Geen volksvertegenwoordiger ging in Bulgarije vandaag naar zijn werk. Want het volk is te boos. Kamervoorzitter Mihail Mikov heeft de parlementsleden opgeroepen om voorlopig even thuis te blijven, tot de gemoederen zijn bedaard.
Al veertig dagen wordt er in het Zuidoost-Europese land geprotesteerd. Tegen corruptie en nepotisme, waar ook de huidige Socialistische regering volgens vele Bulgaren zich aan schuldig maakt.
'Maffia! Stap op!'
Gisteravond en vannacht culmineerde de woede en teleurstelling in Sofia. In het regeringsgebouw begonnen laat in de middag drie ministers (van financiën, werkgelegenheid en economie) en tientallen parlementsleden aan een debat over de revisie van het overheidsbudget. Hun aanwezigheid tot in de late avonduren leidde tot een nieuw hoofdstuk in de tot dan toe vreedzame verlopen demonstraties.
'Maffia, maffia!' en 'Stap op, stap op!' riepen de demonstranten, terwijl ze de deuren dichthielden. Naast een menselijk cordon maakten ze met tegels ook een stenen barricade.
Om 22.00 uur probeerden de ministers en enkele parlementariërs in een bus weg te komen, maar demonstranten poogden deze tegen te houden. De reactie van de oproerpolitie zorgde ervoor dat voor het eerst sinds de huidige reeks protesten van start ging er (licht) gewonden vielen. Uiteindelijk wist de laatste official om 05.00 uur het parlementsgebouw te verlaten.
Wantrouwen
Nu komen de parlementariërs voor het zomerreces niet meer bijeen. Daarmee is Bulgarije definitief bestuurloos geworden. De president had het vertrouwen in de regering al opgezegd, terwijl de oppositie en het kabinet elkaar naar het leven staan. De twee oppositiepartijen kwamen al nauwelijks meer opdagen in het parlement voor discussies en besluitvorming.
Ambassadeurs van Duitsland, Frankrijk, België én Nederland deelden hun ongenoegen over het functioneren van de huidige regering de afgelopen weken al in de media. Op deze manier is Bulgarije volgens hen niet EU-proof, en zeker niet klaar voor een toetreding tot de Schengenzone.
Maar met de actie dat parlementariërs niet meer hun werk gaan doen – alleen de regering kwam elders nog bijeen – is nu een nieuw dieptepunt in Bulgarije bereikt. De vraag is niet zozeer of de demonstraties de komende tijd meer gewelddadig van aard zullen zijn (iets waar de regering niet bij gebaat is, want dat leidt tot aandacht in de rest van wereld), maar hoe diep het dal is waaruit de Bulgaarse politiek nu moet klimmen.
What's next?
Begin dit jaar diende immers al de centrum-rechtse regering zijn ontslag in. Ook dat kwam voort uit protesten van de burgers. Ook daar vielen de woorden maffia, corruptie en vriendjespolitiek.
Maar zoals zo vaak de vraag is in landen waar de 'revolutie' is uitgebroken: what's next? De Bulgarijen zijn namelijk boos op alles en iedereen. Politici hebben afgedaan, niemand is meer te vertrouwen. "Burgers denken dat politieke partijen worden gesteund door maffia en grote businessconglomeraten", zegt Jasper Neve, woonachtig in Sofia. "Er is wantrouwen dat politici daadwerkelijk in dienst van hen zijn."
Het land is daarnaast verdeeld, zoals al bleek bij de verkiezingsuitslag in mei toen er in feite een impasse was omdat zowel de Socialisten als de Centrumrechtsen bijna evenveel stemmen hadden. Omdat de kiesdrempel erg hoog is (zeven procent) zitten er maar twee andere partijen in het parlement, die elkaar eveneens niet mogen (de nationalisten en de pro-Turkse partij, waarbij de laatste vooral overzeese stemmen binnenhaalde). En dat terwijl een kwart van de bevolking bij de laatste verkiezingen op een ander dan de vier parlementspartijen stemde.
Europa
En Europa? Tsja. Het is niet zo dat Bulgarije over de meest nationalistische burgers van de Europese Unie beschikt. Sentimenten zijn niet zo sterk als Polen en Hongaren hebben, bijvoorbeeld ten aanzien van de verkoop van (landbouw)grond ten faveure van buitenlands kapitaal. Wel wordt dat vervelend wanneer dat geld vooral in oligarchische zakken verdwijnt. Dat geldt ook voor subsidies, die in lang niet alle gevallen de juiste personen (Hristo Modaal) bereiken.
Of wanneer de werkloosheid enorm hoog is, vooral in de steden. Dat is dan een probleem dat de Bulgaarse overheid veroorzaakt, maar ook waarbij het zich volgens sommige burgers heeft laten meeslepen in de gedwongen privatiseringen vanuit Europa. Bulgarije trad in 2007 toe tot de Europese Unie, maar moest dan wel bijna alle sectoren hervormen. Daar was het land nog niet aan toe, daar waren nog niet alle geschikte poppetjes en kennis voor aanwezig. Juist de privatisering van de energiesector leidde tot enorm hoge stroomprijzen, een eerste trigger die de Bulgaar begin dit jaar voor het eerst de straat deed opgaan en uiteindelijk leidde tot de val van de vorige regering.
Bovendien werd deze markt gedomineerd door buitenlandse bedrijven: twee uit Tsjechië en één uit Oostenrijk. Niet iets waar – zoals gezegd – de demonstranten hun woede om uitten, wél onderdeel en het effect van een hervorming die niet goed genoeg gemonitord kon worden.
Politieke bühne
Een oplossing is niet zo snel voorhanden. De politieke bühne is te versplinterd en dus zou een verlaging van de kiesdrempel tot betere coalitievorming en stabielere politiek kunnen leiden. Bovendien krijgt daarmee een nieuwe generatie politici de kans om het vertrouwen van de bevolking terug te winnen. Dat is althans de hoop.
De huidige generatie politici en beleidsmakers heeft in ieder geval afgedaan. En heeft ertoe geleid dat Bulgarije momenteel de bodem van de politieke put heeft bereikt. Een ontslag van deze regering en nieuwe verkiezingen hebben alleen zin als er nieuwe, verse krachten zijn én het politieke systeem daarop wordt aangepast (met een lagere kiesdrempel dus) om deze toe te staan én als dan elke geur van corruptie, nepotisme en partijdigheid wordt vermeden. Anders blijft deze vicieuze cirkel van publiek ongenoegen – ontslag van de regering – nieuwe verkiezingen – nieuwe regering – publiek ongenoegen nog land aanhouden.
Lees in Geert Jan Hahns kanaal over de politieke situatie in Bulgarije ook:
- 'EU, kom hier voor Law & Order', verschenen op 5 juli 2013.
- Bulgarije is het land van niemand, verschenen op 16 mei 2013.
- Bulgaarse biljetten: vals of een foutje?, verschenen op 12 mei 2013.
- Bulgarije kiest met Nederlandse stemwijzer, verschenen op 12 mei 2013.
- Het verhaal van de overleden Vlam, verschenen op 4 maart 2013.
- Zelfverbranding: (onterecht) een hot issue, verschenen op 22 februari 2013.
- Bar en boos op z'n Bulgaars, verschenen op 21 februari 2013.
