Als ik in Brasília ben drink ik altijd een kopje koffie in Café Eldorado, waarvan je zou kunnen zeggen dat het het middelpunt van Brazilië is: het ligt namelijk op het punt waar de twee hoofdassen van de Braziliaanse hoofdstad elkaar kruisen. Okee, als je op de kaart kijkt zie je meteen dat Brasília – eind jaren vijftig uit de grond gestampt – niet precies in het geografische middelpunt van Brazilië ligt. Maar goed, het is in een oogopslag duidelijk wat de bedoeling was: Brasília moest een moderne, centraal gelegen hoofdstad worden waarvanuit de grote leegte van het binnenland kon worden ontwikkeld.
Het moeten tijden van hoop geweest zijn: Juscelino Kubitschek, de president die besloot Brasília te bouwen, had beloofd dat zijn land met dit megaproject in vijf jaar tijd vijftig jaar vooruitgang zou boeken. Inderdaad was de nieuwe hoofdstad in vijf jaar af: in 1960 verhuisde de regering van Rio de Janeiro naar Brasília. Vier jaar later – aanstaande maandag 31 maart precies vijftig jaar geleden – greep het leger echter de macht. Het sociaal-democratische paradijs dat de stichters van de nieuwe hoofdstad voor ogen stond viel in duigen; Brazilië zou eenentwintig jaar een militaire dictatuur blijven.
Uiteraard heb ik het Brasília van begin jaren zestig nooit met eigen ogen kunnen zien, maar als ik in Café Eldorado in mijn espresso roer beeld ik me in dat ik de hoop en verwachting van Kubitscheks ‘vijftig jaar vooruitgang in vijf jaar tijd’ in de lucht voel hangen. Het zit hem niet alleen in de naam ‘Café Eldorado’, maar ook in de architectuur en de inrichting: eenvoudig, gedurfd, praktisch, speels – en tijdloos. Het lijkt alsof de tijd er stilgestaan heeft, en toch ziet Café Eldorado er – net als veel ander architectonisch moois in Brasília – er nog even modern uit als een halve eeuw geleden.
In Café Eldorado krijg ik altijd een beetje heimwee. Heimwee naar een ideale toekomst die nooit bestaan heeft en die er ook nooit meer zal komen. Passend genoeg is de espresso er zo bitter dat je bek ervan vertrekt.
