Toen ik voor het eerst in Salvador neerstreek schokten de lokale kranten me dagelijks: elke dag zes, zeven, acht doden door geweld, in het weekend vaak meer dan het dubbele. Nu, zes jaar later, ben ik voornamelijk geschokt door het feit dat ik van dit soort statistieken niet eens meer opkijk. Maar ja, vijftigduizend geweldsslachtoffers per jaar (in heel Brazilië) – daar raak je nou eenmaal een beetje afgestompt van. Toch lukt het de kranten bij tijd en wijle nog steeds om me sprakeloos te doen staan.
“Zeven doden bij politieoperaties,” luidt de kop in de foto boven, van een recente voorpagina van Massa!, het tabloidzusje van dagblad A Tarde. Juweeltjes op pagina twee en drie: “Auto wordt zeef”, “Schurk sterft na kogel in kont” en “Puber neergemaaid.”
Ik kan nu een verhaal gaan ophangen over hoe geweld in de Braziliaanse pers gebanaliseerd wordt, of over de eenzijdigheid van de berichtgeving. Over hoe een standaardformule als "volgens een woordvoerder van de politie gaat het om een afrekening in het drugscircuit” bijna nooit ontbreekt maar een duiding als “drugsgeweld bestaat omdat de staat verzuimt in het onderwijs te investeren” ver te zoeken valt.
Maar wellicht is een van de grootste problemen met de berichtgeving over het Braziliaanse stadsgeweld dat de statistieken zó overweldigend zijn – per jaar wordt de bevolking van een stad als Den Helder, Zutphen of Bergen-op-Zoom overhoopgeknald – dat je al dat bloedvergieten bijna wel móet bagatelliseren, anders word je gek.
Een krant als Massa!, die maar vijftig centavos kost, wordt gelezen door mensen als Moisés, een vriend van mij uit de favela naast de volksbuurt waar ik woon, die op zijn tweeëntwintigste verjaardag tegen mij zei: “Ik dank God dat ik deze dag gehaald heb, want veel jongens met wie ik opgroeide zijn dood.”
Voor statistieken kun je afgestompt raken, voor persoonljke pijn niet. Het is omwille van mensen als Moisés dat ik keer op keer over het Braziliaanse stadsgeweld schrijf en dat mijn bloed kookt als ik naast een krantenbericht over dit onderwerp blote billen zie.
