Vreemde man klopt aan bij een chique villa in het bos. Hij vraagt om een douche. De vrouw des huizes twijfelt, maar haar man mept de buitenstaander tegen de grond. Even later zal zij de passant alsnog binnenlaten en verwennen met een warm bad. Het betekent het begin van veel ellende.
Horror
Iedereen die zijn horrorklassiekers kent, weet dat je nooit een vreemde in je huis moet laten. Hoe kwetsbaar en fragiel ze er ook uitzien. Aan de filmregisseur de opdracht, om de kijker ondanks dit vaste stramien te verrassen. Laat dat maar aan Alex van Warmerdam over, die in Borgman alle horrorwetten aan zijn laars lapt.
Vampier
Vampiers kunnen alleen een huis betreden, als zij door de bewoner zijn binnengelaten. Die eerste stap is essentieel. Borgman, gespeeld door de Vlaming Jan Bijvoet, blijkt geen bloedslurper te zijn, maar dat hij door duistere machten bezeten is, daar twijfel je niet aan. (Motto van de film: ‘En zij daalden op aarde neer om hun gelederen te versterken’). Borgman kan dromen beïnvloeden, de kindertjes verleiden, honden manipuleren en mensen met één soepele polsbeweging doden.
Apocalyps
Borgman is niet alleen. In het begin van de film worden hij en zijn kompanen opgejaagd door priester Pierre Bokma en andere buitenlui. Uiteindelijk belandt Borgman bij het ideale gezin van Marina (Hadewych Minis) en Richard (Jeroen Perceval). De krachtstrijd om de macht in het gezin over te nemen van nouveau riche Richard, bepaalt het middendeel van de film, geheel volgens de horrortradities. Langzaam wordt naar een climax toegebouwd, niets wordt uitgelegd maar veel gesuggereerd. Als broodmagere honden in de villa langskomen, fluistert Borgman: ‘jullie zijn te vroeg’. Waarvoor, weten we niet. De Apocalyps?
Betonblok
In tegenstelling tot Michael Hannekes Funny Games (gezin overvallen door sadistische tieners) heeft Van Warmerdam gelukkig wel gevoel voor humor. Droogkomisch worden gruwelijkheden als het in betonblokken dumpen van lijken in beeld gebracht. De vluchteling Borgman draagt zijn spullen in een keurig sporttasje, iedereen is overdreven correct en nergens wordt de kijker op gore toestanden getrakteerd. Annet Malherbe combineert haar komische uitstraling met een duistere, vileine bijrol.
Familienest
Absolute topper in de film is niet een personage maar de villa. Van Warmerdam heeft door Geert Paredis een ultramodern huis laten bouwen voor de film. Warme materialen moeten een warme uitstraling geven, maar falen door de ruime opzet van het huis en de bijbehorende leegte. Wat een ideaal nestje had moeten zijn, vertoonde al de nodige mankementen vóór Borgmans komst. Het huis toont in zijn puurste vorm de spelonken en kronkels van Alex’ brein.
Anticlimax
De uiteindelijke Apocalyps komt nauwelijks in beeld. De confrontatie tussen huisvader Jeroen en indringer Borgman heeft weinig om het lijf. Van Warmerdam gelooft niet in het geven van antwoorden en oplossingen, het gaat hem om de vragen. Maar daarmee gaat de film wel een beetje als een nachtkaars uit. Waarom niet priester Pierre Bokma en zijn mannen laten terugkomen? Van Warmerdam speelt met onze verwachtingen en levert de beste anticlimax van het jaar. Of dat genoeg is om kijkers tevreden de 150 bioscoopzalen te laten verlaten, is nog maar afwachten. Een zegetocht in het internationale arthousecircuit is na de première in Cannes onvermijdelijk. En een definitieve filmdoorbraak voor de excellerende Hadewych Minis ook.
