Dit is gewoon een straat in een middenklassewijk. Maar rond de huizen staan hoge muren met daarbovenop elektrisch geladen hekwerk waarop genoeg volt staat om iemand te doden. Waar bevinden we ons? Ergens vlakbij de grens van de Gazastrook misschien?
Welnee, dit is Rio Branco, de hoofdstad van de deelstaat Acre, diep in het Amazonegebied. Maar laten we wel wezen: deze foto zou in elke willekeurige stad in Brazilië genomen kunnen zijn. Hoge muren zijn immers niet weg te denken uit de Braziliaanse maatschappij.
En waarom is dat zo? Omdat in dit land ook de angst voor anderen niet uit de samenleving weg te denken is. Statistieken wijzen uit dat negen van de tien Brazilianen bang zijn om door geweld om het leven te komen – wat overigens in een land waar jaarlijks meer dan vijftigduizend mensen vermoord worden niet zo vreemd is.
Hoge muren en hekken zijn niet alleen in rijkere buurten te vinden (al staat het buiten kijf dat de mode daar begonnen is.) Vandaag de dag zitten er ook in volksbuurten en favela’s tralies voor de ramen en zijn omheiningen voorzien van scherpe stalen punten of in cement gemetselde glasscherven. Uiteraard is dit alles niets meer dan een fysieke manifestatie van de muren die de verschillende delen van de Braziliaanse samenleving van elkaar scheiden.
Zondag 26 oktober vindt de tweede en beslissende ronde van de presidentsverkiezingen plaats. Beide kandidaten, de huidige president Dilma Rousseff van de Arbeiderspartij (PT) en Aécio Neves van de centrumrechtse Partij van de Braziliaanse Sociaal-Democratie (PSDB) spelen in hun campagnes in op wat eufemistisch ‘de veiligheidskwestie’ wordt genoemd. Rousseff belooft meer en beter uitgeruste politie; Neves wil de strafrechtelijke meerderjarigheid verlagen van achttien naar zestien jaar, zodat jonge crimineeltjes meteen in het gevang kunnen.
Het zijn beloftes die het goed doen bij kiezers, maar die symptomen bestrijden in plaats van oorzaken. Het komt bij weinig Braziliaanse politici op om iets te doen aan de angst voor anderen die zich de afgelopen decennia van het grootste deel van de bevolking meester heeft gemaakt. Tot dat wel gebeurt zullen steeds meer muren de samenleving steeds verder fragmenteren: een vicieuze cirkel waar een paar honderd volt op staat.
