Contagious, Communicable en Transmissable
Met meer dan een dozijn jeukende insectenbulten aan armen en benen, schaf ik spray, zalf en stiften aan. Op hardhandige wijze ervaar ik tijdens de vakantie dat het niet eenvoudig is om insecten te ontlopen. Dat geldt ook voor medereizigers, waarmee ik mijn ervaringen kan delen. Laat ik nu juist deze vakantie het boek Besmet te hebben uitgekozen om te lezen. Dat boek van 330 pagina’s dateert uit 2010 (onder meer van de hand van Arko Oderwald met wie ik contact had).
Verbinding
Het boek biedt een interessante kijk op het begrip besmetting. Besmetting betekent een vorm van verbinding. Gewild of ongewild. Om de haverklap wordt het woord in onze taal gebruikt. Zo las ik vandaag dat aardbeien juist nu heerlijk zijn, maar dat een aangetaste aardbei snel verwijderd moet worden, ‘omdat anders de andere aardbeien worden besmet’. Ook vandaag een artikel over de Tweede Wereldoorlog waar het gaat over onderduikers. Ze kunnen maar beter niet naar een bepaald adres gaan, want ‘dat is besmet’. Dat kan dan gaan om inkwartiering van Duitse soldaten, maar wellicht ook babbelzieke en onbetrouwbare bewoners. En we weten maar al te goed hoe we krap aan een Grexit zijn ontkomen. Zeker heeft meegespeeld dat politici bang waren voor ‘besmetting’ van de Griekse onrust naar andere Zuid-Europese landen zoals Spanje of Portugal.
Diversiteit
Om terug te komen op het boek. Waar wij spreken over besmet, heeft het Angelsaksische taalgebied meer uitdrukkingsvormen zoals contagious, communicable en transmissable zoals in Besmet omstandig wordt uitgelegd. Pakken we het zakenregister erbij dan zien we waar overal de term besmetting opduikt. Zo lezen we onder de letter C, drie verwijzingen: cholera, code van Neurenberg en contactpsychose. Wat een diversiiteit. Gaan we terug in de tijd, dan zien we dat besmetting sterk verbonden is aan het begrip zonde. Dat speelde bijvoorbeeld bij melaatsheid. Patiënten kwamen in een volstrekt sociaal isolement terecht. Bijzonder interessant is om te lezen hoe het begrip besmetting ook in onze tijd kan leiden tot buitensporige reacties. Denk aan maatregelen rond de Mexicaanse griep of Vogelgriep. De overdracht van dier op mens (zoonose) is ook zo’n voorbeeld. Anderzijds ervaren sommige mensen een zekere verbondenheid onderling of met de leefomgeving door (de kans op) besmetting! De opmerkelijke lotsverbondenheid bij aidspatiënten komt in het boek ter sprake. Het fenomeen leidt ook tot literaire hoogstandjes zoals bij Gabriel Garcia Marquez (cholera) of Camus (pest).
…besmetting wordt daardoor ook als metafoor gebruikt, bijvoorbeeld omdat ook verhalen (en you tube filmpjes die viral gaan) besmettelijk kunnen zijn (Arko Oderwald)
Terrorisme
Inmiddels zijn we op twee derde van het boek aangeland met de titel ‘ besmet door ideeën’. Ik heb dat gedeelte met grote aandacht gelezen, maar dat kan ook te maken hebben gehad doordat ik inmiddels minder geplaagd werd door de bulten! Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de paranoia rond het communisme in het Amerika van na de Tweede Wereldoorlog. Maar ook opmerkelijk hoe zowel het goede als het kwade besmettelijk kunnen zijn. Het zogenaamde Werther effect (navolging van suïcide iconische persoon) past ook in het rijtje. Genoemd wordt Kurt Corbain. In het laatste hoofdstuk gaat het over de (aanstekelijke) angst voor bijvoorbeeld terrorisme, buitenaards leven en Q koorts. Als ik het boek dichtsla kan ik niet anders zeggen dan dat we als mens op velerlei wijze te maken hebben met besmetting en daar ook de gevolgen van ondervinden. Het brengt mij ook weer terug bij de werkelijkheid, want juist tijdens de vakantie lees ik dat het RIVM (rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu) aankondigt dat in Nederland het monitoren, opsporen en vernietigen van de (exotische) tijgermug een nieuwe fase ingaat.
RIVM: ‘Er is een geringe kans dat de Aziatische tijgermug door de steken virussen van bepaalde infectieziekten overdraagt zoals dengue (knokkelkoorts) en chikungunya’
Door wat voor muggen ben ik eigenlijk belaagd? Gelukkig is Spanje misschien nog veilig….
NB. De uitgever (De Tijdstroom) heeft uw columnist een exemplaar van Besmet ter beschikking gesteld, een uitgave uit de reeks literatuur en geneeskunde.
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering voor Jan Taco te Gussinklo laten zien door een kleine bijdrage te doen.
