Al zeven jaar heeft ‘2014’ voor veel Brazilianen een magische bijklank: het is het jaar van de Copa, het WK – het jaar waarin alles anders wordt. Maar op welke manier wordt alles anders? Dát is de vraag.
Zeven jaar heeft Brazilië toegeleefd naar het moment waarop het land – voor de tweede keer in de geschiedenis, de eerste was in 1950 – het WK mag organiseren. Dat de verwachtingen hooggespannen zijn is een understatement: dit moet het jaar worden waarin Brazilië zichzelf definitief aan de wereld bewijst, niets meer en niets minder. Uiteraard met een zesde wereldbeker als kers op de taart.
Massademonstraties
Dat het allemaal wel eens anders zou kunnen lopen, daarvan kregen we in juni 2013 een voorproefje. Vanaf het moment dat wereldvoetbalbond FIFA eind 2007 aankondigde dat het WK van dit jaar in Brazilië zou plaatsvinden heeft de Braziliaanse regering de bevolking gouden bergen beloofd, en het merendeel van de Brazilianen – gek werd ik er als correspondent van – geloofde er gretig in. Tot hen vorig jaar juni de schellen van de ogen vielen en de vlam in de pan schoot.
Geest uit de fles
Inderdaad, het was ook een vreemd gezicht, al die gloednieuwe voetbaltempels midden in de ellende die het dagelijks leven voor velen nog altijd is. Dus gingen honderdduizenden Brazilianen avond aan avond de straat op. President Dilma Rousseff en haar regering wisten niet hoe ze het hadden, en de FIFA overwoog serieus de Confederations Cup (de generale repetitie voor het WK en de katalysator van wat de geschiedenis inging als a revolta do vinagre, ‘het azijnoproer’) af te gelasten. Na een maand keerde de rust – althans voorlopig – terug, maar één ding is elke Braziliaan na juni 2013 duidelijk: de geest is uit de fles.
Dat er dit jaar tijdens het WK opnieuw gereld gaat worden is dus geen vraag, maar een weet. Actiegroepen bereiden zich voor, maar de regering en de oproerpolitie – die in de nasleep van het ‘azijnoproer’ training kreeg van hun Franse collega’s – ook. Precies waar dit allemaal op uit zal lopen is minder goed te voorspellen, vooral omdat de hevigheid van de geplande demonstraties in mijn ogen omgekeerd evenredig is aan het succes van het Braziliaanse elftal op het WK-gras.
Kristallen bol
Toch ga ik me aan een voorspelling wagen. Wint Brazilië het WK, of haalt het op zijn minst de finale, dan nemen de verwachte massademonstraties waarschijnlijk al tijdens de tweede helft van het toernooi in hevigheid af, zoals tijdens de Confederations Cup gebeurde. Zodra afgelopen juni duidelijk werd dat de goddelijke kanaries de finale zouden halen verschoof de aandacht alsnog van de straat naar het stadion.
Maar verdwijnt Brazilië onverhoopt al in de groepsfase of in een achtste finale uit het toernooi, dan is er stront aan de FIFA-bal. Dan wordt het WK voor de Braziliaan immers een feestje waaraan hij niet mag meedoen, maar waarvan hij wel de – torenhoge – rekening krijgt gepresenteerd. En waar de bal dan heenrolt…
Presidentsverkiezingen
Vooruit, nu ik de kristallen bol toch bij de hand heb, doe ik tegen beter weten in meteen nog maar een voorspelling: de uitslag van de presidentsverkiezingen van oktober zal worden bepaald door het WK.
Kort samengevat: wint Brazilië het WK, dan wint huidig president Dilma Rousseff een tweede termijn. Verliest Brazilië het WK (en wordt er daardoor heviger gedemonstreerd), dan valt het doek voor Dilma: het was immers haar Arbeiderspartijregering (en die van haar voorganger Lula) die Brazilië zeven jaar lang een WK van gouden bergen beloofde.
Verliest Dilma, wie wint er dan? Het kan linksom of rechtsom. Links staat het opzienbarende verbond van socialist Eduardo Campos en evangelisch-christelijk milieu-activiste Marina Silva in de startblokken. Beiden zijn (sinds Silva’s toetreding eind 2013) lid van Campos’ Braziliaanse Socialistische Partij (PSB), die zich in het politieke spectrum links van de regerende Arbeiderspartij (PT) bevindt. Bij de presidentsverkiezingen van 2010 haalde de razend populaire Marina Silva al twintig procent van de stemmen. Rechts zou Dilma Rousseff ingehaald kunnen worden door Aécio Neves van de Partij van de Braziliaanse Sociaal-Democratie (PSDB), ondanks de naam een traditionele middenpartij.
En verder…
WK, presidentsverkiezingen, demonstraties… Daarnaast heeft elk nieuwsjaar uiteraard ook een aantal terugkerende thema’s: natuurgeweld, drugsgeweld, sociale ongelijkheid, milieu en economie. En, laten we het niet vergeten, Brazilië blijft een land van verrassingen. Loopt het geflirt van NSA-klokkenluider Edward Snowden met de Braziliaanse pers en politiek bijvoorbeeld op een daadwerkelijke asielaanvraag uit?
Brazilië van binnenuit in 2014
Zo, de kristallen bol staat weer in de kast. Rest mij om mijn lezers een gelukkig nieuwjaar te wensen en uit de doeken te doen wat er dit jaar op mijn Braziliëkanaal verandert.
Vijfenzeventig stukken plaatste ik in de acht maanden dat ik inmiddels aan TPO Magazine (voorheen DNP) deelneem op mijn auteurskanaal. Die frequentie zal in 2014 iets lager worden en in de buurt komen te liggen van het gemiddelde dat de meeste TPO-journalisten aanhouden: een à twee verhalen per week.
Het wekelijkse nieuwsoverzicht Kort Braziliaans verdwijnt, gewoonweg omdat opgewarmd nieuws niet meer van deze tijd is. Wie van de Braziliaanse actualiteit op de hoogte wil blijven raad ik aan mij te volgen op Twitter, waar ik dagelijks belangrijke en opmerkelijke feiten uit het Braziliaanse nieuws deel.
Één van de verbeteringen van TPO Magazine ten opzichte van DNP is dat er meer ruimte is voor beeld. De plaats van het wekelijkse nieuwsoverzicht wordt daarom ingenomen door een nieuwe fotorubriek, Brazilië in beeld en woord. Elke zaterdag een onverwachte blik op Brazilië – met het verhaal erachter.
Brazilië van binnenuit blijft in 2014 een Braziliëtotaalkanaal, met reportages, interviews, columns, reisverhalen, en af en toe een blik in de Braziliaanse keuken.
