Niet verzegelde stembussen; stembiljetten waar foto’s van presidentskandidaten op misten; stemkantoren met verkeerde stembiljetten; stemkantoren zonder stembussen en stembiljetten; stemkantoren die twee dagen langer open bleven terwijl de eerste uitslagen al bekend werden; stemkantoren waar meer mensen stemden dan het aantal dat er geregistreerd stond. Het is slechts een kleine opsomming van de verkiezingschaos waarin Malawi de afgelopen tien dagen was ondergedompeld.
Meer stemmen dan geregistreerden
Ook de kiescommissie sprak van ‘onregelmatigheden’ en stelde dat in meer dan 60 stembureaus meer mensen hadden gestemd dan dat er geregistreerd stonden. De commissie in het kleine land in zuidelijk Afrika pleitte dan ook voor een hertelling. Een rechter bepaalde echter dat de kiescommissie binnen de deadline van 8 dagen de verkiezingsresultaten bekend moest maken, of die resultaten nu klopten of niet.
Hierdoor had de kiescommissie om precies te zijn nog anderhalf uur om te hertellen. Geen tijd dus. En dus maakte de kiescommissie vrijdagnacht bekend dat Arthur Peter Mutharika (74) met 36,4 procent van de stemmen had gewonnen. Slechts enkele uren later werd hij al tot president beëdigd, volgens Al Jazeera correspondent Haru Mutasa zodat Mutharika’s opponenten er niet tegen in protest konden gaan. ‘Wij westerlingen zijn op tijd en in Afrikanen hebben de tijd, ging in Malawi voor één keer niet op.
'Ongeloofwaardige' verkiezingen
Het Centre for Human Rights and Rehabilitation (CHRR) in Malawi noemde de verkiezingen dan ook ongeloofwaardig. Volgens de mensenrechtenorganisatie had de rechter wel degelijk de kiescommissie uitstel kunnen geven zodat er herteld kon worden.
Mutharika blijft echter volhouden dat er niet is gefraudeerd en beweert dat een oppositiepartij sowieso onmogelijk bij verkiezingen kan frauderen. Een uitspraak die ironisch klinkt uit de mond van iemand die jarenlang deel uit maakte van de machtsbasis van Malawi; hij is immers de broer en was de belangrijkste adviseur van de in 2012 overleden president Bingu wa Mutharika en was jarenlang zelf minister in diens kabinet. Bovendien runt hij een groot advocatenkantoren in Amerika en heeft daardoor genoeg geld om mensen te kunnen omkopen.
Verdacht van hoogverraad
Arthur Peter Mutharika, die een groot deel van zijn leven in de Verenigde Staten woonde, is ook nog eens niet geheel onomstreden. Zo is er een rechtszaak tegen hem gaande vanwege ‘hoogverraad’. Sinds 2010 werkten de broertjes Mutharika hard aan een ‘koninklijke machtsoverdracht’ waarbij het de bedoeling was dat Peter in 2014 het presidentiële stokje van zijn oudere broer Bingu zou overnemen. In 2012 overleed president Bingu echter plotseling aan een hartaanval.
Urenlang zou Peter Mutharika met andere vertrouwelingen de dood van zijn broer voor de buitenwereld hebben verborgen in een poging de machtsoverdracht ondertussen in een achterkamertje te regelen. Vicepresident Joyce Banda stak hier echter een stokje voor. Met hulp van het leger zorgde ze ervoor dat ze zelf werd beëdigd als nieuwe president, zoals voorgeschreven in de grondwet.
Zijn broer werd steeds autocratischer
Peter Mutharika was ook minister in het omstreden tweede kabinet van zijn broer Bingu wa Mutharika die op den duur steeds autocratischer werd. Zo eisten in 2011 mensenrechtenorganisaties en honderden burgers in demonstraties het aftreden van Bingu wa Mutharika en Peter Mutharika die toen minister van Onderwijs was. Dit nadat drie universiteitsdocenten waren ontslagen vanwege kritische uitspraken over het regime. Salarissen van protesterende universiteitsdocenten werden door de president bevroren maar Peter Mutharika greep als minister van Onderwijs niet in.
“Tijdens die kritische periode toonde Peter Mutharika totaal geen leiderschap”, stelt politicoloog Boniface Dulani van de Universiteit van Malawi tegenover persbureau AFP.
Ook gaf president Bingu destijds de politie een omstreden ‘shoot-to-kill’ opdracht en werden bij anti-regeringsdemonstraties in 2012 twintig demonstranten doodgeschoten. Peter Mutharika heeft zich hier nooit tegen uitgesproken en zei tijdens zijn verkiezingscampagne zelfs het beleid van zijn broer te willen voortzetten.
Waanzinnige uitdaging
Als kersverse president van Malawi staat Peter Mutharika voor een waanzinnige uitdaging. Nadat vorig jaar het omvangrijke Cashgate corruptieschandaal aan het licht kwam, waarbij 180 miljoen euro aan overheidsgeld in zakken van frauderende ministers, ambtenaren en bedrijven verdween, bevroren donorlanden hun hulp aan het straatarme land. Hierdoor was Malawi in één klap veertig procent van zijn nationale budget kwijt. Ook kampt het groene, heuvelachtige land met een enorme werkloosheid, heeft de tabaksindustrie, de grootste economische sector van het land, zwaar te leiden onder de wereldwijde anti-tabakslobby en is Malawi verwikkeld in een grensconflict met Tanzania over het vermoedelijk olie en gas rijke Lake Malawi.
