In de peilingen doet de N-VA het niet best. Het ligt rond de 5 à 6% achter op het extreemrechtse Vlaams Belang (VB). Op Vlaams niveau wordt het de vraag of VB mee gaat regeren. Rond de partij geldt nog steeds een cordon sanitaire. N-VA zou dat kunnen doorbreken, maar De Wever wil daar vooralsnog niets van weten. Op federaal niveau kan VB meeregeren helemaal vergeten, omdat geen enkele Waalse partij ermee in zee wil. En zo heeft N-VA voor de vierde keer op rij de sleutels in handen van de Vlaamse deelname in de federale regering. Een deelname die vooraf verre van beklonken is vanwege de Waalse afkeer van N-VA. Een afkeer die te maken heeft met de standpunten van De Wever.
Confederalisme
Bart De Wever heeft het niet op de Walen. Niet op hun manier van politiek bestuur. Hij verwijt de opeenvolgende Waalse regeringen potverteren op de kap van de Vlamingen. Daarom is N-VA ook voor een boedelscheiding. Vlaanderen en Wallonië die ieder hun eigen weg gaan en federaal alleen nog datgene gezamenlijk doen wat niet te scheiden valt. Defensie bijvoorbeeld. Zijn recept voor die boedelscheiding heet confederalisme.
Helaas voor De Wever krijgt hij van niemand de handen op elkaar voor dit idee. Niet van de Walen, maar ook niet van de andere Vlaamse partijen. Zelfs niet van VB dat aast op Vlaamse onafhankelijkheid. Iets wat N-VA in wezen ook nastreeft. De Wever weet echter dat dit zo mogelijk nog onrealistischer is om te realiseren. Als tijdelijk alternatief voor het confederalisme boost De Wever de laatste tijd een ander idee. Dat van een mini-regering.
Zie het als een zakenkabinet dat in een beperkte tijdsduur, twee jaar, de meest urgente problemen in België zou moeten aanpakken. Migratie en vooral de uit de hand gelopen financiën. Hij is bereid zijn huidige burgemeesterspost van de stad Antwerpen op te geven om zo’n regering te leiden.
N-VA en regeringsformatie geen gelukkige combinatie
Regeringsformaties en Bart De Wever zijn geen gelukkige combinatie. Dat komt omdat de persoon De Wever slecht ligt in Wallonië. De Walen vormen daarom liever een federale regering met de traditionele Vlaamse zusterpartijen van socialisten, christendemocraten, liberalen, groenen. Omdat deze partijen tegenwoordig bij lange na geen 50% meerderheid meer behalen in Vlaanderen, zelfs niet bij elkaar opgeteld, verwijt De Wever ze de stem van de Vlaamse kiezer te verkwanselen. Met die houding maakt hij zich bij zijn Vlaamse collega’s evenmin populair. Op gewestelijk en lokaal niveau regeren ze wel gewoon samen met N-VA.
Bij de regeringsformatie in 2010/2011 zette De Wever zichzelf uiteindelijk buitenspel door zijn anti Waalse houding. De regering Michel van 2014 bracht N-VA in de regering. Een unicum. De Wever moest wel zijn communautaire plannen in de ijskast zetten. Aan Waalse kant stapten uiteindelijk alleen de liberalen van MR mee in het bootje, dankzij die ijskast. Wat niet in dank werd afgenomen door de Parti Socialiste, PS. Vanwege de moed van MR kregen zij van De Wever het premierschap aangeboden. Een gelukkig huwelijk was het lang niet altijd, maar de regering Michel maakte bijna de hele rit vol.
Tijdens de formatieonderhandelingen na de verkiezingen van 2019 leek het heel even in de lucht te hangen dat De Wever zijn staatsrechtelijke zin zou krijgen. Hij ging op een gegeven moment onder vier ogen onderhandelen met zijn grootste Waalse tegenpool, Paul Magnette van de PS. De Wever probeerde toen al af te komen van de huidige staat België. Magnette hoorde hem aan, bleef vriendelijk en beleefd. Persoonlijk konden de twee nog wel door één deur, politiek dan weer totaal niet. Magnette besloot vrijwel direct niet in het verhaal mee te gaan. N-VA stond opnieuw buitenspel en kon voor de zoveelste keer fulmineren over kiezersbedrog door de andere Vlaamse partijen die uiteindelijk met de Waalse zusterpartijen de huidige Vivaldi regering vormden.
Formatie 2024
Het wachten is natuurlijk op de uitslag van alle verkiezingen op 9 juni. De uitkomsten in Vlaanderen en Wallonië bepalen het politieke speelveld voor de federale regeringsformatie. Aan Waalse kant vallen in de peilingen niet veel opmerkelijke zaken te noteren. PS blijft de grootste. MR doet goed mee en de christendemocraten, Les Engagés, zitten sinds tijden weer een beetje in de lift. PVDA, extreemlinks, doet het in beide landhelften goed. Extreemrechts is een zo goed als onbekend verschijnsel in Wallonië.
De spanning zit in Vlaanderen. Vlaams Belang gaat al jaren ruim aan kop, zelfs ondanks recente schandalen rondom Chinese spionagepraktijken waarbij partijkader was betrokken. N-VA komt in de peilingen niet meer in de buurt van VB, maar blijft wel met afstand de op een na grootste partij. Christendemocraten en socialisten blijven steken tussen de 10 en 15%, de liberalen rond de 10% en Groen moet bijna gaan vrezen voor de kiesdrempel van 5%. Die laatste vier genoemde partijen maken ook alle deel uit van de huidige Vivaldi regering.
Verkiezingen zijn binnen een dag gepiept. Het vormen van de diverse regeringen in België neemt langer in beslag, met de vorming van de federale regering Di Rupo in 2010/2011 als absoluut triest record. Het duurde 541 dagen voordat Di Rupo als premier aan de slag kon. De vorming van de Vivaldi regering duurde niet veel korter. Als excuus kon toen worden opgevoerd dat het land met de coronacrisis kreeg te maken. Hoelang gaat de regeringsformatie in 2024 duren?
Daar vallen vooraf geen voorspellingen over te doen. Een ding is zeker: mocht De Wever alsnog overstag gaan en op Vlaams niveau met VB gaan regeren, daar willen ze niets liever, kan hij al zijn plannen op federaal niveau verbranden. Dan is ook hij bij de Walen persona non grata. Zover zal hij het normaal gesproken dus niet laten komen. Maar verder? Confederalisme? Niemand wil eraan. Mini-regering? Geen van de andere partijen ziet er iets in.
Zolang De Wever echter op zijn strepen blijft staan in deze, gijzelt hij aan Vlaamse kant welke samenstelling van een federale regering dan ook. De andere Vlaamse partijen zullen te klein zijn om N-VA meteen buiten te sluiten. De vraag is in hoeverre zij in 2024 opnieuw het lef zullen hebben De Wever uiteindelijk te laten vallen en zonder hem in een federale regering te stappen. Een nieuwe federale regering voor het einde van het jaar lijkt op voorhand een utopie.
