Als meest geseculariseerde land van West-Europa hebben we geen christelijke meerderheid meer. De premier wordt niet naar zijn of haar geloof gevraagd en begint niet constant over God om grote massa’s stemmers te bereiken. Het afschaffen van de dividendbelasting is nooit in verband gebracht met Bijbelteksten, ook niet door Gert-Jan Segers. Het christendom is in Nederland niet meer mainstream, geen ‘bewijs van goed gedrag’ en geen legitimatie van de machthebber om te doen wat-ie wil. En dat is een godsgeschenk: het is een kans om te herontdekken wat er gebeurt als het christendom als dwars tegengeluid wordt ingezet.
Zo herontdekte AD-columnist Nynke de Jong deze week de kracht van haar christelijke jeugd. Het geloof heeft ze losgelaten, maar er zijn dingen die ze nooit verleerd heeft. ‘Een beetje menselijkheid, een snufje naastenliefde’, noemt ze het. Met dat in het achterhoofd kijkt De Jong naar het verhaal van het gezin dat vorige week uit ons land werd gezet, naar Oekraïne. En ze verwijt de regeringspartijen met de ‘C’ in hun naam dat zij dat hebben laten gebeuren. Dat ze op de regels teruggrijpen. Want Nynke de Jong snapt: een christen die goed heeft opgelet doet niet aan ‘regels zijn regels’ wanneer die regels liefdeloos en wreed zijn.
Vadsig regelfetisjisme
Ze was niet de enige die zich liet horen. Ook vanuit de achterban van de ChristenUnie gingen veel verontruste stemmen op toen het bericht over de uitzetting naar Oekraïne bekend werd. Zo veel, dat Kamerlid Joël Voordewind een verklaring moest schrijven waarin hij zegt dat het inderdaad een rotdag was. Dat hij het liever anders had gezien. Dat hij zich in zal blijven zetten voor een rechtvaardiger asielbeleid.
En dat zegt iets moois over religie in ons land. Hoe meer het christendom naar de marge verdwijnt, hoe scherper het is. Hoe minder het christendom zich als fatsoenlijke staatsgodsdienst gedraagt, des te minder wordt de Bijbel ingezet voor vadsig regelfetisjisme. In Amerika staat Donald Trumps beleid misschien gelijk aan Gods wil. In Nederland komen christelijke politici er niet mee weg om te zwijgen wanneer er kinderen worden gedeporteerd. Godzijdank.
***
Alain Verheij
schreef het boek ‘God en ik: wat je als weldenkende 21e-eeuwer kunt leren van de Bijbel’. Hij is theoloog, spreker en schrijft zeer regelmatig voor Reporters Online op Blendle/Cafeyn.
Lees verder:
‘Waarom populisten niet zo met het christendom moeten flirten‘.
‘Waarom Jeruzalem zo belangrijk is voor de christenen rondom Trump’.
‘En toen schreef ik opeens een boek over de Bijbel…’
