Vanwege het enigszins open einde van Het geluid van de nacht werd María Dueñas vaak gevraagd of ze van plan was een tweede deel te schrijven over de karaktervolle Sira. Nooit had ze plannen daartoe, maar toch is er nu Sira, een roman waarin – de titel zegt het al – opnieuw de hoofdrol is weggelegd voor de vrouw die tien jaar geleden de harten stal van miljoenen lezers.
Speelde die eerste roman zich af in onder meer Spanje en Marokko tegen de achtergrond van de Spaanse Burgeroorlog en Tweede Wereldoorlog, ook in dit nieuwe boek wordt Sira door een wervelende reeks gebeurtenissen meegevoerd, nu naar Jeruzalem, Londen, Madrid en Tanger. Sira is inmiddels getrouwd en woont met haar man, die een missie voor de Britse inlichtingendienst moet volbrengen, in Jeruzalem.
Terwijl zij hoogzwanger is, komt hij om bij de bomaanslag van 22 juli 1946 op het King David Hotel, waar de Britten kantoor hielden. De aanslag is bedoeld als protest tegen het Britse bestuur in de regio.Verslagen trekt Sira zich met haar baby terug in het huis van haarschoonmoeder in Londen, maar dat bevalt haar niet lang. Als ze door de Britse geheime dienst wordt gevraagd voor een missie, het observeren van de Argentijnse first lady Evita Perón tijdens haar bezoek aan Europa, stemt Sira daarmee in.
Tot haar ongenoegen kruist haar weg met die van haar vroegere liefde Ramiro, die haar ooit in de steek heeft gelaten en met grote schulden heeft opgezadeld. Ook nu levert hij haar een afschuwelijke streek.
Hoewel Dueñas veel aan Sira te danken heeft, lag het nooit in de bedoeling een vervolg te schrijven op haar succesvolle debuut. ‘Na het enorme succes van mijn eerste roman heb ik een paar jaar de wereld over gereisd om overal over de roman en dat personage te praten,’ vertelt Dueñas, roerend in haar koffie verkeerd. ‘Daarna hadden zowel Sira als ik rust nodig, een pauze van het samenzijn. Ik schreef andere boeken, met andere hoofdpersonen, en was helemaal niet van plan nog terug te keren naar haar. Maar tijdens een reis naar Tanger – ik kom graag in Marokko – realiseerde ik me dat daar zoveel verhalen voor het oprapen liggen. En ook dat Sira dan de hoofdpersoon moest zijn. Want dat gebied is nu eenmaal háár territorium.’
U spaart haar niet. Wat heeft ze u aangedaan dat u het haar zo verschrikkelijk moeilijk maakt?
Dueñas moet lachen. ‘Nee, dat klopt. Ik wilde niet dat ze een comfortabel leventje zou hebben als moeder en huisvrouw, ze moest wel een beetje lijden. Dat maakt haar leven rijker en betekenisvoller. Je weet pas wat je waard bent, waar je toe in staat bent, als je door het leven op de proef wordt gesteld en de omstandigheden je dwingen in actie te komen. Ik wilde Sira in een paar interessante persoonlijke en relevante historische situaties plaatsen die mij de gelegenheid boden te onderzoeken wat daar na afloop van de Tweede Wereldoorlog allemaal gebeurde. Zo laat Sira ons zien hoe de wereld destijds was.’
Wat interesseerde u bijvoorbeeld aan de naoorlogse situatie in Palestina?
‘Over die jaren is weinig geschreven met de blik van een buitenstaander. Vrijwel alles wat ik las was geschreven door historici vanuit het Israëlische standpunt, dan wel vanuit het Palestijnse standpunt. In de literatuur vond ik ook weinig over die periode. Op de plekken waar ze leeft, is Sira altijd een nieuwkomer. Omdat zij geen onderdeel is van de wereld die haar omgeeft, kan ik ernaar kijken met haar onbevangen, frisse blik.’
U moet ook voor dit boek weer veel research hebben gedaan.
‘Absoluut, en dat vind ik ook een heerlijk onderdeel van mijn werk. Ik gebruik van alles, van wetenschappelijke artikelen, boeken en kranten, tot documentaires, biografieën en romans. Ook zoek ik veel praktische zaken uit, zoals het menu van restaurants uit die tijd of de dienstregelingen van luchtvaartmaatschappijen. Alles wat maar kan bijdragen aan de sfeer en achtergrond.
Ik schrijf alleen over steden die ik heb bezocht, en ga daar dan opnieuw naartoe, omdat er in de tussentijd weer veel is veranderd. Voor dit boek ging dat niet. Ik heb het geschreven in 2020 en wilde naar Jeruzalem en Londen, maar dat was niet mogelijk vanwege Covid. Gelukkig ken ik die steden wel, want ik was er al eens geweest, alleen had ik toen nog niet het idee om dit boek te schrijven.
Mijn boeken zijn geen historische romans, maar romans met een historische achtergrond. De geschiedenis is van invloed op het leven van mijn personages, maar hun persoonlijke leven is belangrijker dan de historische gebeurtenissen.’
In uw romans, en in meer Spaanse literatuur, speelt de Spaanse Burgeroorlog een rol. Waarom is dat nog altijd een belangrijk thema?
‘Na die oorlog, die begon in 1936 en eindigde in 1939, kwam dictator Franco aan de macht en bleef dat tot zijn dood in november 1975. Spanje heeft veertig jaar de gevolgen van die oorlog gevoeld, en sommige gevolgen zijn nu nog merkbaar. In 2007 bijvoorbeeld werd de Wet op de historische herinnering aangenomen, waardoor slachtoffers van de oorlog en de dictatuur in aanmerking komen voor schadevergoeding en eerherstel. Franco lag begraven in een grote kerk, die hij heeft laten bouwen door dwangarbeiders, gevangenen van de burgeroorlog. Nog maar drie jaar geleden hebben zijn nabestaanden hem moeten herbegraven op een meer private plek. Nog niet alle wonden zijn geheeld, en literatuur besteedt daar aandacht aan. Er zijn nog zoveel verhalen die moeten worden verteld.’
Uw boeken worden in uw eigen land genegeerd door literaire critici. Steekt dat?
‘Niet door álle critici, hoor, maar wel door een aantal. Dat maken meer schrijvers mee, vooral auteurs van mijn uitgeverij, omdat het een “commerciële” uitgeverij is en bepaalde critici daar een hekel aan hebben. Ach, dachten sommigen, een boek over een eenvoudig naaistertje, wie kan dat kleine wereldje van vrouwen nou wat schelen? Het geluid van de nachtwas destijds het bestverkochte boek van het jaar, er zijn meer dan een miljoen exemplaren van verkocht. Maar in sommige kranten werd het niet eens genoemd, alsof het niet bestond. Dat vind ik een belediging voor al die honderdduizenden lezers. En trouwens ook voor mijn uitgever en redacteur.’
Een andere schrijver zei eens: easy reading is hard writing. Met andere woorden: het is helemaal niet makkelijk om een boek te schrijven dat makkelijk wegleest.
‘Daar ben ik het helemaal mee eens. Als schrijver probeer je voortdurend je stijl te verbeteren en je werk toegankelijk te maken voor een breed publiek. Maar aan elke scène, elk hoofdstuk ligt zoveel werk ten grondslag, waar je als lezer geen weet van hebt. Sommige auteurs vinden het schrijven zelf ook moeilijk. Dat heb ik niet. Als ik aan een boek bezig ben, maak ik lange dagen, week na week, maand na maand, totdat het af is. Natuurlijk heb ik weleens een dag waarop ik mijn computer het raam uit wil smijten, maar ik vind schrijven zeer vervullend en verrijkend. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik twee levens tegelijkertijd mag leven.
Met elk nieuw boek leer ik weer veel bij, over de geschiedenis, maar ook over menselijke ervaringen. Sira verliest bijvoorbeeld haar man. Dat heb ik zelf gelukkig nog niet meegemaakt, maar door erover te schrijven kan ik wel onderzoeken hoe ik misschien op zo’n dramatische gebeurtenis zou reageren. Dat heeft me ook empathischer gemaakt. Door in de huid te kruipen van mijn personages heb ik meer compassie gekregen voor mensen die vreselijke gebeurtenissen meemaken.’
Marías Dueñas, Sira (528 p.), vertaald uit het Spaans door Jacqueline Visscher en Marjan Meijer, Wereldbibliotheek, € 26,99
Wie is Maria Dueñas?
Na een loopbaan als hoogleraar Engels aan de universiteit van Murcia debuteerde María Dueñas (1964) in 2009 met de roman El tiempo entre costuras, die in 2012 in het Nederlands verscheen als Het geluid van de nacht. Het boek werd een internationale bestseller, verscheen in 25 landen en werd bewerkt tot een televisieserie. Drie jaar later verscheen haar tweede roman, De wereld vergeten, gevolgd door Het geluk van een wijngaard en De dochters van de kapitein. Sira is Dueñas’ vijfde roman.
