“Objectieve journalistiek bestaat niet,” verkondigt Arife Köse, freelance journalist in Turkije, vol vuur tijdens een workshop van Nederlandse en Turkse journalistiekstudenten. Twee groepen van de Hogeschool Utrecht en de Ankara Universiteit discussieerden twee keer twaalf dagen over verschillende journalistieke thema’s in het kader van de uitwisseling ‘Beyond (Y)our World’, georganiseerd door Free Press Unlimited en LokaalMondiaal. Daarin raakten ze zich bewust van het enorme verschil in journalistieke vrijheid tussen Nederland en Turkije en de verschillende manieren van journalistiek bedrijven die dat met zich meebrengt.
Gevoelige thema’s niet behandeld
Het viel Puck van den Hoogen, student journalistiek aan de Hogeschool Utrecht, bijvoorbeeld op dat je bepaalde thema’s in Turkije simpelweg niet kúnt behandelen: “Toen we vorige maand op bezoek in het Turkse parlement een paar kritische vragen over de Koerdische kwestie stelden, begonnen de parlementariërs om het antwoord heen te draaien. Ik heb begrepen dat het bij nieuwsmedia met andere gevoelige thema’s net zo werkt.” Ook was ze in Ankara getuige van grote studentenprotesten, die hardhandig door de politie werden neergeslagen. “Zoiets is in Nederland onvoorstelbaar,” aldus Van den Hoogen.
Tijdens een politiek en cultureel programma maakten de studenten kennis met elkaars cultuur en behandelden ze politieke en sociale thema’s die er in Nederland en Turkije spelen. Hoewel ze het niet altijd met elkaar eens waren, kwamen hier wel alle onderwerpen ter tafel. Bovendien hadden de studenten in het tweede deel van de uitwisseling tijd om aan hun eigen journalistieke producties te werken. Zo reisde Sebas Bouquet af naar Cyprus toen de financiële chaos daar tot een kookpunt kwam. “Het was een prachtige reis door een land dat voor de wereld niet bestaat (Turkse Republiek Noord-Cypus, red.),” vertelt hij enthousiast.
(Zelf)censuur en freelance journalistiek
De Turkse Arife Köse werkt voor verschillende kranten, waaronder het liberale Radikal en de anti-establishmentkrant Taraf. Door freelance te werken, probeert ze de (zelf)censuur te omzeilen. “Er is veel zelfcensuur in Turkije. Mensen zijn bang om hun baan te verliezen als ze thema’s behandelen die hun bazen niet bevallen.” Journalistiek is ‘big business’ in Turkije en mediabazen hebben vaak belangen die verstrengeld zijn met de politiek en met grote bedrijven en industrieën.
“Onlangs werd Hasan Cemal, één van Turkije’s meest prominente journalisten, ontslagen door de krant Milliyet, omdat hij een kritische column schreef over de houding van premier Erdogan jegens de media,” vervolgt Köse. “Sindsdien schrijft hij voor het internetplatform T24.com. Het is mooi om te zien dat informatie ondanks de censuur toch zijn weg naar buiten vindt. Door als freelance journalist te werken ben ik minder kwetsbaar. Als de ene opdrachtgever m’n verhaal niet wil, bied ik het aan bij de volgende. Helaas staat de freelance journalistiek in Turkije in de kinderschoenen. Er zijn geen organisaties die onze belangen behartigen en het is moeilijk om rond te komen,” aldus Köse.
Objectieve journalistiek? De botsing van twee werelden
Eén van de onderwerpen, waarover de meningen sterk uiteenliepen, was de vraag of objectieve journalistiek bestaat. Waar de Nederlandse studenten wel in een objectief verhaal leken te geloven, was dat gevoel veel minder sterk aanwezig bij de Turkse studenten.
“Als ik een verhaal schrijf over de Koerdische kwestie, ga ik echt niet bij het leger langs om te vragen hoe zij erover denken. Dat horen we namelijk al de hele tijd. De verschillende stemmen hebben nu eenmaal geen gelijk gewicht in de media,” aldus Köse. Discussieleider Robert Slagt vertegenwoordigde de ‘Nederlandse’ mening door uit te leggen dat, hoewel iedere journalist inderdaad altijd subjectieve keuzes maakt, je toch altijd moet proberen de schijn op te houden een objectief verhaal te schrijven. Hij leek de Turkse studenten, die een zeer gepolariseerd medialandschap gewoon zijn, gezien hun weifelende blikken niet te hebben overtuigd.
Organisator Ruken Baris kijkt tevreden terug op een "leerzame" uitwisseling: “Discussies als deze over objectieve journalistiek maakten het een geslaagde uitwisseling, waarin twee verschillende werelden samenkomen en waarin zowel de Turkse als de Nederlandse studenten hun wereldbeeld hebben zien veranderen.”
Eerder verschenen op De Buitenlandredactie, 1 mei 2013
