In september 2022 ontvangen meerdere Europese militariahandelaren een bericht van ene Holger Kuhn, naar eigen zeggen kunstadviseur uit Berlijn en, eveneens naar eigen zeggen, gespecialiseerd in werken van onder meer Picasso en Monet. Hij claimt “bij toeval” een 100% echte Hitleraquarel uit 1913 verworven te hebben, die hij onderhands wil verkopen voor 250.000 dollar. Als de handelaar hem in contact kan brengen met een koper, dan mag deze daar opgeld voor in rekening brengen.
Een Britse militariahandelaar antwoordt aan Kuhn dat hij gek moet zijn om zo’n krankzinnig hoge prijs te verlangen. Een andere handelaar, uit Nederland, vertrouwt het ‘aanbod’ niet en neemt contact op met uw verslaggever– tevens een van de weinige Hitlerkunst- en Hitlervervalsingenexperts ter wereld.
Het aangeboden “Hitler”-werk.
Een overduidelijke fake
Eén blik op de foto van het werk leert dat het om een fake Hitler gaat, niet eens een vervalsing, omdat het in niets lijkt op de “aquarellen” (met waterverf ingekleurde tekeningen) die de jonge Hitler in het Wenen en München van 1910-1914 maakte.
Hitler maakte destijds enkel stadsgezichten – het werk is een berglandschap met een boerderij. De signatuur is fake. En: de aantoonbare geschiedenis van dit werk gaat, volgens de door Kuhn getoonde documenten, niet verder terug dan 1999.
Het door Kuhn samengestelde document met “bewijsmateriaal” waaruit de echtheid van het werk zou blijken, is niets anders dan een mix van enkele brokjes waarheid met vooral heel veel verzinsels – een typische zwendelaarstruc.
Prof. dr. August Priesack
Het vreemdst daaraan is dat hij voor de bouw van verzinsels gebruikt heeft gemaakt van het onderzoek van Jaap van den Born en uw verslaggever naar “prof.” dr. August Priesack. Deze charlatan verdiende in de jaren van begin jaren ’70 tot de vroege jaren ’90 fors aan het uitschrijven van frauduleuze echtheidsverklaringen bij valse Hitlers. Priesack is in de geschiedenisboeken beland wegens zijn rol bij het aan de man brengen van de valse Hitlerdagboeken in 1978-1982.
Kuhn voorzag zijn oplichterspraat van een door uw verslaggever gemaakte still uit een Nederlands tv-programma uit 1992. Een still die alleen gepubliceerd is in het genoemde online onderzoek. Een onderzoek dat aantoont dat Priesack een zwendelaar was. Een onderzoek dat Holger Kuhn dús kent, maar dat het hem er niet van weerhoudt te beweren dat Priesack de enige door de Duitse overheid erkende Hitlerkunst-expert was. Wat absolute onzin is.
De Nederlandse militariahandelaar deelt dan ook Holger Kuhn mee dat het werk volgens hem vals is, maar dat hij wel iemand weet die geïnteresseerd is in het werk. Hij geeft Kuhn mijn voornaam en e-mailadres.
Bizarre oplichtingspoging
Tot mijn verbazing neemt Kuhn contact met me op. Kennelijk ziet hij in mij een koper. Maar het bizarre is dat alles erop wijst dat hij verzuimd heeft enig onderzoek naar me te doen. Een eenvoudige zoektocht, in welke taal dan ook, op Google naar mijn naam plus die van Hitler leert direct wie en wat ik ben.
Bovendien moet hij mijn naam kennen, want hij heeft informatie en de still van Priesack uit Droog Magazine gebruikt voor zijn verzinsels over de herkomst.
Kuhn lijkt zich van dit alles niet bewust. Want hij nodigt me uit om het werk met eigen ogen te bestuderen. Ook geeft hij details over hoe ik het geld naar hem moet over maken: “Ik accepteer geen cash”. Het toeval wil dat ik op 11 oktober voor een boekpresentatie in Spandau (een district van Berlijn) moet zijn. Ik laat hem dan ook weten dat ik op woensdagochtend 12 oktober een gat in mijn agenda heb, en dat ik dan het werk kan bezichtigen.
Kuhn gaat akkoord. Om 11:00 uur ben ik welkom, met mijn “kunstadviseur” – een rol die gepensioneerd journalist en reisgezel Jan Oosterdijk aanvankelijk zou vervullen.
Torstrasse, Berlijn
In zijn e-mails vermeldt hij constant het adres “Torstrasse [huisnummer], 10119 Berlin”. In een online bedrijvengids staat hij daar inderdaad vermeld. Raadpleging van Google Street View toont dat op het genoemde adres een winkel/bedrijfje zit, dat iets met kunst van doen heeft.
Ik overleg vervolgens met Sven Felix Kellerhoff, de in de geschiedenis gespecialiceerde Welt-redacteur die al een decennium de handel in fake Hitlervoorwerpen beschrijft. Hij raadt me aan contact op te nemen met Hans-Wilhelm Saure van Bild: een ervaren onderzoeksjournalist die Berlijn goed kent. Dit verhaal heeft namelijk weinig met geschiedenis te maken: het is een hedendaags en nogal absurd misdaadverhaal – zeer geschikt voor Bild. Saure zal me vergezellen bij het bezoek aan de bedrijfsruimte van Kuhn. Het plan is om Kuhn zijn verkooppraatje te laten houden en hem dan, middels wat kritische vragen en opmerkingen, te ontmaskeren als de oplichter die hij is.
Ook licht ik de Berlijnse politie tot driemaal toe in over de door Kuhn geplande verkoop. Tot enige actie leidt dit echter niet.
Grolmanstrasse, Berlijn
Dan, kort voor ik naar Berlijn vertrek, bericht Kuhn dat de ontmoeting van de Torstrasse naar een appartement aan de Grolmanstrasse verplaatst wordt. Waarom dat op een andere locatie moet gebeuren vertelt hij niet. Hij vraagt me – per mail – een document te ondertekenen, waarin ik verklaar dat ik na aankoop van het werk dat niet zal gebruiken voor verboden propagandistische doeleinden. Dat document, waarop mijn naam niet genoemd word, “teken” ik met een foto van de handtekening van SA-Obergruppenführer Otto Herzog, en stuur hem het toe. Kuhn herkent die “foute” signatuur niet.
11 oktober 2022 – Hans-Wilhem Saure belt me. Het door Kuhn opgegeven adres ligt midden in een door “clans” beheerste buurt in Berlijn. Hij vindt het te gevaarlijk om op eigen houtje in dat gebied een woning te betreden, zeker als we daar ter plekke een oplichter willen ontmaskeren en we géén veiligheidsgaranties hebben Saure is een Berlijner en kent de stad. Ik kan niet anders dan hem gelijk geven.
Ik bericht Kuhn dat ik bij nader inzien niet akkoord ga met het andere adres en dat we op het afgesproken tijdstip op het oorspronkelijke afgesproken adres zullen verschijnen.
Dan stuurt Hans-Wilhelm me foto’s van de ingang van het gebouw aan de Torstrasse. Kuhns “Kunsthandel” blijkt niet gevestigd in het op Google Street View zichtbare bedrijfspand op de begane grond. Hij bewoont een appartement elders in het gebouw. Ik besluit de ontmoeting helemaal af te blazen en vraag Kuhn waarom hij me wil belazeren.
Kuhns respons bestaat uit meerdere Whatsapp-berichten met smoesverhalen, ondersteund met foto’s van voor ons klaar staande bonbons in een kitscherig ingerichte woning.
Dan, nadat we ons niet op het verdachte adres meldden, stuurt hij een foto van saladeschotels, koekjes, bonbons en koffiekopjes, met deze tekst: “Coffee by myself” en een verdrietige smiley.
Korte tijd later mailt hij: “(…) Honestly my family knows the whole upper industrial circle in Holland. But not even once we had a disappoint like that in our live.”
Terug in Nederland
Op dat moment zit ik in de auto, ergens tussen Berlijn en Nieuweschans. Eenmaal terug in Nederland stel ik hem per e-mail deze vragen: waarom heeft hij mij überhaupt benaderd? Wist hij echt niet dat ik journalist én gespecialiseerd in Hitlervervalsingen ben? En wat was hij met ons in dat louche appartement van plan?
Deze vragen blijven vooralsnog onbeantwoord. Wel deelt hij mee:
“Alle informatie die jullie is toegezonden is in de eerste plaats vertrouwelijk en niet openbaar. Ik geef geen toestemming voor publicatie. Mitte en Charlottenburg [de wijken waarin de genoemde straten liggen – Droog] zijn twee van de beste wijken in Berlijn. Omdat ik ook weet dat ik mezelf moet beschermen ben ik niet de eigenaar van het schilderij. [Ik ben] een kunsthandelaar die voor de eigenaar handelt. Mocht u iets publiceren of mij op enigerlei wijze bedreigen dan zal ik u aangeven bij de politie en aansprakelijk stellen voor eventuele schade.”
Bijlagen:
1. Het document dat Holger Kuhn aan “geïnteresseerden” verstuurt.
2. De complete correspondentie van Holger Kuhn met militariahandelaren in Nederland en Engeland en met de Reporters Online-verslaggever.
3. Een kort rapport over het veilinghuis Berliner Auktionshaus für Geschichte, dat het werk in 1999 verhandelde. Een goed geïnformeerde bron deelde ons over dit veilinghuis, dat door Kuhn werd aangeprezen, mee: “Het is allesbehalve een “most accredited German auctionhouse”. Hun zogenaamde experts zijn onvindbaar en onbekend en hun veilingcatalogi bevatten inferieure rommel en heel veel repro, die andere veilinghuizen niet willen veilen.”
4. Een transcriptie van het Nederlandse tv-programma uit 1992, waarin August Priesack kort voorbij kwam, op pagina’s 61-64 van dit document.
Klik hier voor donaties aan Bart FM Droog (direct, via Paypal).
